Ekosystemy wodne obszarow wiejskich

• Autorzy: Kedziora A , Juszczak R.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The multifunctional role of aquatic ecosystems on rural areas was analyzed and described in this paper. Among the most important issues this article discussed the water cycling and energy flow in aquatic ecosystems, their influence onto agricultural landscape biodiversity development and their role as biogeochemical barriers. Finally, the main principles of aquatic ecosystems protection were presented. The structure of heat balance of water ecosystems is similar to shelterbelts. Aquatic ecosystems intensify the process of evaporation and what is more, the smaller area of pond the bigger evaporation. Despite potential looses of water, it was proved that water ecosystems can be used to water (drainage) outtlow retention, and in this way they allow to increase the useful water capacity in the catchment area. Aquatic ecosystems and plants which are at the edge of them play an important role as biogeochemical barriers. They control the migration of non-point agricultural pollution. Moreover, small aquatic ecosystems of country area are mentioned to be the richest as regards the number of flora and fauna species. They influence onto biological diversity and species richness of, not only the water niche, but also the surrounding areas. That is why, they have to be protected. Among the protection guidelines, the principles of flora and fauna as well as water quality and water resources protection and renaturization of degraded ecosystems were described.

Słowa kluczowe

PL

retencja; fauna; mala retencja wodna; melioracje; roznorodnosc biologiczna; obieg wody; ochrona ekosystemow; zasoby wodne; bariery biogeochemiczne; ochrona wod; zbiorniki wodne; obszary wiejskie; mokradla; bilans wodny; bilans cieplny; zasady ochrony ekosystemow wodnych; ekosystemy wodne; ekologia; flora

• Wydawca: -
• Czasopismo: Postępy Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2005
• Tom: 52
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.87-105,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kedziora A

• Zaklad Badan Srodowiska Rolniczego i Lesnego PAN, ul.Bukowska 19, 60-809 Poznan

autor

Juszczak R.

Bibliografia

• [1] Arczyńska-Chudy E., Gołdyn H. Michalak A., Kraska M. l 996. Znaczenie roślinności wodnej dla utrzymania różnorodności flory na terenie Agroekologicznego Parku Krajobrazowego. W: Ekologiczne procesy na obszarach intensywnego rolnictwa. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Zakł. Bad. Środow. Roln. i Leśn. PAN. Poznań: 7-20.
• [2] Banaszak J. l 989. Macrobenthos of small channels and ponds in an agricultural landscape. Ecol. Int. Bull. 17: 53-64.
• [3] Banaszak J., Kasprzak K. l 994. Zasoby fauny małych zbiorników wodnych i drobnych cieków. Zesz. Nauk. Wiejsk. Pedagog. w Bydgoszczy, Studia Przyrodnicze 10: 123- 149.
• [4] Berger L. 1989. Dissapearance of amphibian larvae in the agricultural landscape. Ecology Int. Bull. 17: 65-73.
• [5] Biggs J., Whitfield M., Williams P., Fox G., Nicolet P. 2000. Factors affecting the nature conservation value of ponds: results of the National Pond Survey. In: Proceedings of the Pond Conference 1998. Pond Action, Oxford: 35-43.
• [6] Bocheński Z. 1960. Próba analizy populacji ptaków wodnych w Gołyszu. Ekologia Polska 6: 269-280.
• [7] Borowiec M. 1981. Próba ornitologicznej klasyfikacji zbiorników wodnych Polski. Przegląd Zoologiczny 25: 543-558.
• [8] Briers R., Biggs J. 2003. Indicator taxa for conservation of pond invertebrate diversity. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 13: 323-330.
• [9] Collinson N.H., Biggs J., Corfield A., Hodson M.J., Walker D., Whitfield M., Williams P.J. 1995. Temporary and permanent ponds: an assessment of the effects of drying out on the conservation value of aquatic macroinvertebrate communities. Biological Conservation 74: 125-133.
• [10] Fiedler M.2001. Bilanse wodne zlewni śródpolnych oczek wodnych na terenie zdrenowanym. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 477: 51-57.
• [11] Gołdyn H., Arczyńska-Chudy E. 1998. Różnorodność roślin Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego i jej ochrona. W: Kształtowanie środowiska rolniczego na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Zakład Bad. Środ. Roln. i Leśn, PAN, Poznań: 123-132.
• [12] Griffiths D. 1973. The structure of an acid moorland pond community. Animal Ecology 42: 263-283.
• [13] Gustafson A., Fleischer S., Joelsson A. 2000. A catchment-oriented and cost-effective policy for water protection. Ecological Engineering 14: 419-427.
• [14] Juszczak R. 2003. Ocena przydatności melioracyjnej małych zbiorników wodnych do odbioru wód drenarskich. Post. Nauk Rol. 2: 57-67.
• [15] Juszczak R. 2004. Inwentaryzacja i waloryzacja małych zbiorników wodnych na obszarze zlewni Rowu Wyskoć. Praca doktorska, Biblioteka AR Poznań: 194 ss.
• [16] Juszczak R., Kędziora A. 2004. Retencja małych zbiorników wodnych w zachodniej części zlewni Rowu Wyskoć. Roczniki AR Poznań 25: 193-200.
• [17] Karg J. 1998. Różnorodność zwierząt Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego i ich ochrona. W: Kształtowanie środowiska rolniczego na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Zakład Bad. Środ. Roln. i Leśn, PAN, Poznań: 133-142.
• [18] Kasprzak K. 1985. Wpływa fauny związanej z małymi ekosystemami wodnymi na otaczające ekosystemy lądowe. Przegląd Zoologiczny 4: 453-469.
• [19] Kędziora A. 1999. Podstawy Agrometeorologii. Państw. Wyd. Roln. i Leśn., Poznań: 263 ss.
• [20] Koc J., Szyperek U. 2001. Rola przybrzeżnych pasów roślinności w ochronie śródpolnych oczek wodnych. Zeszyt. Prob. Post. Nauk Rol. 477: 65-72.
• [21] Koskiaho J., Ekholm P., Raty M., Riihimaki J., Puustinen M. 2003. Retaining agricultural nutrients in constructed wetlands - experiences under boreal conditions. Ecological Engineering 20: 89-103.
• [22] Kosturkiewicz A.. Szafrański Cz. 1988. Zasady wykorzystania oczek wodnych jako odbiorników wód drenarskich. Zał. 1 do „Wytycznych drenowania gruntów ornych". IMUZ Falenty, Mat. Instruktaż. 65.
• [23] Kosturkiewicz A. 1989. Ochrona zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 375: 73-86.
• [24] Kosturkiewicz A., Kędziora A. 1995. Problemy gospodarowania wodą na obszarach rolnych. W: Zasady ekopolityki w rozwoju obszarów wiejskich. Mat. z sesji wyjazdowej Rady Ekologicznej przy Prezydencie RP, Leszno 28-30 czerwiec 1994. Ryszkowski L., Bałazy S. (red.).
• [25] Kosturkiewicz A., Fiedler M. 1996. Retencja odpływów drenarskich w bilansie wodnym śródpolnego oczka wodnego i jakość retencjonowanych wód. Zesz. Nauk. AR Wrocław, Konf. XI 289: 83-91.
• [26] Kraska M., Kaniecki A. 1995. Mała retencja wodna w Wielkopolsce i jej uwarunkowania przyrodnicze. W: Ekologiczne aspekty melioracji wodnych. L. Tomiałojć (red.). Wyd. Inst. Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 123- 139.
• [27] Kucharski L. 1996. Przyrodnicze znaczenie zagłębień bezodpływowych w rolniczym krajobrazie Pojezierza Kujawskiego. Przegląd Nauk Wydz. Melior. i Inż. Środ. SGGW w Warszawie 10: 33-38.
• [28] Kucharski L., Samosiej L. 1990. Szata roślinna zagłębień śródpolnych Kujaw południowych. W: Użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym. Red. Olaczek R., Wyd. SGGW 39: 68-82.
• [29] Mielewczyk S. 1997. Jakościowe i ilościowe zmiany zasiedlenia Ephemeroptera, Odonata, Heteroptera i Coleoptera w świeżym stawie śródpolnym. XVII Zjazd Hydrobiologów Polskich. Materiały Zjazdowe. Pol. Tow. Hydrost: 96 ss.
• [30] Mioduszewski W. 1997. Mała retencja i polityka melioracyjna. Zesz. Nauk. Komit. ,,Człowiek i Środowisko” 17: 49- 62.
• [31] Oertli B., Joye D.A., Castella E., Juge R., Cambin D., Lachavanne J.B. 2002. Does size matter? The relationship between pond area and biodiversity. Biological Conservation 104: 59-70.
• [32] Pawłat H., S. Wiśniewski 1996. Program małej retencji wodnej w zlewni rzeki Baudy. Zesz. Nauk. AR Wrocław, Konf. XI 289: 187-194.
• [33] Pokorny J., Hauser V. 2002. The restoration of fish ponds in agricultural landscape. Ecological Engineering 18: 555-574.
• [34] Porozumienie z 21.12.1995 r. zawarte między Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej a Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dotyczące współpracy w zakresie programu małej retencji. (1996). Gospodarka Wodna, 1.
• [35] Program Rozwoju Melioracji do roku 2015. 1996. MRiGŻ, Warszawa: 32 ss.
• [36] Rybacki M., Berger L. 1997. Płazy Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski, Poznań: 23-40.
• [37] Ryszkowski L., Truszkowski J. 1975. Estirnation of the abundance and biomas sof transformed Amphibians in a field pond. Bull. Acad. Pol. Sci. Cl. II. 23: 109-113.
• [38] Ryszkowski L., Bartoszewicz A. 1989. Impact of agricultural landscape structure on cycling of inorganic nutrients. W: Clarholm M., Bergson L. (red.) Ecology of arable land. Kluwer Academic Publishers: 241-246.
• [39] Ryszkowski L. 1994. Strategy for increasing countryside resistance to environment threats. W: Functional Appraisal of Agricultural Landscape in Europe. L. Ryszkowski. S. Bałazy (red.), Research Centre for Agricultural and Forest Environment, PAS: 9-l 8.
• [40] Ryszkowski L., Kędziora A. l 996. Mała retencja wody w krajobrazie rolniczym. Zesz. Nauk. AR Wrocław. Konf. XI , 289: 217-225.
• [41] Ryszkowski L., Życzyńska-Bałoniak I., Szpakowska B. 1996. Wpływ barier biogeochemicznych na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń obszarowych. W: Oczyszczalnie hydrobotaniczne. II Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna, Poznań: 147-156.
• [42] Ryszkowski L., Życzyńska-Bałoniak I. 1998. Ograniczenie zanieczyszczeń obszarowych przez bariery biogeochemiczne. W: Kształtowanie środowiska rolniczego na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Ryszkowski L., Bałazy S. (red.), Zakład Bad. Środ. Roln. i Leśn. PAN, Poznań: 67-80.
• [43] Ryszkowski L., Karg J., Kujawa K. 1999. Ochrona i kształtowanie różnorodności biologicznej w krajobrazie rolniczym. W: Uwarunkowania ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Zakł. Badań Środ. Roln. i Leśn. PAN, Poznań: 59-80.
• [44] Ryszkowski L., Gołdyn H., Arczyńska-Chudy E. 2000. Plant Diversity in mosaic agricultural landscape: a case study from Poland. Planta Europa. Conservation of Wilde Plants. Synge H., Akeroyd J. (red.). PWRiL Poznań: 204-212.
• [45] Ryszkowski L. 2002. Management of Agricultural Landscapes for Protection of Environment and Biodiversity. W: Ecology and Ecotechnologies. Proceedings of the Review Conference on the scientific cooperation between Austria and Poland. February 24-28, 2002, Viena: 125-141.
• [46] Ryszkowski L., Bałazy S., Kędziora A. 2003. Kształtowanie i ochrona zasobów wodnych na obszarach wiejskich. Zakł. Bad. Środ. Roln. i Leśn. PAN, Poznań: 70 ss.
• [47] Rytelewski M. 1996. Mała retencja wodna. Wiad. Melioracyjne i Łąkarskie 4: 146-147.
• [48] Smith S.V.. Renvick W.H., Buddemeeir R.W., Crossland C.J. 2001. Budgets of soil erosion and deposition for sediments and sedimentary organic carbon across the conterminous United States. Global Biogeochemical Cycles 15: 697-707.
• [49] Smith S.V., Renwick W.H., Bartley J.D., Buddemeier R.W. 2002. Distribution and significance of small, artificial water bodies across the United States landscape. The Science of the Total Environment 299: 21-36.
• [50] Surmacki A. 1997. Awifauna lęgowa drobnych zbiorników śródpolnych na Pomorzu Zachodnim - wyniki wstępne. Przegląd Przyrodniczy, VIII, 1/2: 193-198.
• [51] Surmacki A. 1998. Zagrożenia małych zbiorników śródpolnych na Pomorzu Zachodnim. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 6: 61-69.
• [52] Szpakowska B. 2002. Dissolved organic substances in water bodies of agricultural landscapes. In: Landscape Ecology in Agroecosystems Management. Ryszkowski L. (red.), CRC Press LLC: l 59-183.
• [53] Tyszka J. 1997. Retencja wodna w lasach. Biblioteczka leśniczego 87: 20 ss.
• [54] Williams P., Biggs J., Whitfield M.. Thorne A., Bryant S. Fox G., Nocolet P. 1999. The Pond Book: A Guide to the Managernment and Creation of Ponds. Ponds Conservation Trust, Oxford: 105 ss.
• [55] Williams P.. Whitfield M., Biggs J., Bray S., Fox G., Nicolet P., Sear D. 2004. Comparative biodiversity of rivers, streams, ditches and ponds in an agricultural landscape in Southern England. Biological Conservation 115(2): 329-341.
• [56] Życzyńska-Bałoniak I.. Jaskulska R.. Szymański R. 1990. Niektóre składniki chemiczne rozpuszczone w wodzie małych zbiorników śródpolnych. W: Charakterystyki ekologiczne wybranych elementów krajobrazów rolniczych. SGGW-AR. Warszawa: 62- 77.
• [57] Życzyńska-Bałoniak I.. Szpakowska B., Ryszkowski L., Pempkowiak J. 1993. Role of meadow stripes for migration of dissolved organic compounds and heavy metals with groundwater. Hydrobiologia 251: 249-256.