Metoda pamietnikarska w polskiej socjologii wsi - ujecie antropologiczne

• Autorzy: Pawlowska K

Warianty tytułu

EN

The use of memoir method in Polish rural sociology - anthropological approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tekst zawiera omówienie teoretyczno-metodologicznych zagadnień związanych z wykorzystaniem dokumentów osobistych w polskiej socjologii wsi w pierwszej połowie XX wieku na przykładzie prac Williama Thomasa i Floriana Znanieckiego, Józefa Chałasińskiego, Ludwika Krzywickiego oraz Władysława Grabskiego, z uwzględnieniem ich krytyki na gruncie dawnych oraz współczesnych rozważań. Druga część tekstu dotyczy sporu wokół „metody biograficznej” w socjologii zakorzenionego w debacie nad naukami społecznymi w ogóle, sprowadzającego się do dyskusji nad istotą „wyjaśnienia” oraz „rozumienia” - przeciwstawnymi koncepcjami poznania świata społecznego. Następnie spór między „wyjaśnieniem” oraz „rozumieniem” omówiony został gruncie antropologii wraz z uzasadnieniem takiego ujęcia problemu. W trzeciej części została przedstawiona perspektywa analizy materiałów pamiętnikarskich, nazwana „antropologicznym ujęciem autobiografii”, inna od dotychczas stosowanych w socjologii, opracowana przy wykorzystaniu dorobku antropologii społeczno-kulturowej. Podejście to odwołuje się do szczególnego traktowania pojęć w antropologii - jako swoistych „narzędzi analitycznych”. Przez zbudowanie siatki pojęć można bowiem stworzyć uniwersalną metodologię poprzedzającą materiał empiryczny. Zaproponowana perspektywa pozwala na połączenie elementów „wyjaśnienia” oraz „rozumienia” w obrębie jednej perspektywy analitycznej, polegającej na odłączeniu metody badawczej od określonej teorii. Zagadnienia związane z historycznym charakterem materiałów autobiograficznych zostały omówione przy użyciu podejścia mikrohistorycznego, zaproponowanego przez badaczy nurtu tzw. nowej historii kulturowej.

EN

The paper discusses theoretical and methodological problems connected with the use of personal documents in Polish rural sociology in the first half of the 20th century basing on the example of works of William Thomas, Florian Znaniecki, Józef Chałasiński, Ludwik Krzywicki and Władysław Grabski as well as critical analyses of their concepts in past and present considerations. The second part of the paper is devoted to the dispute over the use of "biographical method" in sociology, common for discussions on the essence of "explanation" and "understanding" – two opposed concepts for getting to know the social world. Next, the dispute between "explanation" and "understanding" is discussed from anthropological perspective and a justification for such approach to the problem is provided. In the third part of the text possibilities for applying an analysis of memoirs, called an "anthropological approach to autobiography", is presented. Such analysis, drawing on the achievements social-cultural anthropology, differs from the hitherto used analyses. This approach is based on special treatment of notions in anthropology – as specific "analytical tools". For by developing a reticule of notions it is possible to create a universal methodology preceding empirical material. The proposed perspective permits to combine elements of "explanation" and "understanding" within the framework of a single analytical perspective consisting in the dissociation of research method from a definite theory. Problems connected with historical character of autobiographical materials have been discussed with the use of micro-historica approach, proposed by researchers representing the direction of the so-called new cultura history.

Słowa kluczowe

PL

Polska; wies; socjologia wsi; antropologia; dokumenty pamietnikarskie; historia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2009
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.62-84,bibliogr.

Twórcy

autor

Pawlowska K

• Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Bibliografia

• Ankersmit F., 2004: Narracja, reprezentacja, dooewiadczenie. Universitas, Kraków.
• Barth F., Ginrich A., Parkin R., Silverman S., 2007: Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Bertaux D., 1990: Funkcje wypowiedzi autobiograficznych w procesie badawczym. W: J. Włodarek, M. Ziółkowski: Metoda biograficzna w socjologii. PWN, Warszawa – Poznań.
• Blumer H., 2007: Interakcjonizm symboliczny: perspektywa i metoda. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
• Boas F., 2007: Cele badań antropologicznych. W: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii. Red. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bourdieu P., 2007: Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Wydawnictwo Marek Derewecki, Kęty.
• Bukraba-Rylska I., 1994: Samowiedza kulturowa i artystyczna twórców ludowych: studium pewnej korespondencji. PAN, Warszawa.
• Bukraba-Rylska I., 2008: Socjologia wsi polskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Burszta W.J., Kuligowski W., 2005: Sequel. Dalsze przygody kultury w globalnym świecie. Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
• Chałasiński J., 1938: Młode pokolenie chłopów: procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce. Spółdzielnia Wydawnicza „Pomoc Oświatowa”, Warszawa.
• Cichocki R., 1986: O pewnej możliwości interpretacji „współczynnika humanistycznego”. „Kultura i Społeczeństwo” 4.
• Cieślak E., 1979: W kierunku semiotycznej interpretacji współczynnika humanistycznego. „Studia Socjologiczne” 2.
• Domańska E., 2005: Mikrohistorie: spotkania w międzyświatach. Wydawnictwo Poznańskie, Poznañ.
• Durkheim É., 2000: Zasady metody socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Elias N., 1980: Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. PIW, Warszawa.
• Flis M., 1984: Wiodące idee strukturalizmu oxfordzkiego. „Studia Socjologiczne” 3 (94).
• Geertz C., 2003: Stan antropologicznej sztuki. W: Zastane światło: antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne. Universitas, Kraków.
• Geertz C., 2005: Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury. W: Badanie kultury: elementy teorii antropologicznej. Red. M. Kempy, E. Nowicka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Gellner E., 1995: Pojęcia i społeczeństwo. W: Pojęcie pokrewieństwa i inne szkice. Universitas, Kraków.
• Gellner E., 1997: Postmodernizm, rozum, religia. PIW, Warszawa.
• Ginrich A., 2007: Kraje niemieckojęzyczne. W: F. Barth, A. Ginrich, R. Parkin, S. Silverman: Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Giza A., 1990: Biografia jako fakt empiryczny i jako kategoria teoretyczna.W: Metoda biograficzna w socjologii. PWN, Warszawa – Poznań.
• Grabski W., 1936: Pamiętniki chłopów i środowisko wsi polskiej. „Przegląd Socjologiczny” IV, 3–4.
• Grabski W., 2004: System socjologii wsi. W: Prace socjologiczne. SGGW, Warszawa.
• Hume D., 2005: Traktat o naturze ludzkiej. Fundacja Aletheia, Warszawa.
• Kaniowska K., 1999: Opis – klucz do rozumienia kultury. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź.
• Kaniowska K., 2003: Antropologia i problem pamięci. Konteksty: polska sztuka ludowa 57, 3–4.
• Korab K., 2004: Władysław Grabski jako socjolog wsi. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Kuderowicz Z., 1987: Dilthey. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Lejeune P., 2001: Wariacje na temat pewnego paktu: o autobiografii. Universitas, Kraków.
• Leoński J., 1999: Metoda biograficzna. Hasło w: Encyklopedia socjologii. T II. Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Lewis O., 1964: Sanchez i jego dzieci. PIW, Warszawa.
• Lewis O., 1970: Rodzina Martinezów: życie meksykańskiego chłopa. PIW, Warszawa.
• Lewis O., 1976: Nagie życie. PIW, Warszawa.
• Lurie N., 1962: Mountain Wolf Woman, Sister of Crushing Thunder. University of Michigan Press, Ann Arbor.
• Lutyński J., 1990: Metoda biograficzna i sposoby otrzymywania materiałów w badaniach socjologicznych. W: Metoda biograficzna w socjologii. PWN, Warszawa – Poznań.
• Metoda biograficzna w socjologii, 1990. Red. J. Włodarek, M. Ziółkowski. PWN, Warszawa – Poznań.
• Miles M., Huberman A., 2000: Analiza danych jakościowych. Trans Humana, Białystok.
• Nowicka E., 2007: Świat człowieka – świat kultury. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Pamięć, etyka, historia: anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, 2006. Red. E. Domańska. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Pamiętniki chłopów: nr 1–51, 1935. Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.
• Pamiętniki chłopów: Serja Druga, 1936. Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.
• Radin P., 1926: Crashing Thunder. The autobiography of an American Indian. Appleton, New York – London.
• Rokuszewska-Pawełek A., 2002: Chaos i przymus: trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Rosner K., 2006: Narracja, tożsamość i czas. Universitas, Kraków.
• Silverman D., 2008: Prowadzenie badań jakościowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szacki J., 1986: Znaniecki. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Szacki J., 1995: Sto lat socjologii polskiej: od Supińskiego do Szczepańskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szacki J., 2003: Historia myśli socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Świat człowieka – świat kultury: antologia tekstów klasycznej antropologii, 2007. Red. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Thomas W., Znaniecki F., 1979: Wstęp do Pamiętnika imigranta. W: Chłop polski w Europie i Ameryce. T. 3. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Topolski J., 1996: Jak się pisze i rozumie historię: tajemnice narracji historycznej. Rytm, Warszawa.
• Turner J., 2004: Struktura teorii socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• White H., 2000: Poetyka pisarstwa historycznego. Universitas, Kraków.
• Willis P., 2005: Wyobraźnia etnograficzna. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Wincławski W., 2001: Grabski Władysław. Hasło w: Słownik biograficzny socjologii polskiej. T. 1. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wódz Słońca: autobiografia D. C. Talayesvy, Indianina z plemienia Hopi. 1964, Red. L. Simmons. PIW, Warszawa.
• Zalejko G., 1993: Przeciw metodzie (biograficznej). Refleksje nad historycznością biografistyki. W: O biografii i metodzie biograficznej. Red. T. Rzepa, J. Leoński. Wydawnictwo Nakom, Poznań.
• Znaniecki F., 1938: Przedmowa. W: J. Chałasiński: Młode pokolenie chłopów: procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce. T. 1. Spółdzielnia Wydawnicza „Pomoc Oświatowa”, Warszawa.
• Znaniecki F., 1984: Miasto w świadomości jego obywateli. PWN, Warszawa – Poznań.
• Znaniecki F., 2008: Metoda socjologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.