EN
Seed swelling in the first phase of imbibition involves mainly development of seed colloids. Chemical affinity of such colloids to water differs depending on the surface properties of the macromolecules. The biopolymer surface could perturb the dynamic and static state of water. For this reason the structure and composition of seeds, especially proteins, starch, and lipid content, can control the course of the swelling process. The study presents the microscopic and macroscopic parameters describing the swelling pea seeds and triticale grains. Differences in corresponding parameters were observed. Measurements of water uptake rate in both species showed higher water uptake in triticale grains compared to that in pea seeds in the first step of the process but lower in the subsequent phase. The results of pulse 1 H-NMR measurements have revealed two groups of water protons, each in a different magnetic environment responsible for a different relaxation rate. These two groups correspond to water molecules differing in mobility, such as free and bound water, respectively. The difference in results obtained for triticale and pea are related to size, different permeability of seed envelopes, different mobility of seed water and chemical content mainly determined by starch. Its structure and physicochemical properties are also very important.
PL
Pęcznienie nasion w pierwszej fazie polega głównie na hydratacji koloidów nasiennych. Powinowactwo chemiczne tych związków do wody różni się zależnie od właściwości powierzchniowych ich makromolekul. Powierzchnie biopolimerów zakłócają dynamiczny i statyczny stan wody. Z tego względu struktura i skład nasion, w szczególności zawartość protein, skrobi oraz lipidów może warunkować przebieg procesu pęcznienia. Proces pęcznienia nasion grochu i ziarniaków pszenżyta opisano w przedstawionych badaniach za pomocą parametrów makroskopowych (względny przyrost masy) oraz mikroskopowych (czasy relaksacji spin-spin). Grawimetrycznie określony pobór wody przez nasiona pszenżyta, początkowo większy niż w grochu, w późniejszej fazie obniżał się. Metodą spektroskopii 1 H-NMR ujawniono obecność dwóch frakcji wody, które znajdując się w różnym otoczeniu różniły się ruchliwością, opisaną przez czasy relaksacji spinowo-spinowej. W przypadku grochu ten parametr mikroskopowy był zdecydowanie większy niż dla pszenżyta. Obserwowane różnice są dyskutowane przy uwzględnieniu różnic w wymiarach nasion i ziarniaków, różnej przepuszczalności okryw nasiennych oraz przede wszystkim różnic w składzie chemicznym, w którym dominujący udział ma skrobia.