The Goshawk Accipiter gentilis in Wigry National Park [NE Poland] - numbers, breeding results, diet composition and prey selection

• Autorzy: Zawadzka D , Zawadzki J

Warianty tytułu

PL

Jastrzab w Wigierskim Parku Narodowym - liczebnosc, wyniki legow, sklad pokarmu i selekcja ofiar

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The population of Goshawks in Wigry National Park was studied in the years 1989-97. The number of breeding pairs nesting was in the range 8-11, giving a density of 6.0-7.3 (mean 6.7) per 100 km², or 8.0-11.0 (mean 9.5) per 100 km² of forest area. 69% of broods were successful, mean clutch size was 3.1 and the production of young was at 2.7 per successful pair or 1.9 per pair overall. Food taken in the breeding season was studied by collecting pellets and prey remains from nests and the ground beneath. Prey were identified from fragments of feathers, fur or bones, and food biomass estimated by multiplying the number of prey items of a given species by a mean mass. 1539 prey items with a total biomass of 332 kg were identified. Birds accounted for 94% of prey in terms of number of items and 92% in terms of biomass. The most frequent prey species were Jays Garrulus glandarius (19% of prey items), pigeons Columba spp. (18%), thrushes Turdus spp. (14%) and woodpeckers Picidae (6%). The greatest shares of biomass were taken by pigeons — 35%, Jays —16%, hens —15%, field corvids — 5% and hares Lepus sp. — 4%. The most significant influences on the diet composition of a given pair were distances from the forest edge and from villages. Birds nesting in the forest interior took less advantage of Feral Pigeons and hens as prey. An avifaunal count using a combined-variant cartographic method was followed by the use of Ivlev's selectivity index to assess the predation pressure exerted by Goshawks on wild species of bird. This revealed greatest selective preferences towards Jays, field corvids, woodpeckers and thrushes as prey.

PL

Badania prowadzono w latach 1989-97. WPN, obejmujący zachodnią część Puszczy Augustowskiej wokół jeziora Wigry, zajmuje obszar ca 150 km². Lasy pokrywają 63% powierzchni Parku, jeziora — 19% i tereny rolnicze — 15%. W lasach dominuje sosna pospolita (82% powierzchni). Drzewostany w wieku powyżej 80 lat zajmują 22% powierzchni leśnej. W latach 1989-93 prowadzono badania na I powierzchni (ok. 46 km²), a od 1995 — na II powierzchni (ok. 50 km²). Obserwacji lęgów dokonywano z ziemi. W celu oceny parametrów rozrodu 26 lęgów kontrolowano przez 1-2 krotne wchodzenie do gniazd. W gniazdach oraz w ich sąsiedztwie na ziemi zbierano wypluwki i resztki zjedzonych ofiar. Skład pokarmu oznaczano ilościowo, identyfikując spożyte ofiary na podstawie znalezionych piór, kości i sierści. Oszacowaną liczbę spożytych ofiar mnożono przez średnia masę osobniczą danego gatunku zdobyczy. Dane o pokarmie pochodziły z 9 rewirów lęgowych. Zebrano łącznie 867 wypluwek i resztek ofiar. Zidentyfikowano 1539 ofiar jastrzębia o łącznej biomasie 332 kg. Przeprowadzono liczenia awifauny kombinowaną odmianą metody kartograficznej wykonując 4-7 liczeń na 13 powierzchniach próbnych. Określano procentowy udział poszczególnych gatunków ptaków w zespole i porównano z frekwencją w diecie jastrzębia, przy zastosowaniu wskaźnika selekcji Ivleva. Na terenie badań stwierdzono 4-6 par lęgowych na I powierzchni i 4-5 na II powierzchni badawczej (tab. 1), łącznie 8-11 par. Zagęszczenie wynosiło 6,0- 7,3, średnio 6,7 par/100 km² powierzchni ogólnej i 8,0- 11,0, średnio 9,5/100 km² powierzchni leśnej. Jastrzębie gnieździły się najczęściej na świerkach, w drzewostanach ponad 60-letnich. Średnia odległość między gniazdami wynosiła 3689 ± 1192 m. Gniazda rozmieszczone były dosyć równomiernie (ryc. 1). Przeciętna wielkość rewiru lęgowego wynosiła około 1068 ha. Dla badanych 26 lęgów średnia wielkość zniesienia wynosiła 3,1 ± 0,20, produkcja młodych na parę z sukcesem -2,7 ± 0,65, a produkcja młodych na parę lęgową -1,9 ± 0,52. Sukcesem zakończyło się 69% lęgów (tab. 2). Łącznie 6 lęgów zakończyło się stratą, w tym 5 podczas wysiadywania. Najczęstszą przyczyną strat było drapieżnictwo kuny. Ptaki stanowiły 94% ofiar i 92% biomasy pokarmu jastrzębia w Wigierskim Parku Narodowym (tab. 3). Do najczęściej chwytanych ofiar należała sójka (19%), gołębie (18%), drozdy (10%), dzięcioły (6%) oraz polne krukowate (4%). Najwyższy udział w biomasie pokarmu miały gołębie (35%), następnie sójki (16%) i kury domowe (15%) (tab. 3). Najważniejsze ofiary jastrzębia, których udział w diecie przekraczał 5%, czyli sójka, gołębie, drozdy i dzięcioły, stanowiły łącznie 53% wszystkich ofiar i 56% biomasy pokarmu. Wśród oznaczonych ofiar dominowały osobniki dorosłe. Średnia masa ofiary jastrzębia wynosiła 215 g. Jastrzębie najliczniej chwytały ofiary o masie z przedziału 40-100 g i 100-300 g (po 28% frekwencji) — ryc. 2. W ciągu kilku lat badań nie stwierdzono istotnych różnic w składzie pokarmu zbieranego w poszczególnych rewirach lęgowych (tab. 4). Udział w pokarmie ofiar polnych i leśnych był zróżnicowany w poszczególnych rewirach. Jastrzębie zdobywały średnio 63% ofiar w lesie, 33% — na polach i 3% — nad wodą (tab. 5). Nie stwierdzono zależności pomiędzy lesistością rewiru a udziałem ofiar leśnych w pokarmie. Na skład pokarmu jastrzębia istotnie wpływała odległość gniazda od brzegu lasu oraz od wsi. Stwierdzono wysoką korelację pomiędzy frekwencją ofiar łapanych w lesie a odległością gniazda od brzegu lasu (r = 0,84, p = 0,005, n = 9). Nie stwierdzono zależności pomiędzy odległością gniazda od wsi a częstością chwytania kur przez jastrzębie. Pary jastrzębia gnieżdżące się bliżej brzegu lasu miały jednak w pokarmie wyższy udział ofiar zdobywanych pod lasem (tab. 6). Do dziko żyjących ofiar, najsilniej selekcjonowanych przez jastrzębia, należały ptaki leśne: sójka, dzięcioły, drozdy, a także jarząbek, grubodziób i dzikie gołębie (tab. 7). Spośród ptaków polnych jastrząb najchętniej polował na krukowate. Masa ofiar preferowanych przez jastrzębia wahała się od 60 do 450 g. Grupy ptaków o innej masie występowały w pokarmie jastrzębia rzadziej niż wynikałoby to z ich liczebności w środowisku. Jastrząb zdecydowanie unikał ptaków o masie poniżej 20 g (ryc. 2).

Słowa kluczowe

PL

ptaki; sklad pokarmu; liczebnosc populacji; jastrzab; legi ptakow; Accipiter gentilis; jastrzebiowate; Wigierski Park narodowy; ornitologia; wybiorczosc pokarmowa; Accipitridae

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1998
• Tom: 33
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: s.181-190, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zawadzka D

• ul. 25 Czerwca 68b/15, 26-600 Radom

autor

Zawadzki J

• ul. 25 Czerwca 68b/15, 26-600 Radom

Bibliografia

• Bezzel E., Rust R., Kechele W. 1997. Nahrungswahl suedbayerischer Habichte Accipiter gentilis waehrend der Brutzeit. Orn. Anz. 36: 19-30.
• Busse P. (ed.) 1990. Mały słownik zoologiczny. Ptaki. t. 1-2. Wiedza Powszechna.
• Chmielewski S., Dombrowski A., Kot H., Rzępała M. 1996. [Numbers of birds of prey in the agricultural landscape of the region of Mazowsze and southern Podlasie.] Not. Orn. 37:39-53.
• Czuchnowski R. 1993. [Birds of prey in the Niepołomicka Forest during 1987-1990.] Not. Orn. 34:313-318.
• Drazny T., Adamski A. 1996. The number, reproduction and food of Goshawk Accipiter gentilis in Central Silesia (SW Poland). In: Populationsoecologie von Greifvoegel und Eulenarten. 3. Halle.
• Goszczyński J. 1974. Studies on the food of foxes. Acta theriol. 21: 527-534.
• Goszczyński J. 1985. [The effect of structural differentiation of ecological lanscape on the predator-prey interaction.] Wyd. SGGW-AR 46:1-80.
• Goszczyński J. 1997. Density and productivity of Common Buzzard and Goshawk populations in Rogów, Central Poland. Acta Orn. 32:149-155.
• Goszczyński J., Piłatowski T. 1986. Diet of common buzzards (Buteo buteo L.) and goshawks (Accipiter gentilis L.). Ecol. pol. 34:655-667.
• Jacobs J. 1974. Quantitative measurements of food selection; a modification of the forage ratio and Ivlev's selectivity index. Oecologia 14: 27-36.
• Jędrzejewska В., Jędrzejewski W. 1998. Predation in vertebrate communities. The Białowieża Primaeval Forest as a case study. Springer Verlag. Berlin, Heidelberg,, New York
• Manosa S. 1994. Goshawk diet in a mediterranean area of Northeastern Spain. J. Raptor Res. 28: 84-92.
• Moeckel R., Guenther D. 1987. Die Reproductionsrate des Habichts Accipiter gentilis (L.) im Westerzgebirge in den Jahren 1974-1983. Populationsoekologie Greifvoegel und Eulenarten 1:217-232.
• Olech В. 1991. [Protection of birds of prey in Kampinoski National Park. Status and recommendations.] Ochr. Przyr. 49:65-79.
• Olech В. 1997. Diet in the Goshawk Accipiter gentilis in Kampinoski National Park (Central Poland) in 1982-1993. Acta Orn. 32:191-200.
• Petty S. J. 1989. Goshawsks: Their Status, Requirements and Management. Forestry Commission Biulletin 81:1-18.
• Pielowski Z. 1991. [The population and breeding success of predatory birds on farmland near Czempin (western Poland).] Acta Orn. 26: 107-118.
• Pugacewicz E. 1996. [Birds of prey breeding in the polish part of the Białowieża primaeval forest.] Not. Orn. 37:173-224.
• Schneider H., Gottman A., Wilke M. 1986. Ergebnisse langjaehriger Untersuchungen zur Bestandsenwicklung, Siedlungsdichte, Siedlungsweise und Bmtbiologie des Habichts Accipiter gentilis auf drei Probeflaechen in Nordhessen. Voegelkundliche Hefte Edertal. 12:15-28.
• Selas V. 1997. Influence of prey availability on re-establishment of Goshawk Accipiter gentilis nesting territories. Orn. Fenn. 74:113-120.
• Sokal R. R., Rohlf F. J. 1981. Biometry. W. H. Freeman and Company. New York.
• Sosnowski J. 1991. Fauna ptaków drapieżnych Puszczy Pilickiej. Wyd. Muzeum Okręgowe. Tomaszów Mazowiecki.
• Tomiałojć L. 1980. [The combined version of the mapping method.] Not. Orn. 21:33-54.
• Tornberg R. 1997. Prey selection of the Goshawk Accipiter gentilis during the breeding season: The role of prey profitability and vulnerability. Orn. Fenn. 74:15-28.
• Tornberg R., Sulkava S. 1990. [The effect of fluctuations in tetraonid populations on the nutrition and breeding success of the goshawk in Oulu district in 1965-88.] Suomen Riista 36:53-61.
• Widen P. 1987. Goshawk predation during winter, spring and summer in a boreal forest area of central Sweden. Holarctic Ecology 8: 273-279.
• Widen P. 1997. How, and why, is the Goshawk (Accipiter gentilis) affected by modern forest management in Fennoscandia? J. Raptor Res. 31:107-113.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 1995. [Preliminary characteristics of the Lake Wigry National Park avifauna.] Not. Orn. 36:297-310.