Zbiorniki ramienicowe i dystroficzne - cechy diagnostyczne w swietle programu Natura 2000 i przykladow z Lasow Pilskich

• Autorzy: Owsianny P M , Gabka M.

Warianty tytułu

EN

Characeae- and dystrophic waters - identification features in the light of Natura 2000 Program and some cases from the Pilskie Forests

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie badań własnych przeprowadzonych w latach 2000-2007 na terenie Lasów Pilskich (RDLP Piła) i danych literaturowych przedyskutowano problemy identyfikacji siedlisk Natura 2000 – zbiorników ramienicowych (3140) i dystroficznych (3160). Zwrócono uwagę na szeroki aspekt występowania ramienic oraz kryterium florystyczne, będące podstawą identyfikacji siedlisk 3140. W przypadku zbiorników dystroficznych (3160) stwierdzono, że podstawą identyfikacji winno być kryterium hydrochemiczne i stwierdzenie zachodzenia procesu dystrofizacji, jako warunku ich funkcjonowania. Kryterium florystyczne w dla identyfikacji zbiorników dystroficznych powinno mieć charakter jedynie wstępnej diagnozy. Na przykładach z Lasów Pilskich zaprezentowano klasyczne postaci omawianych siedlisk oraz trudniejsze do identyfikacji, podlegające alloiotrofizacji, jeziora ramienicowe otoczone torfowiskami mszarnymi. Zwrócono uwagę na rzadki przykład jeziora źródliskowego z przylegającymi mszarami. Podkreślono, że omawiane siedliska są ostojami cennych roślin Natura 2000 (jak Aldrovanda vesiculosa, Elisma natans, Liparis loeselii i Najas flexilis) oraz innych rzadkich w Polsce i regionie Lasów Pilskich.

EN

Diagnostic features of European Union habitats – waters with benthic vegetation of Characeae (3140) and dystrophic waters (3160) were discussed based on original studies and literature review. Floristic features should be applied for identification of habitat 3140, but in case of habitat 3160 the most important seem to be hydrochemical properties of water and the process of dystrophication.

Słowa kluczowe

PL

jeziora dystroficzne; kryteria; lasy; jeziora ramienicowe; lesnictwo; Europejska Siec Ekologiczna Natura 2000; RDLP Pila; identyfikacja

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.2
• Opis fizyczny: s.584-600,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Owsianny P M

• Uniwersytet im.Adama Mickiewicza, Poznan

autor

Gabka M.

Bibliografia

• Banaś K. 1999. Osuszanie siedlisk organogenicznych, a funkcjonowanie ekosystemów jeziornych. W: Barcikowski A., Boiński M., Nienartowicz A. (red.). Wielofunkcyjna rola lasu. Ochrona przyrody-gospodarka-edukacja. O. W. Turpress, Toruń: 191–199.
• Błaszczyk T. 2005. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Pile – The Regional Directorate of the State Forests in Piła. W: G., S., T. Kłosowscy, Polska, portret przyrody – Poland, nature portraits. Multico Oficyna Wyd., Warszawa: 1–8.
• Chmielewski T. J., Harasimiuk M., Radwan S., (red.), 1996. Renaturalizacja ekosystemów wodno-torfowiskowych na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Wyd. UMCS, Lublin, ss. 134.
• Choiński A. 1991. Katalog jezior Polski. Część pierwsza – Pojezierze Pomorskie. Wyd. Nauk. UAM, Poznań, ss. 221.
• Choiński A. 1995. Zarys limnologii fizycznej Polski. ss. 298. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• Ciecierska H., Dziedzic J., Żurawska J. 2003. Stabilizing role of Charophyta – the example of some lakes from the Pomeranian Lake District (NW Poland). [W:] Algae and Biological State of Water. Acta Botanica Warmiae et Masuriae, 3: 229–239.
• Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora, O.J. L206, 22.07.92.
• Dziedzic J. 2001. Występowanie wybranych zagrożonych i rzadkich hydrofitów w jeziorach Pojezierza Mazurskiego. Acta Botanica Warmiae et Masuriae, 1: 183–187.
• Gąbka M, Pełechaty M, Pukacz A. 2003. Nitella opaca (Bruzelius) Agardh (Characeae) w Wielkopolsce. Rocz. AR Pozn., Bot. 6, CCCLIV: 33–38.
• Gąbka M. 2004. Wybrane aspekty siedliskowe występowania ramienic w zarastających jeziorach śródleśnych Wielkopolski. W: Burchardt L., red., Zasługi Prof. dr hab. Izabeli Dąmbskiej w kształtowaniu dzisiejszego wizerunku ochrony przyrody. Sesja naukowa w 20 rocznicę śmierci Prof. dr hab. Izabeli Dąmbskiej. Wyd. UAM, Poznań. 29–45.
• Gąbka M. 2005. Zbiorowiska roślinne jezior humusowych Wielkopolski na tle ich uwarunkowań siedliskowych. Manuskrypt pracy doktorskiej. Zakład Hydrobiologii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań, ss. 194 + załączniki.
• Gąbka M. 2006a. Rzadkie i zagrożone ramienice (Characeae, Charophyta) oraz ich ostoje w Wielkopolsce. Ekologia i Technika XIV (3): 107–110.
• Gąbka M. 2006b. Występowanie ramienic (Characeae, Charophyta) w drobnych zbiornikach wodnych Wielkopolski. Ekologia i Technika XIV (3): 114–117.
• Gąbka M., Kamiński R. 2005. Aldrovanda vesiculosa (Droseraceae) w Wielkopolsce (manuskrypt).
• Gąbka M., Owsianny P. M. 2005a. Ekosystemy jeziorno-torfowiskowe północnej części Wielkopolski jako ostoje rzadkich i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 61,2: 30–40.
• Gąbka M., Owsianny P. M. 2005b. The occurrence and habitat requirements of Nitella syncarpa (Thuillier) Kützing and Nitelletum syncarpae (Corillion 1957) Dąmbska 1996 in the Wielkopolska region. Rocz. AR Pozn. CCCLXXII, Bot.-Stec. 9: 59–68.
• Gąbka M., Owsianny P. M. 2006a. Materiały do znajomości flory ramienic (Characeae) Krajny Złotowskiej (Zachodnia Polska). Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Ser. B, 55: 163–182.
• Gąbka M., Owsianny P. M. 2006b. Shallow humic lakes of the Wielkopolska region – relation between dystrophy and eutrophy in lakes ecosystems. Limnological Review 6: 95–102.
• Gąbka M., Owsianny P. M., Sobczyński T. 2004. Acidic lakes in the Wielkopolska region – physico-chemical properties of water, bottom sediments and the aquatic micro- and macrovegetation. Limnological Review 4: 81–88.
• Gąbka M., Pełechaty M. 2006. Zagadnienia klasyfikacji taksonomicznej i synekologicznej ramienic (Characeae, Charophyta) i ich zbiorowisk. Ekologia i Technika XIV (3): 87–92.
• Gąbka M., Owsianny P. M., Sobczyński T., Zioła A. 2005. The spring-lake Niewiemko – horizontal diversity of algae and macrophytes communities on the background of habitat conditions (Poland). Limnological Review 5: 75–80.
• Górniak A. 1996. Substancje humusowe i ich rola w funkcjonowaniu ekosystemów słodkowodnych. Disserationes Universitatis Varsoviensis 448. Wyd. UW Filia w Białymstoku, Białystok, ss. 151.
• Górniak A. 1997. Kwasy humusowe a eutrofizacja ekosystemów wodnych. W: Zalewski M., Wiśniewski R. J., (red.), Zastosowanie biotechnologii ekosystemalnych do poprawy jakości wód. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” 18, Instytut Ekologii PAN, Oficyna Wyd., Warszawa: 101–114.
• Górniak A. 2005. Zaawansowanie dystrofii sucharów Wigierskiego Parku Narodowego. W: Z. Fałtynowicz, M. Rant-Tanajewska (red.). Rocznik Augustowsko-Suwalski. Tom IV. Materiały z sesji: 15 lat Wigierskiego Parku Narodowego. Augustowsko-Suwalskie Tow. Nauk., Suwałki: 45–52.
• Górniak A. 2006. Typologia i aktualna trofia jezior WPN. W: Górniak A., (red.), Jeziora Wigierskiego Parku Narodowego. Aktualna jakość i trofia wód. Uniwersytet w Białymstoku, Zakład Hydrobiologii. Wyd. UwB, Białystok: 128–140.
• Graham L. E., Wilcox L. W. 2000. Algae. Prentice Hall, Upper Sadle River, NJ 07458, ss. 650.
• Harasimiuk M., Wojtanowicz J. 1998. Budowa geologiczna i rzeźba terenu Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. W: Harasimiuk M., Michalczyk Z., Turczyński M., (red.), Jeziora łęczyńsko-włodawskie – monografia przyrodnicza. Wyd. UMCS, Lublin: 41–53.
• Höll K. 1928. Oekologie der Peridineen. Studien über den Einfluss chemischer und physikalischer Faktoren auf die Verbreitung der Dinoflagellaten im Süsswasser. W: Kolkwitz R. (red.), Pflanzenforschung. Heft 11. Gustav Fischer, Jena.
• Interpretation Manual of European Union Habitats – EUR25. October 2003, European Commission DG Environment, Nature and Biodiversity. Natura 2000, ss. 126.
• Jermaczyk M., Ruta R., Wołejko L. 2006. Dokumentacja przyrodnicza projektowanego rezerwatu „Bukowskie Bagno”. Klub Przyrodników, Świebodzin (manuskrypt).
• Jones R. I. 1992. The influence of humic substances on lacustrine planktonic food chains. Hydrobiologia 229: 73–91.
• Kamiński R. 2006. Restytucja aldrowandy pęcherzykowatej Aldrovanda vesiculosa L. w Polsce i rozpoznanie czynników decydujących o jej przetrwaniu w klimacie umiarkowanym. Prace Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego 8(1): 1-105.
• Kruk M. 2000. Biogeochemical functioning of hydrologically modified peatlands and its effect in eutrophication of freshwaters. Pol. J. Ecol. 48/2: 103–161.
• Lee E. R..1999. Phycology. 3rd edn., Cambridge University Press, ss. x+614.
• Naumann E. 1919. Några synpunkter angående limnoplanktons ökologi med särskild hänsyn till fytoplankton (Einige Geschtspunkte sur Ökologie des Planktons). Svensk Botanisk Tidskrift. 13: 129–163.
• Naumann E. 1931. Limnologische Terminologie. Handbuch der biologischen Arbaitsmethoden, ABT. IX. Teil 8, Berlin, Urban und Schwarzenberg, ss. 776.
• Naumann E. 1932. Grundzüge der regionalen Limnologie. [W:] A. Thienemann, red., Die Binnengewässer 11. Einzeldarstellungen aus der Limnologie und ihren Nachbargebieten. E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart.
• Owsianny P. M. 2006. Dynamika procesów ekologicznych zróżnicowanych zlewniowo jezior Rezerwatu Przyrody Kuźnik (Wielkopolska) na tle badań fykologicznych i geochemiczno-hydrologicznych. Manuskrypt rozprawy doktorskiej. Zakład Hydrobiologii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań, ss. 351 + załączniki.
• Owsianny P. M., Gąbka M. 2004. Flora i roślinność ekosystemów wodnych Krajny Złotowskiej. W: Ziółkowski G., (red.), Przyroda Krajny Złotowskiej. Wielkopolskie Stowarzyszenie Pracy Organicznej Ekorozwój, Urbański Wyd., Toruń: 38–50.
• Owsianny P. M., Gąbka M. 2006a. Massive occurrence of cyanobacteria Aphanocapsa grevillei (Berkeley) Rabenhorst in benthos of the spring-lake Niewiemko (western Poland). W: Burchardt L., (red.), Algae and their changes over time. Proceedings of the 25th International Phycological Conference. Poznań-Łagów- Słubice 16-19th May 2006. Adam Mickiewicz University in Poznań, Faculty of Biology – Department of Hydrobiology, Poznań: 64–65.
• Owsianny P. M., Gąbka M. 2006b. Spatial heterogeneity of biotic and abiotic habitat conditions of the lake-bog ecosystem Kuźniczek (NW Poland). Limnological Review 6: 223–231.
• Owsianny P. M., Gąbka M. Łaźniewska I., Zgrundo A., Poniewozik M. 2006. Some interesting algae of the Luronium natans-dominated lake and the adjacent peat-bog (The Linowe Lake, Wałcz Lakeland, NW Poland). W: Burchardt L., (red.), Algae and their changes over time. Proceedings of the 25th International Phycological Conference. Poznań-Łagów-Słubice 16-19th May 2006. Adam Mickiewicz University in Poznań, Faculty of Biology – Department of Hydrobiology, Poznań: 68–69.
• Pełechaty M. 2003. Ramienice Jeziora Jarosławieckiego. Morena 10, Prace Wielkopolskiego Parku Narodowego, Jeziory: 97–101.
• Pełechaty M., Gąbka M. 2006. Środowiskotwórcza rola ramienic. Ekologia i Technika XIV (3): 93–97.
• Pełechaty M., Pukacz A., Pełechata A. 2004. Co-occurrence of two stoneworts of reverse ecological spectra in the same lake ecosystem. Habitat requirements of Chara delicatula Agardh and Chara globularis Thuillier in the context of bioindication. Polish Journ. Environ. Stud. 13,5: 551–556.
• Scheffer M. 1989. Alternative stable states in eutrophic freshwater systems. A minimal model. Hydrobiol. Bull. 23: 73–83.
• Scheffer M. 2001. Ecology of shallow lakes. Kluwer Academic Publishers, 1–356.
• Scheffer M., Jeppesen E. 1998. Alternative stable states. W: Jeppesen E., Søndergaard M., Søndergaard M., Christoffersen K., (red.), The structure role of submerged macrophytes in lakes. Ecological Studies 131, 387–406.
• Siemińska J., Bąk M., Dziedzic J., Gąbka M., Grygorowicz P., Mrozińska T., Pełechaty M., Owsianny P. M., Pliński M., Witkowski A. 2006. Red list of the algae in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków: 37–52.
• Szmeja J. 2000. Tendencies of changes in flora and vegetation structure of Pomeranian lakes under the influence on humic substances. W: Jackowiak B., Żukowski W., (red.), Mechanisms of antropogenic changes of the plant cover. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 85–98.
• Thienemann A. 1921. Seetypen. Die Naturwissenschaften. 18: 1–3.
• Thienemann A. 1925. Die Binnengewässer Mitteleuropas. Die Binnengewässer 1. E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart.
• Vähätalo A. 2000. Role of photochemical reactions in the biogeochemical cycling of detrital carbon in aquatic environments. Academic Dissertation in Microbiology. Department of Applied Chemistry and Microbiology, Division of Microbiology, University of Helsinki, Finland, Helsinki: 43.
• Wojciechowski I. 1970. Mechanizm dystrofizacji jezior sosnowickich. W: VIII Zjazd Hydrobiologów Polskich w Białymstoku, 16-20 września 1970. Streszczenia referatów. Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne, Warszawa: 180.
• Wojciechowski I. 1972. Sezonowe zmiany fitoplanktonu Jezior Sosnowickich – Seasonal changes of phytoplankton in the Lakes Sosnowica. Ann. Univ. M. Curie-Skłodowska, Sect. C: biol., 27(5): 41–70.
• Wojciechowski I. 1997. Funkcjonowanie ekosystemów torfowiskowych. Katedra Ekologii Ogólnej, Akademia Rolnicza w Lublinie, Lublin, ss. 23.
• Wojciechowski I. 1999. Warunki funkcjonowania systemów torfowiskowych i wodno-torfowiskowych w Polsce. W: S. Radwan, R. Kornijów, (red.), Problemy aktywnej ochrony ekosystemów wodnych i torfowiskowych w polskich parkach narodowych. Wyd. UMCS, Lublin: 57–63.
• Wojtanowicz J. 1994. O termokrasowej genezie jezior łęczyńsko-włodawskich. Ann. Univ. M. Curie-Skłodowska, B, 49: 1–18.