The breeding avifauna of the parks and cemeteries of Lublin [SE Poland]

• Autorzy: Biadun W

Warianty tytułu

PL

Awifauna legowa parkow i cmentarzy Lublina

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

10 urban green areas (123.5 ha) were studied in the years 1982-1991 in the city of Lublin (SE Poland). Counts in each area were made in at least three consecutive years. A combined variant of the mapping method was applied. A total of 93 species were reported from the areas studied, and 50 of these were found to breed. In individual areas the number of breeding species varied from 17 to 39. Columba palumbus, Pica pica, Oriolus oriolus, Parus major and Fringilla coelebs were found breeding in all areas. 23 species were dominants, making up over 5% of a total population. Included most often (at least in 5 areas) among these dominants were Streptopelia decaocto, Stumus vulgaris, Hippolais icterina and Carduelis chloris. The density of breeding pairs varied from 46.5 per 10 ha (in a cemetery on the periphery) to 238.5 per 10 ha (in a small park in the dty). Of the total number of breeding pairs in all areas, some 54% were of species nesting in the tree canopy and a height of more than 1.5 m in shrubs and bushes. In contrast, hole-nesting species were poorly represented (30% of breeding pairs). Characteristic of the parks and cemeteries of Lublin were the high densities of Streptopelia decaocto and Hippolais icterina. When set against the communities inhabiting the green space of other cities and towns, the avifauna of Lublin's parks and cemeteries is distinguished by its species-richness. Moreover, several species have appeared in recent years or have increased considerably in numbers.

PL

Praca przedstawia wyniki kilkuletnich liczeń awifauny lęgowej prowadzonych na cmentarzach i we wszystkich ważniejszych parkach Lublina. Łączny obszar objęty badaniami wyniósł 123.5 ha. Rozmieszczenie i charakterystykę badanych powierzchni przedstawiono na ryc. 1 i w tabeli 1. W badaniach stosowano kombinowaną odmianę metody kartograficznej (Tomiałojć 1980a, 1980b) uzupełniając ją własnymi modyfikacjami. W przypadku gatunków o dużym zagęszczeniu bądź specyficznej biologii starano się zlokalizować wszystkie gniazda. Liczenia (10-13 w każdym sezonie lęgowym) prowadzono we wczesnych godzinach rannych. Ich tempo wynosiło średnio ok. 100 min/10 ha. Podobieństwo składu gatunkowego i dominacji ilościowej poszczególnych zespołów oceniano wykorzystując wskaźniki Sorensena (QS) i Renkonena (Re) w wersji zastosowanej przez Głowacińskiego (1975). W trakcie liczeń stwierdzono na badanych terenach łącznie 50 gatunków lęgowych (tab. 2-5). Ich ilość na poszczególnych powierzchniach wahała się od 17 (LC) do 39 (OB). Dalsze 43 gatunki obserwowane w sezonie lęgowym zaliczono do przelotnych lub zalatujących. 23 gatunki wystąpiły na poszczególnych powierzchniach w charakterze dominantów. Cztery z nich - Streptopelia decaocto, Sturnus vulgaris, Hippolais icterina i Carduelis chloris - znalazły się wśród nich co najmniej pięciokrotnie. Na wszystkich terenach gniazdowały Columba palumbus, Pica pica, Oriolus oriolus, Parus major i Fringilla coelebs. Pięć i więcej razy odnotowano w składzie zespołów lęgowych obecność kolejnych 20 gatunków. Zagęszczenie par lęgowych wahało się od wartości 46.5 na peryferyjnie położonym cmentarzu (CM) do 238.5/10 ha w najmniejszym z badanych - Parku Bronowickim (PB). Najwyższe zagęszczenie par lęgowych odnotowano dla Streptopelia decaocto. Uwagę zwraca znaczący udział w badanych zespołach Hippolais icterina, Phylloscopus collybita, Carduelis carduelis i Oriolus oriolus. Bardzo wysoką liczebność na niektórych powierzchniach osiągnęły Carduelis chloris, Turdus merula i T. pilaris (tab. 6). Wskaźniki QS i Re obliczone dla tych samych powierzchni w różnych latach badań wykazały znaczną stabilność populacji lęgowych. Porównania zespołów lęgowych poszczególnych terenów ujawniły, że na pięciu z nich (PB, OS, CK, CU i CL) występują identyczne pod względem składu gatunkowego ugrupowania. Jeśli chodzi o charakter dominacji ilościowej, najbardziej typowa okazała się awifauna Parku Akademickiego (w 7 porównaniach na 9 wskaźnik Renkonena przekroczył 50%). Awifauna badanych terenów w przeszło połowie składała się z ptaków wijących gniazda w koronach drzew i krzewów na wysokości ponad 15 m. (16 gat., 54% par lęgowych). Dziuplaki, do których zaliczono 15 gatunków, stanowiły zaledwie 30% populacji. Ptaki gniazdujące na ziemi i krzewach do wys. 1.5 m reprezentowane były natomiast aż przez 19 gatunków, których udział w populacji lęgowej wyniósł średnio 16%. Na tle innych miast polskich awifauna lęgowa zieleni miejskiej Lublina wyróżnia się bogactwem gatunków. Dotyczy to nawet najmniejszych badanych powierzchni (PB, CK), gdzie odnotowano ilość gatunków wyraźnie przekraczającą górny pułap podawanych przez Luniaka (1983) dla tego typu środowisk. QS wykazał identyczność (81%) ugrupowań lęgowych Lublina i Warszawy (Nowicki 1992) i wyraźne podobieństwo do badanej, awifauny Poznania (wg Mizery 1988), Łodzi (Tranda et al. 1983) i Torunia (Strawiński 1963, Zalewski i Przystalski 1993). Zagęszczenie odnotowane na badanych powierzchniach jest typowe dla tego typu środowisk w Polsce. Wartości odnotowane dla PB, OS i CK plasują się w grupie najwyższych notowanych dla miast (Luniak 1983). Wiele gatunków, m.in. Streptopelia decaocto, Carduelis chloris, Hippolais icterina i Turdus pilaris, tworzących trzon awifauny zieleni miejskiej Lublina osiągnęło wysokie zagęszczenie. Miało to decydujący wpływ na znaczny udział w badanych zespołach gatunków gniazdujących na drzewach i krzewach powyżej 1.5 m. Nie znalazł więc potwierdzenia podkreślany przez Luniaka (1983) i Mizerę (1988) decydujący wpływ udziału dziuplaków w zespołach lęgowych zasiedlających zieleń miejską. W porównaniu z dawnymi danymi Riabinina (1959) wykazano synurbizację kilku gatunków, np. Turdus merula, T. pilaris, Pica pica i Dendrocopos syriacus, oraz wzrost liczebności wielu innych - m.in. Streptopelia decaocto i Columba palumbus. Z listy gatunków lęgowych zniknęły natomiast Lanius collurio, Parus palustris, Cuculus canorus i Streptopelia turtur.

Słowa kluczowe

PL

parki miejskie; awifauna; cmentarze; Lublin; liczebnosc populacji; sklad gatunkowy; ptaki legowe; zageszczenie populacji

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1994
• Tom: 29
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.1-13, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Biadun W

• Akademia Medyczna, Staszica 4, 20-081 Lublin

Bibliografia

• Biaduń W. 1989. [The birds of cemetery at Lipowa Str. at Lublin]. Not. Orn. 30: 37-45.
• Bozsko S. 1985. [Comparative study of the avifauna of towns]. Aquila, 92: 19-47.
• Bozsko S., Papp L. 1980. [The changes of the ornithofauna in the Botanic Garden in Debrecen from 1967 to 1980]. Acta biol. Debrecina, 17: 205-214.
• Brożek C. [Birds in die Rakowicki Cemetery of Cracow]. Prz. Zool. 22: 63-74.
• Ciosek J., Tomiałojć L. 1982. [Syrian Woodpecker (Hempr. et Ehrenb.), breeding in Poland]. Prz. Zool. 26: 101-109.
• Czyż S., Królikowski S. 1990. [Birds breeding in town-centre parks of Częstochowa]. Not orn. 31: 35-42.
• Ferens B. 1957. [The birds of Cracow, their protection and restitution]. Ochr. Przyr. 24: 279-336.
• Głowaciński Z. 1975. [Birds of the Niepołomice Forest (A faunisticecological study)]. Acta zool. Cracov. 20: 1-87.
• Gnielka R. 1981. Die Vogd des Sudfriedhofs in Halle. Eigebnisse ganzjahriger Bestandsaufhahmen 1964-1978. Hercynia, 18: 134-184.
• Górski W. 1982. [The breeding birds of Stupsk and its suburban areas]. Acta zool. Cracov. 26: 31-93.
• Górski W., Górska E. 1979. [Quantitative investigations on the breeding avifauna of Poznań and Koszalin in 1972]. Acta orn. 16: 513-533.
• Graczyk R., Chewiński W. 1966. [Distribution and number of Collred Turtle Doves Streptopelia decaocto (Friv.) in Poznań in 1964-1965]. Prz. Zool. 10: 318-324.
• Luniak M. 1980. Birds of allotment gardens in Warsaw. Acta orn. 17: 297-320.
• Luniak M. 1981. The birds of the park habitats in Warsaw. Acta orn. 18: 335-374.
• Luniak M. 1983. The avifauna of urban green areas in Poland and possibilities of managing it Acta orn. 19: 3-61.
• Luniak M. 1990. Avifauna of cities in central and eastern Europe - results of the international inquiry. In: Luniak M. (ed.) Urban Ecological Studies in Central and Eastern Europe. Wrocław, pp. 132-149.
• Mizera T. 1988. [An ecological study of the synathropic avifauna of the Sołacz District of Poznań in 1975-1984]. Acta zool. cracov. 31: 3-64.
• Mroczkiewicz D. 1962. [Ecology of free-living birds on the grounds of the Poznań Zoological Garden]. Prz. Zool. 6: 290-302.
• Mroczkiewicz D. 1975. [Breeding birds in different biotopes of the town Poznań]. Rocz. AR Poznań, 87, Orn. Stos. 8-10: 115-126.
• Nowicki W. 1983. [Birds of Park-Cemetery of Soviet Soldiers in Warsaw with verdure surroundings]. Not. Orn. 24: 159-166.
• Nowicki W. 1992. [Changes in the breeding avifauna of the parks of Warsaw (1975-1985), and the use of nest-boxes to manage it]. Acta orn. 27: 65-92.
• Okulewicz J. 1971. [Birds of Olsztyn and its vicinity]. Acta orn. 13: 127-171.
• Ptaszyk J. 1991. [Breeding of Fieldfare Turdus pilaris L. in Poznań area]. Prz. Zool. 35: 369-378.
• Ravussin P.-A., Mellina P. 1979. Evolution de l'avifaune nicheuse d'un cimetiére lausannois au coursde 25 annés. Nos oiseaux, 35: 157-169.
• Riabinin S. 1959. [The birds of Lublin in the years 1951-1956]. Ochr. Przyr. 26: 419-449.
• Riabinin S. 1973. [Changes in avifauna of Lublin in 1951-1969]. Ann. UMCS, Sect. C, 28: 265-290.
• Riabinin S. 1986. [Lublin as an agglomeration of habitats of birds]. Fol.Soc.Sd.Lub., Biol. 28:55-64.
• Riabinin S., Olearnik M. 1985a. [From obervations on bioecology of birds of Lublin during winter season]. Ann. UMCS, Sect-C, 40: 133-143.
• Riabinin S., Olearnik M. 1985b. [Changes in Lublin avifauna in 1951-1983]. Ann. UMCS, Sect. C, 40: 145-173.
• Stochlak J. (ed.). 1993. Raport o stanie środowiska miasta Lublina. Lublin.
• Strawiński S. 1963. [The birds of the town of Toruń]. Acta orn. 7: 115-156.
• Tomiałojć L. 1970. [Quantitative studies on the synanthropic avifauna of Legnica and its environs]. Acta orn. 12: 293-392.
• Tomiałojć L. 1974. The influence of the breeding losses on the results of censusing birds. Acta orn. 14: 386-393.
• Tomiałojć L. 1980a. [The combined version of the mapping method]. Not. Orn. 21: 33-54.
• Tomiałojć L. 1980b. Podstawowe informacje o sposobie prowadzenia cenzusów z zastosowaniem kombinowanej metody kartograficznej. Not. Orn. 21: 55-61.
• Tomiałojć L., Profus P. 1977. Comparative analysis of breeding bird communities in two parks of Wrocław and in an adjacent Querco-carpinetum forest. Acta orn. 16: 117-177.
• Tranda E., Markowski J., Śliwiński Z., Wojciechowski Z. 1983. [The former and present fauna of the Łódź town]. Kosmos, 32: 67-90.
• Truszkowski J. 1963. [Birds of the town park in Pruszków]. Prz. Zool. 7: 62-71.
• Zalewski A., Przystalski a. 1993. [Quantitative investigations on the breeding avifauna of green areas of Toruń in 1987-1989]. Acta Univ. Nic. Cop. 84, Biol. 43: 105-124.