EN
The regeneration of callus was conducted on of Norway spruce (Picea abies (L.) Karst.) cotyledons from 5 to 19 days old seedlings. The best results (55% on average) were obtained from 5-days old seedlings. The highest percent of regeneration was ascertained on the 1/2 SH medium (on average for all ages 49.17%). The best medium for 5-days old seedlings turned out to be the 1/2 LP (77,50%), but the regeneration ability of cotyledons taken from older seedlings declined rapidly in that medium. On a medium with the concentration of both micro- and macroelements reduced to 50% of the fall level the average regeneration rate was 41.50%, while on a medium with full concentration of nutrients the regeneration amounted only to 25 75%. The best growth of callus after 6 weeks of cultivation was found on cotyledons taken from 5-days old seedlings on the 1/2 LM, MS arid 1/2 LP medium (the diameter of callus equal to 2.95, 2.86 and 2.21 mm respectively). Callus growing on medium with lower concentration of nutrients after 6 weeks of cultivation gave larger callus than that on medium with a full nutrient concentration {average diameters 1.86 mm and 1.52 mm, respectively).
PL
Zbadano regenerację kalusa świerka pospolitego (Picea abies (L.) Karst.) na liścieniach pobranych z siewek kilku do kilkunastodniowych wyhodowanych w niesterylnych warunkach w laboratorium. Eksplantaty wykładano na pięć rodzajów pożywek (MS, WPM, SH, LM, LP), które zastosowano w dwóch stężeniach: o pełnej i zmniejszonej do polowy zawartości makro i mikroelementów zawierających 2,4-D (10 μmol) i BAP (5 μmol). Najlepszą regenerację kalusa (średnio 55%) (tab. 1) uzyskano przy pobieraniu liścieni z najmłodszych (5-dniowych) siewek, gorszą w przypadku siewek 12 i 19-dniowych. Najwyższy procent regeneracji stwierdzono na pożywce 1/2 SH (49,17%) (tab. 1, ryc. 1). Przewaga tej pożywki polegała na tym, że mimo nie najwyższych wartości regeneracji u liścieni z 5-dniowych siewek utrzymywała się ona na wysokim poziomie w późniejszych terminach pobierania eksplantatów. Najlepszą pożywką w pierwszym terminie pobierania okazała się pożywka 1/2 LP (77,50%), jednak następował na niej gwałtowny spadek zdolności regeneracyjnych liścieni przy ich pobieraniu ze starszych siewek. Wykazano istotny wpływ stężenia pożywki na zdolności regeneracyjne eksplantatów. Na pożywkach o stężeniu makro i mikroelementów zmniejszonym do połowy średnio uzyskano regenerację 41,50%, natomiast dla pożywek pełnych wynosiła ona 25,75%. Badania wykazały, że niezależnie od rodzaju i stężenia pożywek kalus najczęściej powstaje na nasadowej części liścieni (tab. 2, ryc. 2) Najlepszy wzrost kalusa po 6 tygodniach kultury występował na liścieniach pobranych z 5-dniowych siewek (2,08 mm) i był istotnie lepszy niż wzrost kalusa na liścieniach pobranych ze starszych siewek (tab. 3). Udowodniono wpływ stężenia pożywek na średnicę otrzymywanego kalusa. Hodowla na pożywkach o zmniejszonym stężeniu dawała po 6 tygodniach kultury większy kalus niż na pożywkach pełnych (odpowiednio 1,86 i 1,52 mm). Najlepszy wzrost kalusa P. abies występował w przypadku 5-dniowych siewek na pożywkach 1/2 LM, MS i 1/2 LP (średnica kalusa odpowiednio 2,95, 2,86 i 2,21 mm), natomiast najgorszy na pełnej pożywce SH (0,98 mm).