Graptolite nature of the Ordovician microfossil Xenotheka

• Autorzy: Mierzejewski P

Warianty tytułu

PL

Ordowicka mikroskamienialosc Xenotheka jest graptolitem

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Light microscopic, SEM and TEM investigations show that the periderm of the problematic Ordovician organic microfossil Xenotheka klinostoma Eisenack, 1937 is built of five layers: inner lining, endocortex, fusellum, ectocortex and outer lining. The outer lining is made of a previously unknown material named here verrucose fabric. The outer lining was presumably an adaptation which aided survival through periods of unfavourable conditions. The general morphology of the test as well as of the fusellar structure of the wall indicate that Xenotheka is an aberrant camaroid graptolite. This finding thus extends the upper stratigraphic limit of the order Camaroidea from the early Arenig to Llandeilo.

PL

Tematem pracy jest mikrostruktura, ultrastruktura oraz stanowisko systematyczne zagadkowej mikroskamieniałości organicznej Xenotheka klinostoma Eisenack, 1937. Gatunek ten, znany z ordowiku obszaru bałtyckiego, opisywany był w przeszłości jako należący do Foraminifera (Allogrommidae bądź Ammodiscidae), Chitinozoa incertae sedis, Graptoblasti lub jako skamieniałość o nieznanym stanowisku systematycznym. Badania przeprowadzono na kilkudziesięciu doskonale zachowanych okazach, pochodzących z landeilu wiercenia Krzyże 4 (głębokość, 473 m). Zastosowano metodę mikrotomowych skrawków seryjnych dla mikroskopii świetlnej oraz standardowe metody transmisyjnej i skaningowej mikroskopii elektronowej. Uzyskane wyniki pozwoliły na jednoznaczne wykazanie, iż ścianki X. klinostoma mają budowę typową dla wielu graptolitów, a mianowicie zbudowane są z warstwy fuzelarnej, pokrytej od zewnątrz i od wewnątrz warstwami korteksu (tzw. ektokorteks i endokorteks), określanego mianem korteksu zależnego. Najbardziej wewnętrzną warstwę ścianki tworzy cienka, homogeniczna wyściółka, pokrywająca endokorteks. Z kolei ektokorteks pokryty jest od zewnątrz niezwykłym, zupełnie nieznanym dotąd u graptolitów tworzywem ultrastrukturalnym, dla którego wprowadzono nazwę tworzywa brodawkowatego ("verrucose fabric"). Badane mikroskamieniałości rozpoznano jako izolowane autoteki graptolitów inkrustujących z rzędu Camaroidea. Rząd ten, ustanowiony przez Romana Kozłowskiego (1949), znany był dotąd niemal wyłącznie na podstawie materiałów pochodzących ze słynnego stanowiska w Wysoczkach (górny tremadok Gór Świętokrzyskich). Rozpoznanie przynależności systematycznej rodzaju Xenotheka Eisenack, 1937 podnosi górną granicę stratygrafrczną występowania Camaroidea z dolnego arenigu do landeilu, a niepewne znalezisko tej formy bylo sygnalizowane nawet z ludlowu. Wszystkie zbadane autoteki mają apertury okludowane cienką diafragmą utworzoną z tworzywa brodawkowatego. Okluzja autotek jest wśród Camaroidea zjawiskiem nagminnym, lecz diafragmy występują z reguły wewnątrz autotek, między "collum" a "camara".

Słowa kluczowe

PL

Xenotheka klinostoma; ordowik; Xenotheka; skamienialosci; Polska; graptolity; mikrostruktura; paleontologia; ultrastruktura; mikroskamienialosci organiczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 2000
• Tom: 45
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.71-84,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mierzejewski P

Bibliografia

• Crowther, P.R. 1978. The nature and mode of life of the graptolite zooid with reference to secretion of the cortex. - Acta Palaeontologica Polonica 23, 473-479.
• Crowther, P.R. 1981. The fine structure of graptolite periderm. - Special Papers in Palaeontology 26, 1-119.
• Cushman, J.A. 1948. Foraminiftra. Their Classification and Economic Use. Fourth ed. 605 pp. Harvard University Press, Cambridge, Mass.
• Eisenack, A. 1937. Neue Mikrofossilien des baltischen Silurs. IV. - Paldontologische Zeitschrift 19, 217-242.
• Eisenack, A. 1970. Xenotheka klinostoma und ihre systematische Stelltng. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1970, 449-451.
• Eisenack, A. 1971. Die Mikrofauna der Ostseekalke Ordovizium. 3. Graptolithen, Melanoskleriten, Spongien, Radiolarìen, Problematica nebst 2 Nachtragen über Foraminiferen und Phytoplankton. -
• Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 137, 337-357.
• Eisenack, A. 1976. Mikrofossilien aus dem Vaginatenkalk von Hälluden, Öland. - Palaeontographica A 154, 181-203.
• Jansonius, J. 1964. Morphology and classification of some Chitinozoa. - Bulletin of Canadian Petroleum Geology 12, 901-918.
• Kozlowski, R. 1949. Les graptolithes et quelques nouveaus groupes d'animaux du Tremadoc de la Pologne. - Palneontologia Polonica 3, 1-71.
• Kozlowski, R. 1971. Early development stages and the mode of life of graptolites. - Acta Palaeontologica Polonica 16, 313-343.
• Loeblich, A.R. & Tappan, H. 1964. Protista 2, Sarcodina, chiefly 'Thecamoebians' and Foraminifera. In: R.C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Palaeontology. 510 pp. Lawrence, Kansas.
• Mierzejewski, P. 1977. The first discovery of Crustoidea (Graptolithina) and Rhabdopleurida (Pterobranchia) in the Silurian. - Bulletin de l'Académie Polonaise des Sciences, Série des Sciences de la Terre 25, 103-107.
• Mierzejewski, P. 1984a. Pterobranchites Kozłowski, 1967 - an aberrant graptolite? - Acta Palaeontologica Polonica 29, 83-89.
• Mierzejewski, P. 1984b. Cephalodiscus-type fibrils in the graptoblast fusellar tissue. - Acta Palaeontologica Polonica 29, 157-160.
• Mierzejewski, P. 1986. Ultrastructure, taxonomy and affinities of some Ordovician and Silurian organic microfossils. - Palaeontologia Polonica 47, 129-220.
• Skevington, D. 1963. Graptolites from the Ontikan limestones (Ordovician) of Öland, Sweden. I. Dendroidea, Tuboidea, Camaroidea and Stolonoidea. - Bulletin of the Geological Institute of the University of Uppsala 42, 1-62.
• Urbanek, A. 1976. The problem of graptolite affinities in the light of ultrasftuctural studies on peridermal derivatives in pterobranchs. - Acta Palaeontologica Polonica 21, 3-36.
• Urbanek, A. 1986. The enigma of graptolite ancestry: Lesson from aphylogenetic debate. In: A. Hoffman & M.H. Nitecki (eds), Problemntic Fossil Taxa, 184-226. Oxford University Press, New York Clarendon Press, Oxford.
• Urbanek, A. & Mierzejewski, P. 1984. The ultrasaucture of Crustoidea and the evolution of graptolite skeletal tissues. - Lethaia 17, 73-91.
• Urbanek, A. & Mierzejewski, P. 1991. The fine structure of a camaroid graptolite. - Lethaia 24, 129-137.
• Urbanek, A. & Towe, K.M. 1974. Uhastructural studies on gaptolites, 1: The periderm and its derivatives in the Dendroidea and in Mastigograptus. - Smithsonian Contributions to Paleobiology 22, 1-48.