PL
W latach 2000-2004 przeprowadzono badania bilansów azotu i fosforu oraz dokonano rozpoznania czynników produkcyjnych mających wpływ na ich kształtowanie w czterech wybranych gospodarstwach prowadzących chów bydła mlecznego w województwie podlaskim. Badania wykazały, że trzy spośród analizowanych gospodarstw specjalizujące się wyłącznie w produkcji mleka uzyskały średnio następujące wyniki bilansów azotu i fosforu: nadwyżka N - 121 kg N·ha⁻¹ i 29 kg N·1000 l⁻¹ mleka, wykorzystanie N - 19%, nadwyżka P - 13 kg P·ha⁻¹ wykorzystanie P - 39%. W czwartym spośród badanych gospodarstw prowadzącym produkcję mieszaną nadwyżki N wynosiły 80 kg N·ha⁻¹ 31 kg N·1000 l⁻¹ mleka, wykorzystanie N - 35%, nadwyżka P - 9 kg P·ha⁻¹, wykorzystanie P - 50%. Stwierdzono, że powodem niezadowalającego częstokroć wykorzystania składników nawozowych w gospodarstwach były takie czynniki jak: /i/ znaczne straty amoniaku z nawozów naturalnych (zwłaszcza z gnojówki) po ich aplikacji, /ii/ straty składników nawozowych z nawozów naturalnych na terenie zagrody, /iii/ nieodpowiedni odczyn gleb, /iv/ niezrównoważone nawożenie fosforem, /v/ niedostateczna jakość sianokiszonek, /vi/ uproszczony płodozmian. Uznano, że dla poprawy wykorzystania składników nawozowych w badanych gospodarstwach potrzebne jest wprowadzenie szeregu działań optymalizacyjnych w zakresie nawożenia roślin, żywienia zwierząt, gospodarowania nawozami naturalnymi i paszami.
EN
In the years 2000-2004, study of nitrogen and phosphorus balances were carried out and recognition of production factors influenced on its formation in four selected dairy farms in Podlasie province was performed. The study indicated that three of the analysed farms specializing in milk production solely had obtained average following results of balances of the nitrogen and the phosphorus: the surplus N - 121 kg N·ha⁻¹ and 29 kg N·1000 l⁻¹ of milk, the utilization N - 19%, the surplus P - 13 kg P·ha⁻¹, the utilization P - 39%. In the fourth of the examined farms of the mixed production, the surplus N amounted to 80 kg N·ha⁻¹ and 31 kg N·1000 l⁻¹ of milk, the utilization N - 35%, the surplus P - 9 kg P·ha⁻¹, the utilization P - 50%. It was discovered, that the reason of often unsatisfactory utilization of nutrients in the examined farms were such factors as: /i/ large losses of the ammonia from manure after its application, /ii/ losses of nutrients from manures on the ground of the farm, /iii/ the inadequate pH, /iv/ unbalanced phosphorus fertilization, /v/ the insufficient quality of haysilages, /vi/ the simplified crop rotation. It was acknowledged that for the improvement of the utilization of nutrients in examined farms it is necessary to undertake the number of optimisation activities in the range of the fertilization of plants, animal feeding, management of manure and fodders.