PL
W doświadczeniach wazonowych badano działanie odpadów przetwórstwa zwierzęcego (mączka rogowa, mączka z pierza, mączka mięsno-kostna i odpad tłuszczowy) na plon i skład chemiczny pszenżyta jarego i seradeli oraz na wybrane właściwości gleb. Wszystkie odpady zastosowano w podobnych ilościach w stosunku do węgla organicznego (27-29 g C na wazon - 8,5 kg gleby), ale wprowadzono z nimi zróżnicowane ilości azotu ogólnego od 0,8 g w odpadach potłuszczowych do 5,4 g na wazon w mączce z pierza. Najwyższe przyrosty plonów obu badanych roślin, zbliżone do uzyskanych na oborniku, otrzymano po zastosowaniu mączki mięsno-kostnej, natomiast odpad potłuszczowy nawet obniżał plony w stosunku do kontroli. Wszystkie badane odpady zwiększały zawartość w glebie węgla organicznego oraz pojemność kompleksu sorpcyjnego. Zawartość P przyswajalnego znacznie wzrastała ale jedynie po zastosowaniu mączki mięsno-kostnej. Obornik najbardziej zwiększał w glebie K i Mg, a mączka rogowa wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami. Z badanych opadów najlepiej do nawożenia nadaje się mączka mięsno-kostna, w mniejszym stopniu mączka rogowa i z pierza. Surowy osad potłuszczowy bez uzdatnienia nie może być stosowany w rolnictwie, ze względu na zły stan fizyczny i niekorzystny wpływ na wzrost i rozwój roślin.
EN
In pot experiments the fertilization value of animal product processing wastes (horn meal, feathers meal, meat-bone meal and fat refuses) was studied considering the in effect on yields and chemical composition of spring triticale and serradella as wellas on some properties of the soil. All wastes were applied in similar quantities according to the content of organic C (260-280 g C per pot - 8.5 kg soil). In applied doses of wastes very different amounts of total N (from 0,8 g in fat refuses to 5,1 g·pot⁻¹ in feathers powder) were supplied. The highest yield increase of both plants, similar to yields after FYM, were obtained after application of meat bone meal, while the fat refuses even deareased the yields in comparison to the control. All wastes used in the experiments increased the organic C content and the cation exchange capacity of soil. The content of available P increased considerably, but only after application the meat-bone meal. Contents of K any Mg strongest increased by the use of FYM whereas the degree of base saturation-by use of horn meal. From among all studied wastes, the best fertilization value showed the meat-bone meal, somewhat lesser the horn meal and feather meal. Raw fat refuses without special processing cannot be used for fertilization, because bad physical condition and unfavourable influence on development and growth of the plants.