Ichthyoliths and deepening events in the Devonian carbonate platform of the Holy Cross Mountains

• Autorzy: Liszkowski J , Racki G.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Disarticulated fish microremains from the Middle Givetian to early Frasnian of the Holy Cross Mts include representatives of the most groups known from the Devonian: placoderms, elasmobranchs, holocephalians, acanthodians, osteichthyans (mostly osteolepidids) and actinopterygians. Taxonomic identifications are possible usually only in very general terms and only in two cases the generic level has been reached: Phoebodus among euselachians, and Moythomasia among paleoniscids. Many of these groups, regarded traditionally as typical dwellers of lacustrine to resticted marine nearshore biotopes, apparently flourished also in the offshore, open shelf carbonate (peri-reefl settings. The sequential replacement of the fish faunas was primarily influenced by eustatic events, in like manner to invertebrate communities.

PL

Zróżnicowane ichtiolity z pogranicza żywetu i franu Gór Świętokrzyskich obejmują przedstawicieli większości grup ryb znanych z dewonu takich jak plakodermy, żarłacze (m.in. rodzaj Phoebodus), zrosłogłowe, akantody, kostnoszkieletowe (głównie pospolite osteolepidy) i promieniopłetwe (w tym rodzaj Moythomasia). Dane z analizy ichtiolitów w znaczny sposób rozszerzają wyniki poprzednich badań opartych o makroskamieniałości i dokumentują wyraźne zmiany ewolucyjne (głównie wśród rekinów i paleoniscoidów) oraz ekologiczno-biogeograficzne w ciągu żywetu i franu. Wiele grup kręgowców, uważanych uprzednio za typowe dla biotopów słodkowodnych i lagunowych, zasiedlało również pełnomorskie środowiska otwartego szelfu, w tym te ściśle związane z rafami. Sukcesja asocjacji ryb była w dużej mierze kontrolowana przez fluktuacje eustatyczne w sposób zbliżony do rozpoznanego dla biocenoz bezkręgowców, tzn. epizody transgresywne były okazją do dużych migracji i zmian biogeograficznych, a interfazy regresywne - okresami stabilizacji bądź ubożenia fauny ryb.

Słowa kluczowe

PL

fauna; biotypy slodkowodne; skamienialosci; Polska; zywet; zrostoglowe; ichtiolity; Gory Swietokrzyskie; akantody; biotypy lagunowe; kostnoszkieletowe; promieniopletwe; paleontologia; fran; plakodermy; dewon; ryby; zarlacze

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1992
• Tom: 37
• Numer: 2-4
• Opis fizyczny: s.407-426,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Liszkowski J

• Uniwersytet im.Adama Mickiewicza, Poznan

autor

Racki G.

Bibliografia

• Blieck, A., Mark-Kurik, E., & Marss, T. 1988. Biostxatigraphical correlations between Siluro- Devonian invertebrate-dominated and vertebrate dominated sequences: the East Baltic example. Canadian Society of Petroleum Geologists 14 (3), 579-587.
• Denison, R.H. 1978. Placodermi. In: H-P. Schultze (ed.) Handbook of Paleoichtyology 2, 1-128. Gustav Fisher, Stuttgart.
• Doyle, P.S. Kennedy, G.G., & Riedel. W.R. 1974. Stratigraphy. In: Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project 26, 825-905.
• Duffin, C.J. & Ward, D.J. 1983. Neoselachian sharks teeth from the Lower Carboniferous of Britain and the Lower Permian of the U.S.A. Palaeontology 26, 93-110.
• Friman, L. 1983. Ohiolepis Schuppen aus dem unteren Mitteldevon der Eifel (Rheinishes Schiefergebirge). Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1983, 228-236.
• Ginter, M. 1990. Late Famennian shark teeth from the Holy Cross Mts, Central Poland. Acta Geologica Polonica 40, 69-81.
• Ginter, M. & Ivanov, A. 1992. Devonian phoebodont shark teeth. Acta Palaeontologica Polonica 37, 55-75.
• Gorizdro-Kulczycka, Z. 1934. Sur les Ptyctodontidae du Dévonien Superieur du Massif de S-te Croix. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 3, 1-38.
• Gorizdro-Kulczycka, Z. 1950. Dwudyszne ryby dewońskie z Gór Świętokrzyskich. Acta Geologica Polonica 1, 53-105.
• Gross, W. 1933. Die Fische des Baltischen Devons. Palaeontographica 79A, 1-72.
• Gross, W. 1973. Kleinschuppen, Flossenstacheln und Zähne von Fischen aus europiäschen und nordamerikanischen bone beds des Devons. Palaeontographica 142A, 51-155.
• Hussakof, L. & Bryant, W.L. 1918. Catalog of the fossil fishes in the Museum of the Buffalo Society of Natural Science. Bulletin of the Buffalo Society of Natural Science 12, 1 -346.
• Jarvik, E. 1948. On the morphology and taxonomy of the Middle Devonian osteolepid fishes of Scotland. Kungelige Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar 25, 1-301.
• Jarvik, E. 1950. Middle Devonian vertebrates from Canning Land and Wegeners Halvo (East Greenland), Part II. Crossopterygii. Meddelanden оm Grønland 96, 1-132.
• Jessen, H. 1968. Moythomasia nitida Gross und M. cf. striata Gross, devonische Paleonisciden aus dem Oberen Plattenkalk der Bergisch-Gladbach-Paffrather Mulde (Rheinisches Schiefergebirge). Palaeontographica 142A, 87-114.
• Johnson, J.G. Klapper, G., & Sandberg, C.W. 1985. Devonian eustatic fluctuations in Euroamerica. Geological Society of America Bulletin 96, 567-587.
• Karatajute-Talimaa, V.N. (Каратаюте-Таалимаа, B.H.) 1978. Телодонты силура и девона СССР и Спитсбергена. 330 рр. Москлас, Вильнюс.
• Kulczycki, J. 1957. Upper Devonian fishes from the Holy Cross Mountains (Poland). Acta Palaeontologica Polonica 2, 285-380.
• Lelievre, H., Goujet, D., Blieck, A., & Janvier, P. 1988. Poissons du Devonien du Boulonnais (France). Biostratigraphie du Paléozoique 7, 503-522.
• Lund, R. 1986. The diversity and relationships of the Holocephalii. In: Indo-Pacific Fish Biology, Proceedings 2nd International Conference on Indo-Paciflc Fishes, 97-106. Tokyo.
• Lyarskaja, L.A. (Лярская, Л.И.) 1978. Зоны и комплексы ихтиофауны в девоне Латвии. In: А.П. Брангулис (ed.) Очерки по Геологии Латвии, 64-76. Зинатне, Рига.
• Maisey, J.G. 1986. Heads and tails: a chordate phylogeny. Cladistics 2, 201-256.
• Narkiewicz, M. 1988. Turning point in sedimentary development in the Late Devonian in southern Poland. Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir 14(2), 619-635.
• Newberry, J.S. 1889. The Paleozoic fishes of North America. United States Geological Survey Monograph 16, 1-340.
• Novitskaya, L.I., Talimaa, V.N., & Lebedev, O.A. (Новитская, Л.И., Таалимаа, B.H. и Лебедев, О.A.) 1983. Бесчелюстные и рыбы в экосистемах девонских лагун Сибири и Русской Платформы. Труды Палеонтологического Института АН СССР 194, 86-97.
• Obruchev, D.V. (Обручев, Д.В.) 1958. К биостратиграфии нижне- и среднепалеозойских ихтиофаун УССР. Советская Геология 11, 40-53.
• Obrucheva, О.Р. & Obrucheva, E.D. (Обручева, О.П. и Обручева, Е.Д.) 1977. Рибы Центрального Девонского Поля. In: В.В. Меннер (ed.) Очерки по Филогении и Систематиме Ископаемых Риб и Бесчелюстных, 24-28. Наука, Москва.
• Racki, G: 1985. Conodont biostratigraphy of the Givetian/Frasnian boundary beds at Kostomłoty in the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 35, 265-275.
• Racki, G. 1988. Middle to Upper Devonian boundary beds of the Holy Cross Mts, Central Poland: introduction to ecostratigraphy. Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir 14, 119-130.
• Racki, G. 1990. Frasnian-Famennian event in the Holy Cross Mts, Central Poland: stratigraphic and ecologic aspects. In: E.G. Kauffmann & O.H. Walliser (eds) Extinction Events in Earth History, Lecture Notes in Earth Sciences 30, 169-181. Springer, Berlin.
• Racki, G. 1993. Evolution of the bank to reef complex in the Devonian of the Holy Cross Mountains. Acta Palaeontologica Polonica 37, 87-182.
• Racki, G., Głuchowski, E., & Malec, J. 1985. The Givetian to Frasnian succession at Kostomłoty in the Holy Cross Mts, and its regional significance. Bulletin of Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 33, 159-171.
• Racki, G. & Racka, M. 1981. Ecology of the Devonian charophyte algae from the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 31, 213-222.
• Reif, W.E. 1978. Types of morphogenesis of the dermal skeleton in fossil sharks. Palaontologische Zeitschrift 52, 110-128.
• Rzhonsnitskaya, M.A. 1988. Biostratigraphic scheme of the Devonian of the Russian Platform. Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir 14, 691-701.
• Schaeffer, B. 1967. Comments on elasmobranchian evolution. In: P.W. Gilbert, R.F. Mathewson, & D.P. Rall (eds) Sharks, Skates and Rays 1, 1-35. John Hopkins University. Baltimore.
• Schultze, H-P. 1969. Die Faltenzahne der rhipidistie Crossopterygier, der Tetrapoden und der Actinopterygier-Gattung Lepisosteus. Paleontographica Italica 69, 63-136.
• Schultze, H-P. 1977. Ausgangform und Entwicklung der rhombischen Schuppen der Osteichthyes (Pisces). Paläontologische Zeitschrift 51, 152-168.
• Schultze, H-P. 1985. Marine to onshore vertebrates in the Lower Permian of Kansas and their paleoenvironmental implications. University of Kansas Paleontological Contribution 113, 1-16.
• Storrs, G.W. 1987. An ichthyofauna from the subsurface Devonian of northwestern Iowa and its stratigraphic and paleoecologic significance. Journal of Paleontology 61, 363-374.
• Szulczewski, M. 1971. Upper Devonian conodonts, stratigrapy and facial development in the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 21, 1-129.
• Thomson, K.S. 1969. The environment and distribution of Paleozoic sarcopterygians. American Journal of Science 269, 457-464.
• Tway, L.E. 1979. A coded system for utilizing ichthyoliths of any age. Micropaleontology 25, 151-159.
• Vieth-Schreiner, J. 1983. Fisch-Schuppen und- Zähne aus der Eifeler Kalkmulden-Zone (Emsium, Eifelium). Senckenbergiana lethaea 64, 129-177.
• Vorobyeva, ЕЛ. (Воробиева, Е.И) 1977. Морфология и Особенности Эволюции Кистеперых Рыб. 190 рр. Наука, Москва.
• Wells, J.W. 1944. Fish remains from the Middle Devonian bone beds of the Cincinnati Arch region. Palaeontographica Americana 3 (16), 1-62.
• Young, G.C. 1982. Devonian sharks from southeastern Australia and Antarctica. Palaeontology 25, 817-843.
• Young, G.C. & Gorter, J.D. 1981. A new fish fauna of Middle Devonian age from the Taemas Wee Jasper region of New South Wales. Bureau of Mineral Resources, Geology and Geophysics, Paleontological Papers 209, 85-147.
• Zangerl, R. 1981. Paleozoic Chondrichthyes. In: H-P. Schultze (ed.) Handbook of Paleoichthyology ЗА, 1-114. Gustav Fisher, Stuttgart.
• Zidek, J. 1988. Hamilton quarry Acanthodes (Acanthodii; Kansas, Late Pensylvanian). In: Kansas Geological Society Guidebook, Series 6 Regional geology and paleontology of Upper Paleozoic Hamilton quarry area, 155-159. Kansas City.