Pszczoly i produkty pszczele jako bioindykatory skazenia srodowiska w rejonie oddzialywania przemyslu miedziowego [LGOM] i cementowo-wapienniczego [Opole]

• Autorzy: Roman A
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania przeprowadzone w latach 1994 - 1995 w rejonie przemysłu miedziowego (LGOM) i cementowo - wapiennego (Opole) wykazały, że w pszczołach, miodzie wielokwiatowym i propolisie zawarte są metale o działaniu toksycznym (As, Cd, Cr, Cu, Hg, Pb i Zn). Najwyższe stężenia tych metali stwierdzono w propolisie i pszczołach, natomiast w miodzie były one kilkakrotnie niższe. Wielkość kumulacji poszczególnych metali uzależniona była w znacznym stopniu od rodzaju przemysłu, jaki dominował w danym rejonie badań, a także, w przypadku niektórych metali, od warunków atmosferycznych w sezonie pożytkowym. Przeprowadzone badania wykazały, że pszczoły i propolis są dobrymi bioindykatorami skażenia środowiska metalami ciężkimi, natomiast wartość bioindykacyjna miodu wielokwiatowego jest relatywnie niższa, ze względu na niższą koncentrację w nim metali ciężkich, niezależnie od rejonu jego pochodzenia.

EN

The aim of this work was to confirm that the bees and it’s products, especially propolis and multiflower honey accumulate toxic metals and could be used as bioindicators of pollution of the environment. Investigation was made in 3 areas of Poland. The first area was Głogów where there are two copper-works, the second one was Rudna with one copper-works and receptacle for keeping waste material after copper manufacturing. The last one was Opole region where lime and cement are produced in three factories and there is a coal power-station. The 228 samples of biological material (bees, honey and propolis) were analized during two years of investigation (1994. 1995). It was found that there are toxic metals (As, Cd, Cr, Cu, Hg, Pb and Zn) in wide range of concentrations at every kind of samples and the higher concentrations were found in propolis and bees. Combined data about area’s characteristic and atmospheric conditions together with levels of accumulation of toxic metals in analysed samples showed that honey bees and propolis are better bioindicators of environment pollution than multiflower honey. Honey samples, regardless of the region of origin, were characterised with low concentrations of heavy metals.

Słowa kluczowe

PL

rejon Opolski; miod pszczeli; stezenie pierwiastkow; przemysl miedziowy; kumulacja; kadm; zanieczyszczenia srodowiska; produkty pszczele; astat; olow; rtec; przemysl cementowo-wapienniczy; chrom; pszczoly; propolis; metale ciezkie; cynk; przemysl; bioindykatory; miedz; Legnicko-Glogowski Okreg Miedziowy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Zootechnika
• Rocznik: 1997
• Tom: 43
• Opis fizyczny: s.175-196,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Roman A

• Katedra Higieny Zwierząt i Środowiska Hodowlanego, Akademia Rolnicza, Wroclaw

Bibliografia

• [1] Accorti M., Parsano-Oddo L.: A monitoring service for the city area: „Apincitta”; Informatore Agrario, 1986. 42, 39-41.
• [2] Accorti M., Guarcini R., Modi G., Persano-Oddo L.: Urban pollution and honey bees.; Apicoltura, 1990, 6, 43-55.
• [3] Aleksandrowicz M., Olejnik E., Rutkiewicz B.: Zawartość cynku w miodach pszczelich i miodach pitnych z terenu woj. olsztyńskiego.; Rocz. PZH, 1979, 30, 2, 131-135.
• [4] Bogdanov S., Zimmerli B., Erard M.: Heavy metals in honey.; Mitteilungen aus dem Gebiete der Lebensmittelunstersuchung und Hygiene, 1986, 77, 153-158.
• [5] Celli G., Porrini C., Frediani D., Pinzauti M.: Bees and lead in towns.; Quality of the air: biological indicators, bees and plants, 1987, 13-47, Pisa, Italy; Italian Association for Culture and Sport.
• [6] Celli G., Porini C., Raboni F.: Using honey bees to monitor the presence of dithiocarbamates in the environment 1983-1986.; Bollettino dell Istituto di Entomologia Guido Grandi dell Universitadi Bolognia, 1988, 43, 195-205.
• [7] Cesco S., Barbattini R., Agabiti M.F.: The honey bee: a test insect for environmental pollution by cadmium and lead ?; Ape Nostra Arnica, 1994, 16, 4, 34-38.
• [8] Chuda-Mickiewicz B., Ostrowski T., Prabucki J.: Przewodnik do zajęć kursowych na tytuł: Wykwalifikowany pszczelarz i Mistrz pszczelarz.; cz. I, 1993, WODR Barzkowice, 196— 197.
• [9] Cimino G., Ziino M., Panuccio M.R.: Heavy metal pollution. Part X: Impact of volcanic activity on Etnean honey.; Environmental Technology Letters, 1984, 5, 10, 453-456.
• [10] Darmati D., Boskovic L., Darmati S.: Investigation of some microelements in honey from the Sumadija region.; Hrana i Ishrana, 1985, 26, 5/8, 129-131.
• [11] Dobrzański Z., Roman A., Górecka H., Kołacz R.: Zawartość pierwiastków szkodliwych oraz makro- i mikroelementów w miodach pszczelich z rejonów skażeń przemysłowych.; Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1994, 27, 2, 157-160.
• [12] Fedorowska Z., Międzybrodzka A., Morawska-Kołodyńska L.: O zawartości cynku w miodach krajowych.; Pszczel. Zesz. Nauk., 1972, 16, 163-171.
• [13] Gajewska R., Nabrzyski M., Gajek O.: Zawartość metali śladowych w miodzie pszczelim.; Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1984, 17, 3, 259-260.
• [14] Gołoskokov W.G.: Mikroelemientnyj sostaw cwietocznych miedow.; Pczełovodstvo, 1983, 4, 30.
• [15] Ivanov Ts., Charvenakova I.; Contents of some macro-, oligo- and trace elements in honey, royal jelly and pollen.; Zhivotnovudni Nauki, 1984, 21,6, 65-69.
• [16] Jabłoński B., Kotłowski Z., Marcinkowski J., Rybak-Chmielewska H., Szczęsna T.: Zawartość metali ciężkich (Pb, Cd i Cu) w nektarze, miodzie i pyłku pochodzącym z roślin rosnących przy szlakach komunikacyjnych.; Pszczel. Zesz. Nauk., 1995, 34, 2, 129-144.
• [17] Jędruszuk A.: Pszczoły i produkty pszczele jako wskaźniki zanieczyszczenia środowiska naturalnego.; Med. Wet., 1987, 43, 6, 352-356.
• [18] Jones K.C.: Honey as an indicator of heavy metal contamination.; Wather, Air and Soil Pollution, 1987, 33,179-189.
• [19] Kerkvliet J.D.: Lead and cadmium contents of honey.; Maandschrift voor Bijenteelt, 1983, 85, 10, 251-253.
• [20] Kerkvliet J.D., Delmeer J.: Investigation on residues of antibiotics, chloramphenicol, ethylene oxide and mercury in honey.; Keuringsdienst van Waren, 1985, B. Haarlem, Netherlands.
• [21] Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Skład chemiczny propolisu.; Pszczelarstwo, 1994, 45, 11,6.
• [22] Kleeblatt A.: Lead in flower nectar.; Imkerfreund, 1987, 42, 1, 29.
• [23] Kostecki R., Tomaszewska B.: Choroby i szkodniki pszczół. PWRiL, Warszawa 1987, 221.
• [24] Krunič M.D., Terzič L.R., Kulincevič J.M.: Honey resistance to air contamination with arsenic from a copper processing plant.; Apidologie, 1989, 20, 3, 251-255.
• [25] Kulike H., Voget M.: Honey as a biological indicator for atmospheric lead and cadmium emissions.; Allgemeine Deutsche Imkerzeitung. 1983, 17, 10, 323-324.
• [26] Lipińska R. Nabrzyski M., Gajek O.: Zawartość metali śladowych w miodzie pszczelim.; Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1984, 17, 3, 259-260.
• [27] Markiewicz B.: Wokół „Polskiej Miedzi".; Ekopartner, 1994, 10 (36), 8-9.
• [28] Marletto F., Ferrazzi P.: Bee plants and hive products in urban environments.; Entomologia urbana per la qualita della vita. Convegno, 17-18 Maggio, 1984, Milano,1985, 91-102.
• [29] Marletto F., Ferrazzi P.: Honey and pollen sources in an urban environment.; Apicoltore Moderno, 1984, 75, 5, 199-210.
• [30] May K., Ahmed R., Reisinger K., Torres B., Steepler M., Lekkas T.D.: Studies on the biochemical cycle of mercury III. Methylmercury contents in specimens of the environmental specimen bank and other materials.; 5th International conference on heavy metals in the environmental, Athens, September, 1985, Volume 2, 1985, 513-515.
• [31] Międzybrodzka A., Heród T.: Zawartość niektórych metali śladowych w odmianowych miodach pszczelich.; Pszczel. Zesz. Nauk., 1987, 31, 207-211.
• [32] Mniszek W., Zielonka U.: Przemysłowe źródła emisji rtęci do powietrza w Polsce.; I Międzynarodowa Konferencja nt.”Obieg pierwiastków w przyrodzie - bioakumulacja - toksyczność-przeciwdziałanie-integracja europejska.”, Warszawa, IX 1995, 145-150.
• [33] Muller S., Aghte O.: The honeybee as an indicator of the levels of lead and cadmium pollution at two locations.; Deutsche Tierarztliche Wochenschrift, 1988, 95, 8, 328-329.
• [34] Nair K.S.: Physico-chemical characteristcs of rubber honey in India.; Proceedings in the Second International Conference on Apiculture in Tropical Climates, New Dehli, February 29-March 4, 1980. 1983,676-684.
• [35] Nikodemska E., Patryn O.: Przypadek zatrucia pszczół odpadami przemysłowymi na terenie powiatu tarnogórskiego w woj. katowickim.; Med. Wet., 1972, 28, 6, 358.
• [36] Petrovič Z.T., Mandič M., Grgić J., Grgič Z.: Ash and chromium levels of some types of honey.; Zeitschrift fur Lebensmittel Untersuchung und Forschung, 1994, 198, 1, 36-39, 11 ref.
• [37] Polska Norma PN-88/A-77626 „Miód pszczeli.”; Dziennik Norm i Miar nr 8/1988, poz.19, Wydawnictwa Normalizacyjne „ALFA”, 1988.
• [38] Poszwiński L.: Spektrograficzne oznaczanie wybranych pierwiastków w miodach rzepakowych i wrzosowych pochodzących z określonych rejonów glebowych województwa warszawskiego; Pszczel. Zesz. Nauk., 1972, 16, 173-179.
• [39] Rodriguez-Otero J.L., Paseiro P., Simal J., Terradillos L., Cepeda A.: Determination of Na, K, Ca, Mg, Cu, Fe, Mn and total cationic millieqivalents in Spanish commercial honeys.; Journal of Apicultural Research, 1992, 31, 2, 65-69.
• [40] Rostkowski J., Omieljaniuk N., Borawska M.: Lead content of natural bees’ honey.; Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1992, 25 (4), 391-392, 1 ref.
• [41] Rowarth J.S.: Lead concentration in some New Zealand honeys.; Journal of Apicultural Research, 1990, 29, 3, 177-180.
• [42] Ruhnke G.: Part IV: Trace elements in honeys at the 1992 awards.; Allgemeine Deutsche Imkerzeitung, 1993, 27, 9, 26.
• [43] Sapunar J., Jusio M.: Copper, iron and zinc levels in honey.; Prehrambeno Tehnoloska Revija, 1986, 24, 4, 169-171.
• [44] Schabitz H.: Damage to honeybees by (factory) emissions: the situation in the Dresden area in the last nine years.; Allgemeine Deutsche Imkerzeitung, 1990, 10, 30-32.
• [45] Scheller S., Czauderna M., Król W., Konecki J., Czuba Z., Gabryś J., Głowacka M., Shani J.: Trace elements in propolis and in its ethanolic extract (EEP) as determined by neutron activation analysis.; Zeitschrift fur Naturforschung, C. 1989, 44, 170-172.
• [46] Seth P.C., Pandey G. S.: Czym trują cementownie ?; Aura,1983, 5, 19-20.
• [47] Stein K., Umland F.: Estimation of traces of lead, cadmium and manganese in honeys and sugars.; Zeitschrift fur Analytische Chemie, 1986, 323, 2, 176-177, 7 ref.
• [48] Szczęsna T., Rybak-Chmielewska H.: Skażenie miodu metalami ciężkimi.; Pszczelarstwo, 1995, 5, 6.
• [49] Szymanowska-Bielawska K.: Zawartość związków mineralnych w ciele pszczoły miodnej (Apis mellifica L.).; Pszczel. Zesz. Nauk., 1981, 25, 43—49.
• [50] Toporčak J., Legath J., Kulkowa J.: Mercury levels in bee and honey samples from industrially contaminated and noncontaminated areas.; Veterinarni Medicina, 1992, 37(7), 405- 412, 17 ref.
• [51] Valeminsky M., Laznicka P., Stary P.: Honeybees (Apis mellifera) as environmental monitors of heavy metals in Czechoslovakia.; Acta Entomologica Bohemoslovaca, 1990, 87, 1, 37-44, 20 ref.
• [52] Zalewski W., Syrocka K., Oprządek K., Lipińska K.: Analysis of heavy elements in bee products collected in Poland, Proceedings of the XXXIst International Congress of Apiculture, Warsaw, Poland, August 19-25, 1987, 1989, 454-456, Bucharest, Romania; Apimondia Publishing House.
• [53] Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 31.03.1993 r.; Monitor Polski, Dziennik Urzędowy RP nr 22 z 11.05.1993 r.