System informacji przestrzennej w ochronie i zarzadzaniu dziedzictwem kulturowym.

• Autorzy: Maczynski D , Golembnik K.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ochrona i zarządzanie dziedzictwem kulturowym w Polsce, wynika z: 1) działań administracyjnych Służby Ochrony Zabytków (wojewódzkich konserwatorów zabytków); 2) działań merytorycznych wyspecjalizowanych instytucji kultury; 3) wiodącej roli Generalnego Konserwatora Zabytków (Ministerstwa Kultury); 4) obowiązującego systemu prawnego (w tym zwłaszcza Ustawy o ochronie dóbr kultury). Działalność ta polega na badaniu, ochronie i wykorzystywaniu zabytków - w tym ponad 1.200.000 tzw. zabytków nieruchomych (tj. obiektów znajdujących się w terenie), do których zalicza się: stanowiska archeologiczne, zabytkowe układy urbanistyczne, ruralistyczne i przemysłowe, zabytki architektury i budownictwa, zabytkowe parki, ogrody i cmentarze oraz krajobrazy historyczne. Stosowany w Polsce system rejestracji zabytków tzw. centralna ewidencja dóbr kultury oraz rejestr zabytków - dostarczają podstaw informacyjnych dla wszelkich działań (administracyjnych, konserwatorskich, naukowo-badawczych, planistycznych, inwestorskich) związanych z dziedzictwem kulturowym kraju. System ten opiera się na standardach metodycznych i dokumentacyjnych, umożliwiających kompleksowe rozpoznanie problematyki, zunifikowany opis oraz dostępność i w miarę wszechstronne wykorzystanie zgromadzonych informacji. System zawiera 3 kategorie informacji: tekstową, ilustracyjną orazkartograficzną. Treści kartograficzne odgrywają tu kluczową rolę ze względu na fakt identyfikacji i lokalizacji obiektu oraz jego uwzględnienie w planowaniu przestrzennym. Za pośrednictwem danych kartograficznych (geograficznych) dokonuje się powiązanie zabytku z uwarunkowaniami fizjograficznymi, z gospodarką przestrzenną, strategiami regionalnymi i krajowymi. Stan zaawansowania prac w zakresie tworzenia informacji geoprzestrzennej zasobów dziedzictwa kulturowego w Polsce jest zróżnicowany - w przypadku różnych kategorii zabytków, w różnych regionach oraz zdecydowanie niewystarczający pod względem komputeryzacji systemu. Jedynie ewidencja stanowisk archeologicznych opiera się na standardzie mapy w skali 1:10.000 (U-1965; z uwzględnieniem współrzędnych kartograficznych), zaś rejestr zabytków odnosi się do geodezyjnych wyrysów katastralnych. Pozostałe rodzaje dokumentacji oraz starsze wersje ww. takich odniesień nie zawierają. Obecnie trwają prace, koordynowane przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków (z rekomendacji Ministerstwa Kultury), nad: 1) stworzeniem kompleksowego systemu informacji o zabytkach w Polsce, zawierającego pełne nawiązanie do stosowanych, krajowych systemów kartograficznych i geodezyjnych (m.in. Ewidencja Gruntów i Budynków); 2) wdrożeniem krajowego systemu komputerowego, prowadzącego ww. informacje o zabytkach; 3) skomputeryzowaniem wszystkich danych ewidencyjnych i rejestrowych nt. zabytków, w tym również w zakresie kartografii cyfrowej (w oparciu o platformę GIS).

EN

Protection and management of cultural heritage in Poland is due to the following: 1) administrative activities of the Historical Monuments Protection Service (voivodship monument custodians); 2) professional activities of specialised institutions dealing with culture; 3) leading role of the General Custodian of the Monuments (the Ministry of Culture); 4) legal system (including especially the Act on protection of cultural heritage). The activities comprise examining, protection and use of monuments - including over 1.200.000 of so-called non-movable monuments (i.e. the objects situated on a given territory), such as: archaeological stands, historical urban, rural and industrial settings, monuments of architecture and construction work, historical parks, gardens and cemeteries, and historical landscapes. The system of monuments' registration - so-called central inventory of cultural heritage and the inventory of monuments - provide information basis for all activities (related to administration, conservation, science and research, planning, investment) connected with cultural heritage of the country. This system is based on methodological and documentation standards enabling thorough analysis of the issues, standardised description, as well as availability and fairly comprehensive use of the collected information. The system covers three categories of information: text, illustration, and cartographic information. Cartographic information plays a key role because ofthe fact of identification and localisation of the object and its inclusion in spatial planning. Cartographic (geographical) data are used in relating the monument to physiographic conditions, spatial management, regional and state strategies. The status of implementation of the activities connected with creation of geographical space-related information of cultural heritage resources in Poland is different for different monument categories and regions; the use of computers in the system is definitely insufficient. Only the inventory of archaeological stands is based on the map standard according to the scale 1:10.000 (U-1965; including cartographic co-ordinates), and the monuments registry relates to geodesy cadaster profiles. The remaining types of documentation and older versions of such inventories do not contain relations of this type. Currently, the State Center for Examination and Documentation of the Monuments is implementing the following activities (based on the recommendations of the Ministry of Culture): 1) creation of the comprehensive system of information about the monuments in Poland, including full relation to the national, applied cartographi and geodesy systems (including the Inventory of Land and Buildings); 2) implementation of the national computer systems, covering the above mentioned information about the monuments; 3) computerisation of all the inventory and registry data related to the monuments, including the data characteristic for digital cartography (based on GIS platform).

Słowa kluczowe

PL

zarzadzanie; System Informacji Przestrzennej; dziedzictwo kulturowe; zabytki; informacja przestrzenna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2003
• Tom: 27
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: s.187-200,tab.

Twórcy

autor

Maczynski D

• Krajowy Osrodek Badan i Dokumentacji Zabytkow, 00-461 Warszawa, Al.Ujazdowskie 6

autor

Golembnik K.