Non-arthropod burrows from the Middle and Late Cambrian of the Holy Cross Mountains, Poland

• Autorzy: Orlowski S , Zylinska A

Warianty tytułu

PL

Nory ze srodkowego i poznego kambru Gor Swietokrzyskich

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

During the Middle and Late Cambrian in the area of the present-day Holy Cross Mountains all the traces of infaunal activity were produced by animals burrowing parallel to and immediately below the sediment surface, deeper infaunal burrowers being missing. Deeper penetration was probably not possible due to anoxic conditions within the sediment. This was not the case in the Early Cambrian, where numerous deep vertical burrows with spreite structures are known in the area. Diversity of the Middle and Late Cambrian trace fossil assemblages of the Holy Cross Mts is low, with only six ichnogenera of non-arthropod traces in the Middle Cambrian and eight ichnogenera in the Late Cambrian, compared with 24 ichnogenera in the Early Cambrian. The most unusual is a large hemispherical burrow, possibly of actinian origin, for which the name Bergaueria elliptica isp. n. is proposed. Treptichnus rectangularis isp. n. represents horizontal burrows with stiff walls, being systems of short units connected with one another. Some of the units contain faecal pellets produced by the host animal.

PL

Profil kambru Gór Świętokrzyskich składa się z naprzemianległych piaskowców i łupków tworzących formacje o znacznej miąższości. W skałach tych właściwym skamieniałościom towarzyszą ślady działalności życiowej organizmów. Oprócz znanych i wcześniej notowanych śladów działalności organizmów zostały opisane dwa nowe ichnogatunki, tj. Bergaueria elliptica i Treptichnus rectangularis. Pierwsza z tych form, opisana na podstawie jednego okazu, jest wyjątkowo dużym śladem spoczynku, prawdopodobnie ukwiała. Istnieją przypuszczenia, że mógłyby to być jednak organizm zbliżony do przedstawicieli fauny ediakarańskiej. Nory Treptichnus rectangularis są efektem penetrowania osadu przydennego przez organizm zbliżony bądź do priapulidów bądź do echiuroidów, który pozostawił w otwartych norach grudki fekalne. Większość znanych po-kambryjskich śladów działalności życiowej organizmów miała swój początek w płytkich wodach mórz kambryjskich, przy czym większość z nich pojawiła się już we wczesnym kambrze. Na omawianym obszarze w porównaniu z wczesnym kambrem (24 ichnorodzaje) liczba ichnorodzajów w środkowej i późnej epoce jest niższa i wynosi odpowiednio 6 i 8 ichnorodzajów, przy czym obserwuje się brak śladów głębokiej penetracji w obrębie osadu, jak też skomplikowanych sieci i meandrów. Dane z Gór Świętokrzyskich potwierdzają ogólnq regułę o spadku zróżnicowania śladów działalności organizmów z początkiem środkowego kambru. Brak głębokiej penetracji osadu wynikać może ponadto z anoksycznych warunków panujących płytko pod jego powierzchnią. Najbardziej pospolity ichnorodzaj Planolites występuje w całym profilu i jest w zasadzie niezależny od facji, chociaż jego frekwencja w profilu jest bardzo zróżnicowana. Treptichnus, Multina i Gordia są rzadsze i zależne od facji. Natomiast skrajne ubóstwo śladów organicznych w obrębie formacji łupków z Gór Pieprzowych potwierdza wcześniejsze ustalenia o osadzaniu się skał tej formacji w strefie głębszej niż litoralna a ponadto z deficytem tlenu w wodach przydennych.

Słowa kluczowe

PL

Treptichnus rectangularis; Gory Swietokrzyskie; kambr; Bergaueria elliptica; skamienialosci; Polska; paleontologia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1996
• Tom: 41
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.385-409,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Orlowski S

• Instytut Geologii Podstawowej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa

autor

Zylinska A

• Instytut Geologii Podstawowej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Bibliografia

• Bandel, K. 1967. Trace fossils from two Upper Pennsylvanian Sandstones in Kansas. - University of Kansas Palaeontological Contributions 18, 1-13.
• Bromley, R.G. 1990. Trace Fossils: biology and taphonomy. - Special Topics in Palaeontology 3, 1-280. Unwyn Hyman Ltd.
• Buatois, L.A. & Mángano, M.G. 1993. The ichnotaxonomic status of Plangtichnus and Treptichnus. - Ichnos 2, 217-224.
• Conway Morris, S. 1977. Fossil priapulid worms. Special Papers in Palaeontology 20, 1-95.
• Crimes, T.P. 1992. The Record of Trace Fossils across the Proterozoic-Cambrian Boundary. In: J.H. Lipps & P.W. Signor (eds), Origin and Early Evolution of the Metazoa, 177-204. Plenum Press, New York.
• Crimes, T.P. &Anderson, M.M. 1985. Trace fossils from the Late Precambrian-Early Cambrian strata of southeastern Newfoundland (Canada): Temporal and environmental implications. - Journal of Paleontology 59, 310-343.
• Dzik, J. & Orlowski, S. 1993. The Late Cambrian eocrinoid Cambrocrinus. - Acta Palaeontologica Polonica 38, 21-34.
• Fedonkin, M.A. 1985. Paleoichnology of Vendian metazoa [in Russian]. In: B.S. Sokolov & M.A. Ivanovskiy (eds), The Vendian System: Historic-Geological and Palaeontological Basis 1, 112-116. Nauka, Moskva.
• Gardiner, A.R. &Taylor, P.D. 1982. Computer modelling of branching growth in the bryozoans Stomatopora. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 163, 389-416.
• Geyer, G. & Uchman, A. 1995. Ichnofossil assemblages from the Nama Group [Neoproterozoic-Lower Cambrian) in Namibia and the Proterozic-Cambrian boundary problem revisited. - Beringeria Special Issue 2, 175-202.
• Glaessner, M. 1969. Trace fossils from the Precambrian and basal Cambrian. - Lethaia 2, 369-393.
• Häntzschel, W. 1962. Trace fossils and problematica. In: R.C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part W, 177-245. The Geological Society of America and the University of Kansas, Lawrence.
• Häntzschel, W. 1975. Trace fossils and problematica. In: R.C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part W, supl. 1, 2-249. The Geological Society of America and the University of Kansas, Lawrence.
• Hofmann, H.J. & Patel, I.M. 1989. Trace fossils from the type (Etcheminian Series) (Lower Cambrian Ratcliffe Brook Formation), Saint John area, New Brunswick, Canada. - Geological Magazine 126, 139-157.
• Jaeger, H. & Martinsson, A. 1980. The Early Cambrian trace fossil Plagiogmus in its type area. - Geologiska Föreningens i Stockholm Förhandlingar 102, 117-126.
• Jensen, S. 1990. Predation by early Cambrian trilobites on infaunal worms - evidence from the Swedish Mickwitzia Sandstone. - Lethaia 23, 29-42.
• Jensen, S. & Grant, S.W.F. 1993. Implications from trace fossils for the Vendian-Cambrian boundary in the Torneträsk Formation, northern Sweden. In: M. Siverson (ed.), Lundadagarna I Historisk Geologi och Paleontologi, 15-16 mars 1993, III, Abstracts. - Lund Publications in Geology 109, 15.
• Jones, D. & Thompson, I. 1977. Echiura from the Pennsylvanian Essex Fauna of northern Illinois. - Lethaia 10, 317-325.
• Kowalski, W.R. 1978. Critical analysis of Cambrian ichnogenus Plagiogmus Roedel, 1929. - Annales de la Société Géologique de Pologne 48, 333-344.
• Kowalski, W.R. 1987. Trace fossils of the Upper Vendian and Lowermost Cambrian in southern Poland. - Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 35, 21-32.
• Książkiewicz, M. 1977. Trace fossils in the flysch of the Polish Carpathians. - Palaeontologia Polonica 36, 5-204.
• Magwood, J.P.A. 1992. Ichnotaxonomy: a Burrow by Any Other Name ... ? In: Ch.G. Maples & R.R. West (eds), Short Courses in Paleontology 5, 15-33. The Paleontological Society Publications, University of Tennesee, Knoxville.
• Martinsson, A. 1970. Toponomy of trace fossils. In: T.P. Crimes & J.C. Harper (eds), Trace Fossils. - Geological Journal Special Issue 3, 323-330.
• Masiak, M. & Żylińska, A. 1994. Burgess Shale-type fossils in Cambrian sandstones of the Holy Cross Mountains. - Acta Palaeontologica Polonica 39, 329-340.
• Orłowski, S. 1964. Kambr środkowy i jego fauna we wschodniej części Gór Świętokrzyskich. - Studia Geologica Polonica 16, 7-94.
• Orłowski, S. 1968a. Kambr Antykliny Łysogórskiej Gór Świętokrzyskich. - Biuletyn Geologiczny 10, 153-222.
• Orłowski, S. 1968b. Upper Cambrian fauna of the Holy Cross Mts. - Acta Geologica Pobnica 18, 257-291.
• Orłowski, S. 1985. New data on the Middle Cambrian trilobites and stratigraphy in the Holy Cross Mts. - Acta Geologica Polonica 35, 251-263.
• Orłowski, S. 1989. Trace fossils in the Lower Cambrian sequence in the Świętokrzyskie Mountains, Central Poland. - Acta Palaeontologica Polonica 34, 211-231.
• Orłowski, S. 1992. Trilobite trace fossils and their stratigraphical significance in the Cambrian sequence of the Holy Cross Mountains, Poland. - Geological Journal 27, 15-34.
• Orłowski, S. & Radański, A. 1986. Middle Devonian sea-anemone burrows, Alpertia sanctacrucensis ichnogen. et ichnosp. n., from the Holy Cross Mountains. - Acta Geologica Polonica 36, 233-249.
• Orłowski, S., Radański, A., & Roniewicz, P. 1970. The trilobite ichnocoenoses in the Cambrian sequence of the Holy Cross Mountains. In: T.P. Crimes & J.C. Harper (eds), Trace Fossils. - Geological Journal Special Issue 3, 345-360.
• Pacześna, J. 1985. Ichnogenus Paleodictyon Meneghini from the Lower Cambrian of Zbilutka (Góry Świętokrzyskie Mts.). - Kwartalnik Geologiczny 29, 589-596.
• Pacześna, J. 1986. Upper Vendian and Lower Cambrian ichnocoenoses of Lublin Region. - Biuletyn Instytutu Geologicznego 355, 31-47.
• Pacześna, J. 1989. Polski i globalny zapis biozdarzenia na granicy prekambr-kambr. - Przegląd Geologiczny 439, 542-546.
• Pacześna, J. 1996. The Vendian and Cambrian ichnocoenoses from the Polish part of the East-European Platform. - Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 152, 5-77.
• Pemberton, S.G. & Frey, R.W. 1982. Trace fossil nomenclature and the Planolites-Paleophycus dilemma. - Journal of Paleontology 56, 843-881.
• Pfeiffer, N. 1965. Volkichnium volki n. gen.: n. sp. (Lebens-Spuren) aus den Phycoden-Schichten Türingens. - Geologie 14, 1266-1268.
• Pickerill, R.K. 1994. Nomenclature and taxonomy of invertebrate trace fossils. In: S.K. Donovan (ed.), The Palaeobiology of Trace Fossils, 3-42. John Wiley & Sons.
• Radwański, A. & Roniewicz, P. 1960. Struktury na powierzchniach warstw w górnym kambrze Wielkiej Wiśniówki pod Kielcami. - Acta Geologica Polonica 10, 371-397.
• Radwański, A. & Roniewicz, P. 1963. Upper Cambrian trilobite ichnocoenosis from Wielka Wiśniówka (Holy Cross Mountains, Poland). - Acta Palaeontologica Polonica 8, 259-280.
• Radwański, A. & Roniewicz, P. 1967. Trace fossils Aglaspidichnus sanctacrucensis n. gen., n. sp., a probable resting place of an aglaspid (Xiphosura). - Acta Palaeontologica Polonica 12, 545-552
• Ride W.D.L., Sabrosky C.W., Bernardi, G., & Melville, R.V. (eds) 1985. International Code of Zoological Nomenclature, Third Edition, 1-338. University of California Press, Berkeley.
• Rindsberg, A.K. 1990. Ichnological consequences of the 1985 International Code of Zoological Nomenclature. - Ichnos 1, 59-63.
• Seilacher, A. 1953. Studien zur Palichnologie. I. Über die Methoden der Palichnologie. - Neues Jahrbuch für Geologie und Palaontologie, Abhandlungen 96, 421-452.
• Seilacher, A. 1977. Pattern analysis of Paleodictyon and related trace fossils. In: T.P. Crimes & J.C. Harper (eds), Trace fossils 2. - Geological Journal Special Issue 9, 289-334.
• Seilacher, A. & Gámez-Vintaned, J.A. 1995. Psammichites gigas: Ichnological expression of the Cambrian explosion. Abstracts Book, 6th Paleobenthos International Symposium, Sardinia, October 1995, 50-51.
• Seilacher, A. & Seilacher-Drexler, E. 1994. Bivalvian race Fossils: A Lesson from Actuopaleontology. - Courier Forschungsinstitut Senckenberg 169, 5-15.
• Simpson, S. 1975. Classification of trace fossils. In: R.W. Frey (ed.), The Study of Trace Fossils. A Synthesis of Principles, Problems and Procedures in Ichnology, 39-54. Springer Verlag, Berlin.
• Tomczykowa, E. 1968. Stratygrafia osadów najwyższego kambru w Górach Świętokrzyskich. - Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 54, 5-85.
• Urbanek, A. 1973. Organisation and evolution of graptolite colonies. In: R.S. Boardman, A.H. Cheethan, & W.A. Oliver (eds), Animal Colonies: Development and Function through Time, 441-514. Dowden, Hutchinson & Ross. Stroudsburgh.
• Yochelson, E.L. & Fedonkin, M.A. 1993. Paleobiology of Climactichnites, an Enigmatic Late Cambrian Fossil. - Smithsonian Contributions to Paleobiology 74, 1-74.