Ocena mezo- i makrofauny gleb lakowych i lesnych w Ojcowskim Parku Narodowym

• Autorzy: Chrzan A , Marko-Worlowska M
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania dotyczyły fauny glebowej wybranych stanowisk Ojcowskiego Parku Narodowego. Prowadzono je w glebie dwóch stanowisk łąkowych I, II i dwóch leśnych III, IV. Na podstawie wyników dwuletnich badań najwyższą liczebność fauny stwierdzono na stanowisku II, gdzie różnorodność była najmniejsza (14 grup). Spośród 21 grup bezkręgowców najliczniej w glebie występowały Acarina, które stanowiły 30-35%, Collembola (24-47%), larwy Diptera( 8-15%) a na stanowisku IV 28% udział miały Lumbricidae i Enchytraeidae. Wśród fauny glebowej znaczącą pozycję zajmowały larwy Diptera, która wynikała z ich znacznej liczebności i roli, jaką pełnią w procesie glebotwórczym. Larwy Diptera występujące w glebach badanych stanowisk zaklasyfikowano do trzech grup troficznych: saprofagów, drapieżnych i fitofagów. Najwyższe zagęszczenie, różnorodność i biomasę tej grupy wykazano na stanowiskach łąkowych (I, II). Na stanowisku I dominowały saprofagiczne Cecidomyiidae (29%), a na II fitofagiczne Bibionidae (30%). Na stanowiskach leśnych różnorodność larw była podobna, lecz dominowały saprofagiczne Chironomidae (29- 52%). Struktura troficzna w liczebności i biomasie różniła się. Na wszystkich badanych stanowiskach grupą dominującą pod względem liczebności były saprofagiczne larwy, przed fitofagicznymi i drapieżnymi. Natomiast struktura troficzna wyrażona w biomasie wykazywała przewagę fitofagów na stanowiskach I, II, IV (68, 55, 69%), przed saprofagami i drapieżnymi. Tylko na III stanowisku saprofagi miały 50% udział w biomasie, fitofagi 33%, a drapieżne 17%. Relacje troficzne w biomasie różniły się od modelu charakterystycznego dla łąk naturalnych, opracowanego przez Ciesielską [1983] i mogą wskazywać na zakłócenia w podsystemie glebowym badanych stanowisk, spowodowane wpływem antropopresji na przyrodę Ojcowskiego Parku Narodowego.

EN

Studies involved soil fauna of selected localities in Ojcowski National Park. They were conducted on soil samples from two meadow localities, I and II, and two forest localities, III and IV. The two year study revealed that fauna was most numerous at locality II, although it also had the lowest diversity (14 groups). Among 21 groups of soil invertebrates, Acarina were most abundant at 30-35%, followed by Collembola at 24-47%, and Dipteran larvae at 8-15%, while Lumbricidae and Enchytareidae had a 28% share at locality IV. Dipteran larvae are a significant element of the soil fauna because of their abundance and role in the pedogenic process. Dipteran larvae found in the studied localities were classified to three trophic groups: saprotrophs, predators and phytophags. The highest density, diversity and biomass of this group was found in meadow localities (I, II). Locality I was dominated by saprotrophic Cecidomyiidae with 29%, while the phytotophag Bibionidae prevailed in locality II at 30%. Diversity in forested localities was similar, however, saprotrophic Chironomidae prevailed at 29-52. Trophic structures between localities differed in number of individuals and biomass. In number, all localities were dominated by saprotrophic larvae followed by phytophags and predators. In trophic structure expressed as biomass, phytophags prevailed at localities I, II, IV (68, 55, 69%, respectively), followed by saprotrophs and predators. However, saprotrophs had a 50% share in biomass at locality III followed by phytophags at 33% and predators at 17%. Trophic relations in biomass significantly differ from a model designed for natural meadows by Ciesielska [1983] and may point at disturbances in the soil subsystem of the studied localities caused by anthropogenic pressure on the nature of Ojcowski National Park.

Słowa kluczowe

PL

gleby lesne; parki narodowe; biomasa; gleby lakowe; makrofauna; mezofauna; Ojcowski Park Narodowy; struktura troficzna; liczebnosc

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2005
• Tom: 507
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.63-74,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Chrzan A

• Instytut Biologii, Akademia Pedagogiczna, ul.Podbrzezie 3, 31-054 Krakow

autor

Marko-Worlowska M

• Instytut Biologii, Akademia Pedagogiczna, ul.Podbrzezie 3, 31-054 Krakow

Bibliografia

• Borowski J. 1995. Antropogeniczne przeobrażenia zgrupowań larw Diptera borów sosnowych Polski, w: Antropogeniczne przeobrażenia epigeicznej i glebowej entomofauny borów sosnowych. A. Szujecki (red.), Fundacja „Rozwój SGGW”. Warszawa.
• Ciesielska Z. 1983. Trophic interrelations in the communities of Diptera larvae on peatbogs. Verh. SIEEC X Budapest: 111-114.
• Ciesielska Z. 1997. Różnorodność biologiczna zespołów leśnej fauny glebowej na tle czynników antropogennych. Mat. z VII Forum „Ekologia wsi” 7-9 X 1997, Iwonicz Zdrój, Fundacja CEEW: 112-126.
• Ciesielska Z., Chrzan A. 2002. Przemiany w zespołach larw Diptera w rekultywowanej glebie w Krakowie-Zakrzówku. Annales Acad. Paedag. Cracov. F. 7, Studia Zoologica I: 5-16.
• Ciesielska A., Kaczmarek M., Makulec G., Pętal J., Wasilewska L. 1991. Zespoły bezkręgowców glebowych - ich funkcje i przemiany w glebach torfowych. Wiad. IMUZ, T. XVI 3: 195-213.
• Dąbrowska-Prot E. 1987. Muchówki (Diptera) jako bioindykatory stanu środowiska przyrodniczego. Wiad. Entomol. 7(1-2): 1-9.
• Dąbrowska-Prot E. 1996. Bioindykacyjne znaczenie Diptera do oceny ekosystemów leśnych. Sylwan 2: 63-70.
• Gilarov M.S. 1965. Počvennyje zivotnyje kak komponenty biocenoza. Žurn. Obsčej. Biol. t. XXVI 3: 276-290.
• Frouz J. 1997. Changes in communities of soil dwelling Dipteran larvae during secondary succession in abandoned fields. Eur. J. Soil Biol. 33(2): 57-65.
• Górny M. 1975. Zooekologia gleb leśnych. PWRiL Warszawa: 311 ss.
• Kurčeva G.F. 1972. Počvennye bespozvonočnye lesov zakarpatia. Pedobiol. 2: 381-400.
• Lavelle P., Bignell D., Lepage M. 1998. Soil function in a changing world: the role of invertebrate ecosystem engineer. Eur. J. Soil Biol. 33(4): 159-193.
• Nabiałczyk-Karg J. 1985. Zróżnicowanie biomasy glebowych larw owadów w agro-ekosystemach. Prace Kom. Nauk. Pol. Tow. Gleb. (PTG) 90: 30-35.
• Paplińska E. 1983. Udział larw muchówek w procesach glebowych. Wiad. Entomol. 3(3-4): 127-142.
• Ryszkowski L. 1985. Znaczenie edafonu w przepływie energii i obiegu materii agro-ekosystemów. Prace Kom. Nauk. Pol. Tow. Gleb. (PTG) 90: 9-23.
• Schejbal-Chwastek M., Stachura E. 2001. Badania geochemiczne gleb w Ojcowskim Parku Narodowym. Mat. konf. „Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej” Partyka J. (red.). 10-11 V 2001 Ojców: 87-92.
• Szujecki A. 1980. Ekologia owadów leśnych. PWN Warszawa: 604 ss.