EN
During seven winter seasons (1993/1994-1999/2000) 107 roadside counts (28 km each) in agricultural area of south-western Poland were conducted. From among 1526 Buzzards, 1293 were recorded in winter months (November-February) and 233 in March. Birds were non-randomly distributed on nine vegetation types met along the transect route. Permanent papilionaceous crops, along with cereal stubbles, margin habitats, meadows and maize stubbles were preferentially used, whereas bare tillage and winter cereals were avoided. In general, Buzzards preferred habitats of the least amount in the studied area and avoided those which dominated. These data support the idea of high importance of small landscape structures for the biodiversity protection in intensively used farmland. During winter months, most Buzzards (59.5%) were perched when first sighted, most often on trees and in the middle part of their height. The percent of birds sitting on the ground amounted to 34.7%. The smallest amount of individuals (5.8%) was observed flying (flap-sailing, hovering and soaring), however this activity significantly increased in March (up to 17.1%). The significance of various hunting methods for wintering Buzzards is discussed. Even though it is a typical perch hunting raptor, the method of hunting from the ground seems to be particularly suitable for the conditions of winter farmland: common scarcity of perches, poor and low vegetation, local and temporary prey concentrations.
PL
Badania przeprowadzono w ciągu siedmiu sezonów zimowych 1993/94-1999/00 w otwartych terenach rolniczych położonych na południowy- zachód od Wrocławia. Scharakteryzowano wybrane aspekty ekologii zimujących myszołowów na podstawie 107 liczeń na trasie 28 km, prowadzonych z jadącego pojazdu. Łącznie zarejestrowano 1526 osobników, jednak w analizie oddzielnie potraktowano dane z miesięcy zimowych, tj. listopad-luty (1293 myszołowy) i z marca (233 ptaki). Preferencje siedliskowe myszołowów obliczono dla trzech sezonów, 1993/94-1995/96, poprzez porównanie liczby stwierdzeń na dziewięciu wyróżnionych siedliskach z ich dostępnością w badanym krajobrazie. Mimo, że łączna liczba stwierdzeń była najwyższa w środowiskach dominujących powierzchniowo (Tab. 1), myszołowy zdecydowanie preferowały środowiska o najmniejszym udziale w krajobrazie (Tab. 2). Najsilniejsza preferencja dotyczyła trwałych upraw roślin motylkowych, a w dalszej kolejności ściernisk, nie uprawianych środowisk marginalnych, łąk i ściernisk po kukurydzy (Fig. 1). Są to siedliska o najkorzystniejszych warunkach troficznych, znane z licznego zasiedlania przez norniki, a wspólną ich cechą jest długi okres nie naruszania (przeorywania) powierzchni gleby. Liczba stwierdzeń zbliżona do oczekiwanej dotyczyła rzepaku ozimego i kategorii inne, zaś unikane były zboża ozime i pola zaorane. Wyniki potwierdzają duże znaczenie drobnych struktur w kształtowaniu bioróżnoro-dności intensywnie użytkowanych agrocenoz. Większość myszołowów w momencie zauważenia przebywała na wywyższonych czatowniach, zwłaszcza drzewach i głównie w środkowej części ich wysokości (Tab. 3 i 4). Znaczny był także odsetek ptaków siedzących na ziemi, zaś niewielki udział miały myszołowy w trzech wyróżnionych kategoriach lotu, zwłaszcza ptaki krążące. Udział myszołowów obserwowanych w locie istotnie wzrastał w marcu. Ponieważ częstość zachowań wyraża frekwencję stosowanych przez myszołowa technik łowieckich, "czatowanie" (z wywyższonego punktu), oraz "polowanie z ziemi" mają podstawowe znaczenie w zaspokajaniu potrzeb pokarmowych zimujących myszołowów. "Czatowanie" było istotnie częściej od "polowania z ziemi" stosowane w środowiskach marginalnych o wysokiej roślinności, a także na łąkach, zaś odwrotna zależność dotyczyła upraw rzepaku ozimego, ściernisk po kukurydzy oraz motylkowych wieloletnich (Tab. 5, Fig. 2). Trzecią techniką, o znikomym znaczeniu w okresie zimowym, jest polowanie z powietrza — "zawisanie". Mimo, iż "czatowanie" tradycyjnie uznaje się za charakterystyczną dla myszołowa technikę łowiecką, wydaje się, że w warunkach krajobrazu rolniczego zimą (powszechny niedostatek czatowni, uboga, niska roślinność głównie zajmowanych siedlisk, lokalne skupiska ofiar), "polowanie z ziemi" jest techniką szczególnie użyteczną, istotnie ułatwiającą przetrwanie krytycznego okresu, jaki w przypadku myszołowa stanowi zima.