EN
Histological analyses were conducted of the annual cycle of male gonads of spiny-cheek crayfish Orconectes limosus Raf. Although changes in the male gonads throughout the year are clearly evident, they are not uniform in all males. Spiny-cheek crayfish mate mainly in the autumn from September to November. After mating, the gonads of male crayfish can be divided into two groups according to their histological structure. In the first group there is an abundance of sperm in the gonads, while the testicular tubules in the second group are either empty or contain a small amount of sperm. This division remains until May. In May, the histological picture of the gonads is uniform, and there are either very few or no tubules containing sperm. In June O. limosus males occur in two forms. The histological pictures of first- and second-form male gonads do not differ. However, beginning in July and also in August and September, the gonads of first- and second-form males do differ. First-form male crayfish gonads contain more sperm than those of second-form males. From October onwards, all of the males are first-form, and primarily spermatids and sperm are visible in the gonads. The possibility that the spiny-cheek crayfish mates twice annually, once in autumn and again in spring, is discussed based on changes observed in the histological picture of the gonads.
PL
Gonady samców raka O. limosus pobierano w comiesięcznych odstępach, od września 1999 do sierpnia 2000 roku. Celem pracy było zaobserwowanie zmian zachodzących w obrazie histologicznym gonad raka O. limosus w cyklu rocznym. Dojrzałe płciowo samce raka pręgowatego (Orconectes limosus Raf.) w ciągu roku występują w dwóch formach, różniących się wyglądem odnóży kopulacyjnych (I para odnóży odwłokowych). Forma I umożliwia samcowi przeniesienie nasienia do woreczka nasiennego samicy podczas parzenia się. Natomiast budowa odnóży w formie II uniemożliwia przeniesienie nasienia. Dojrzałe płciowo samce raka O. limosus występują w II formie latem, po wiosennej wylince (od maja - czerwca do sierpnia - września). We wrześniu obraz histologiczny gonad tych dwóch form samców różnił się. Gonada samców występujących w I formie wypełniona była przede wszystkim późnymi stadiami spermatogenezy: spermatydami i plemnikami (fot. 3), natomiast gonada samców występujących w II formie wypełniona była wczesnymi stadiami spermatogenezy: spermatogoniami i spermatocytami (fot. 2). W czerwcu kanaliki gonady I jak i II formy samców wypełnione były jedynie wczesnymi stadiami spermatogenezy (fot. 9). Na podstawie analizy histologicznej gonad spróbowano odpowiedzieć na pytanie czy rak pręgowaty może parzyć się także wiosną. Wiadomo, że rak O. limosus, podobnie jak inne gatunki raków występujących w Polsce parzy się jesienią. Z przeanalizowanego materiału wynika, że u części samców, wiosną, w kanalikach gonady pozostaje jeszcze sporo plemników (fot. 7). Te osobniki mogły przystąpić do wiosennego parzenia się. W drugiej grupie samców gonada zawierała jedynie wczesne stadia spermatogenezy (fot. 6), co zdecydowanie wyklucza możliwość przekazywania nasienia samicy.