Warunki geologiczne i geomorfologiczne Pojezierza Mazurskiego i Rowniny Sepopolskiej

• Autorzy: Piascik H
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Geneza Poj. Mazurskiego związana jest z fazą leszczyńską, poznańską i pomorską zlodowacenia bałtyckiego. Osady lodowcowe w postaci glin, piasków i żwirów o miąższości od 40 do ponad 200 m zalegają na trzeciorzędzie i kredzie. W rzeźbie pojezierza przeważa morena denna. Moreny czołowe występują w 9 ciągach. Dużo jest zagłębień po martwych lodach wypełnionych wodami jezior lub przekształconych w mokradła. Bogata i urozmaicona rzeźba sprzyja rozdrobnieniu mokradeł i oddziaływaniu na nie terenów otaczających. Na Poj. Mazurskim formy terenu mają charakter heterogeniczny i stwarzają warunki do mozaikowatości i zróżnicowania siedlisk. Równina Sępolska, wyraźnie różniąca się od Poj. Mazurskiego, powstała w wyniku deglacjacji zastoiskowej w fazie pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego. Tworzy ona obszerną nieckę wypełnioną utworami ilastymi o małej miąższości. W jej powierzchnię wcięte są głęboko erozyjne doliny rzek Łyny i Guberu.

EN

The genesis of the Masurian Lake District is connected with three phases of the Würm glaciation, namely: Leszno phase, Poznań phase and Pomeranian phase. Glacial drifts in the form of clays, sands and gravels with the thickness from 40 to over 200 m cover Tertiary and Cretaceous deposits. Ground moraines prevail among surface features of the Masurian Lake District. Terminal moraines form 9 ridges. There are also numerous depressions of dead-ice origin, filled with lake waters or transformed into marshy grounds. Rich and differentiated surface features are conducive to the fragmentation of marshy grounds and the impact exerted on them by the surroundings. Landforms in the Masurian Lake District have a heterogenic character that reveals in variety and differentiation of habitats. The Sępopol Plain, significantly different from the Masurian Lake District, came into being as a result of deglaciation of ice-dammed lake origin in the Pomeranian phase of the Würm glaciation. It forms a vast basin filled with clay deposits of small thickness. Erosional valleys of two rivers: Łyna and Guber reach deeply into its surface.

Słowa kluczowe

PL

Pojezierze Mazurskie; hipsometria; geomorfologia; Rownina Sepopolska; zlodowacenie baltyckie; mezoregiony; rzezba terenu; budowa geologiczna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1996
• Tom: 431
• Opis fizyczny: s.31-45,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Piascik H

• Katedra Gleboznawstwa, Akademia Rolniczo-Techniczna, 10-957 Olsztyn-Kortowo

Bibliografia

• 1. Białousz S. (1978). Wpływ morfogenezy Pojezierza Mazurskiego na kształtowanie się gleb. Rocz. Nauk Rol., D-166: 87-126.
• 2. Bogacki M. (1976). Współczesne sandry na przedpolu Skeidarjökull (Islandia) i plejstoceńskie sandry w Polsce północno-wschodniej. Wyd. UW Warszawa.
• 3. Churski T. (1964). Przegląd form plejstoceńskich i holoceńskich związanych z torfowiskami. Wiad. IMUZ t. IV, 2: 71-90.
• 4. Dąbrowska-Prot E., Hillbricht-Ilkowska A. (1992). Ekologiczne problemy krajobrazu pojeziornego (Polska północno-wschodnia). Wybrane problemy ekologii krajobrazu. Materiały konferencyjne pod red. L. Ryszkowskiego i S. Bałazego. Poznań.
• 5. Galon R. (1937). Geologia i morfologia Prus Wschodnich. Słownik Geograficzny Państwa Polskiego t. 1. Warszawa, 30-42.
• 6. Instytut Geografii PAN. Prace Geogr. 74. (1968). Ostatnie zlodowacenie skandynawskie w Polsce. PWN, Warszawa.
• 7. Kondracki J. (1952). Uwagi o ewolucji morfologicznej Pojezierza Mazurskiego. Z Badań Czwartorzędu w Polsce t. 1. Wyd. PIG, Warszawa, 513-597.
• 8. Kondracki J., Pietkiewicz S. (1967). Czwartorzęd Polski północno-wschodniej, (w:) Czwartorzęd Polski. Studium zbiorowe pod redakcją R. Galona i J. Dylika. PWN, Warszawa.
• 9. Kondracki J. (1972) Pojezierze Mazurskie, w: Geomorfologia Polski, t. 2. Praca zbiorowa pod red. R. Galona. PWN, Warszawa.
• 10. Kondracki J. (1972). Polska Północno-Wschodnia. PWN, Warszawa.
• 11. Kondracki J. (1988). Geografia fizyczna Polski. Wyd. IV. PWN, Warszawa.
• 12. Piaścik H., Gotkiewicz J., Bieniek B. (1993). Znaczenie struktury pokrywy glebowej w kształtowaniu krajobrazu młodoglacjalnego Pojezierza Mazurskiego. Wyd. Oddziału Gdańskiego PAN cz. IV. Ossolineum
• 13. Richling A. (1972). Struktura krajobrazowa Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Prace i Studia Instytutu Geograficznego UW, z. 10. Geografia fizyczna, 4: 11-81.
• 14. Stasiak J. (1971). Holocen Polski północno-wschodniej. PWN, Warszawa.
• 15. Świerczyński K. (1967). Morfologia rynny mrągowskiej. Prace i Studia Instytutu Geograficznego UW. Katedra Geografii Fizycznej, 1: 125-141.