Problemy gospodarki wodami opadowymi w miastach.

• Autorzy: Pawlowska K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszym artykule przedstawiono główne problemy, w tym bariery modernizacji i rozwoju miast oraz propozycje i kierunki rozwiązań w zakresie szeroko rozumianej gospodarki wodami opadowymi. W celu zidentyfikowania problemów wykorzystano przede wszystkim wyniki własnego badania ankietowego. Objęło ono 50 miast wybranych losowo, przy czym największą liczbę ankiet skierowano do grupy miast największych, tj. powyżej 100 tys. mieszkańców. Specyfika tematu powoduje, że największe problemy i konflikty występują w dużych miastach i to najczęściej starych, gdzie dodatkowo coraz ostrzej pojawia się zjawisko pogarszania niezawodności działania systemów i obniżania standardów usług. Do tego dochodzi problem wysokiej intensywności zabudowy i stopnia wykorzystania terenów, bardzo często charakter zabytkowy śródmieścia, problemy związane z melioracjami miejskimi i odwodnieniem dróg, przeciążenie hydrauliczne systemów kanalizacyjnych i komunalnych oczyszczalni, brak odbiorników ścieków lub ich wymagana szczególna ochrona, brak rezerwy terenu pod nowe sieci i urządzenia itd. W warunkach zasadniczych przemian normalizujących zasady przekształceń organizacyjno-prawnych i własnościowych dotychczasowych przedsiębiorstw komunalnych powstała okresowo wyraźna luka w zakresie zarządzania i eksploatacji kanalizacji deszczowej. Zasadniczym problemem w miastach, gdzie funkcjonuje kanalizacja mieszana (tj. ogólnospławna i rozdzielcza), jest częsty brak jednolitej struktury organizacyjnej w zakresie odprowadzania wód opadowych oraz fakt wyłączania kanalizacji deszczowej z gestii wyspecjalizowanych przedsiębiorstw wodociągów i kanalizacji. Administratorami kanalizacji deszczowej w miastach są również Miejskie Zarządy Dróg lub np. Zarządy Melioracji Komunalnych. Wynika to z faktu, że gospodarka wodami opadowymi w miastach ma charakter wieloaspektowy i wiąże się ściśle z melioracją i odwodnieniem dróg. Ścisłe powiązania występują również z ochroną środowiska wodnego, tj. z ochroną wód powierzchniowych i środowiska gruntowo-wodnego. Zasadniczym problemem w wielu miastach jest istnienie kilku jednostek administrujących ciekami, które stanowią odbiorniki wód opadowych. Generalnie - jak podkreślali ankietowani - kanalizacja deszczowa wymaga uporządkowania przede wszystkim w zakresie organizacji, zarządzania, eksploatacji i finansowania oraz stosowania prawidłowych rozwiązań w sferze techniczno-technologicznej. Poważnym utrudnieniem jest fakt, że gospodarka wodami opadowymi, podobnie jak cala gospodarka wodno-ściekowa, musi być rozpatrywana w układzie zlewniowym, podczas gdy działalnos'ć gmin ogranicza się jedynie do granic administracyjnych miasta. Głównymi kierunkami działań w zakresie rozwoju kanalizacji deszczowej powinno być dążenie do: - obniżania ilości wód opadowych trafiających do kanalizacji i bezpośrednio do wód powierzchniowych poprzez stosowanie lokalnej retencji i infiltracji do gruntu, - zmniejszenia zanieczyszczenia ścieków przez działania prewencyjne w zlewni, - ograniczenia zanieczyszczenia ścieków w miejscach ich powstawania - dotyczy to głównie wód opadowych i roztopowych pochodzących z powierzchni zanieczyszczonych, tj. z terenów przemysłowych, składowych, usługowo-handlowych, baz transportowych i paliwowych, a także dróg i parkingów o trwałej nawierzchni, - stosowania urządzeń retencjonujących oraz podczyszczających spływy opadowe z wykorzystaniem procesów: sedymentacji, flotacji, filtracji i rozkładu biologicznego w glebie, - intensyfikacji procesu samooczyszczania się wody w odbiornikach ścieków. W przypadku systemów kanalizacyjnych rozwiązaniem optymalnym byłaby zmodyfikowana kanalizacja ogólnospławna bądź kanalizacja deszczowa, gdzie doprowadzane byłyby tylko wody opadowe silnie zanieczyszczone. Wody nie wymagające oczyszczania powinny być retencjonowane i ponownie wykorzystywane, bądź rozsączane bezpośrednio w miejscu ich powstawania, odprowadzane do centralnego miejsca ich rozsączania lub w ostateczności do wód powierzchniowych, zuwzględnieniem opóźnienia ich spływu. Właściwym kierunkiem rozwiązań jest rozszerzanie zasięgu obsługi przez systemy półrozdzielcze z separatorami umożliwiającymi odprowadzenie pierwszej fali zanieczyszczeń z kanalizacji deszczowej do oczyszczalni ścieków.

EN

In the hereby article the main problems were presented, including the barriers of modernization and urban development and the proposals and directions of solutions in the range ofwidely understood rainfall water economy. With aim to identify the problems, first of all, the results of own inquiry examination were utilized. It included 50 cities choosen by lot and the greatest number of inquiries was directed to the group of greatest cities, i.e. above 100000 of inhabitants. The specificity of the subject makes the greatest problems and conflicts take a place in the big cities and most frequently old, where additionally more sharply the phenomena of worsening the perfection in systems action and increasing the service standards appears. The problem of high intensity of build up areas and a degree of land- use is added to it. Very often a monumental character of the city center, problems dealt with urban drainage and dewatering of roads, hydraulic overload of sewage systems and municipal purification plants, lack of sewage receivers or their required particular protection, lack of terrain reserve under the new networks and appliances and so on. In the conditions of primary changes which normalize the principles of organizational-legal and property transformations of the present municipal companies the periodically distinct blank in the range of management and exploitation of the rainfall drainage. The important urban problem where the mixed sewage system works (i.e. general floating and distributing), is an often lack of the uniform organizational structure in the range of rainfall water drainage and a fact of exclusion of rainfall water drainage system from the gestion of specialized waterworks and sewage works. The administrators of rainfall drainage in cities are also the Municipal Boards of Roads or for instance the Boards of Municipal Drainage. It results from the fact that the rainfall water economy in cities has got a many aspects character and it is strictly bound with the drainage and dewatering of roads. There are also strict relations with the protection of the water environment i.e. with protection of the surface water and the soil-water environment. The principal problem in many cities is the existance of several units which administer someleaks which are the receivers of rainfall waters. In general as the inquired persons underlined rainfall water drainage needs first of all the order in the range of organization, management, exploitation and financing and application of righ solutions in the technical-technological sphere. The serious difficulty is a fact that the rainfall water economy, similarly like the entire water-sewage economy, must be considered in the reception basin system, whilst the communities' activity is only limited to the administrative urban borders. The main direction of activities in the range of the development of the rainfall water drainage should be tending towards: - decreasing of rainfall water amount going to the canalization and directly to the surface water by the application of the local retention and the infiltration to the soil; - diminishing of the sewage contamination by the prevention activities in the reception basin; - limitations in the contamination by the sewage in the places of their origin - it mainly concerns the rainfall and sloppy water coming from the dirty surfaces, i.e. from industrial, storage, service-commercial terrains, transport and fuel bases, and also roads and parkings of hard surface; - application of retention devices and subcleaners for the rainfall falls with the utilization of the processes: sedimentation, flotation, filtration and biological decay in the soil; - intensification of the self-cleaning process in the sewage receivers. In a case of drainage system the optimal solution would be the modified general floating drainage system or the rainfall water drainage where only the rainfall water would be intaken. Water which need not any purification should be retentioned and recycled, or directly trickled in the place of their origin, offtake to the central place of their trickling or finally to the surface water with considerationof a delay of their floating. The right direction in solutions is the expansion of the service range by the half-distribution systems with a separators making possible the offtake of the first wave of pollutions from the rainfall water drainage to the sewage purification.

Słowa kluczowe

PL

miasta; wody opadowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2002
• Tom: 26
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: s.143-156,bibliogr.

Twórcy

autor

Pawlowska K

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, 30-107 Krakow, Pl.Na Stawach 1

Bibliografia

• Błaszczyk W., Stamatello H., Błaszczyk P. 1983 Kanalizacja. Tom 1, Arkady, Warszawa
• Fidala-Szope M. 2000 Strategia ograniczania ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do wód powierzchniowych w czasie opadów przez miejskie układy kanalizacji deszczowej i ogólnospławnej. IX Krajowa i II Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna: Ochrona jakości i zasobów wód. Zakopane
• Geiger W., Dreiseitl H. 1999 Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Poradnik, Proj- przem-EKO, Bydgoszcz
• Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5. listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi (DzU 91.116.503)
• Ustawa z dnia 18. lipca 2001 r. Prawo wodne (DzU 01.115.1229)
• Ustawa z dnia 27. kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (DzU 01.62.627)
• Ustawa z dnia 8. marca 2001 r. o samorządzie gminnym - tekst jednolity (DzU 96.13.74)