EN
The Peregrine Falcon Falcoperegrinus has almost cosmopolitan distribution. Taxonomic positions of its populations in the majority of world regions are well established and do not raise many arguments. The only exception concerns Palearctic populations especially within its west region (the Western Palearctic). The reasons for that are: 1) A major part of the species continental range lies within the Palearctic region, this determines clynal variability of many characteristic features of the species here; 2) A relatively high level of individual variations within local populations which could probably appear due to wide dispersion of young Peregrines; 3) Inadequate consideration of age plumage variations in birds older than two years; 4) Involvement of many outstanding past and present authors into periodical taxonomic revisions of the species. A review of basic systems of taxonomic divisions for the Falco peregrinus populations within the Western Palearctic is presented. Among these systems the basic division for two groups (F.p. calidus + F.p. peregrinus and F.p. brookei) is argumented as the best supported by facts.
PL
Systematyka sokoła wędrownego na większości jego, niemal kosmopolitycznego, areału nie budzi kontrowersji. Wyjątkiem jest sytuacja w zachodniej Palearktyce, m.in. w Europie. Poszczególni autorzy różnili się poglądami co do liczby podgatunków i ich zasięgów (Tab. 1). Obecnie na ogół sądzi się, że występują w Europie trzy podgatunki: F.p. calidus, F.p. peregrinus i F.p. brookei. Ich rozmieszczenie i cechy związane są ze strefami geograficznymi. Dwa pierwsze można połączyć w jedną grupę, gdyż różnice między nimi nie są zbyt wyraźne. Wiele cech, w tym ubarwienie, rysunek na spodniej stronie ciała i wielkość, wykazuje charakter klinalnych zmian. Niektórzy autorzy nie widzieli nawet podstaw do rozdzielenia tych podgatunków. Dodatkową komplikacją problemów taksonomicznych są: 1) występowanie dużej zmienności osobniczej; 2) stopniowa zmiana ubarwienia i rysunku u dorosłych osobników; 3) brak dokładnych informacji o wieku i pochodzeniu osobników w kolekcjach ornitologicznych. Płynne zmiany niektórych cech odpowiadają regule Bergmana, inne zaś morfizmom w rozumieniu Huxley'a (1955). Podobne zjawiska można zaobserwować u blisko spokrewnionego gatunku - sokoła berberyjskiego Falco pelegrinoides. Autor sądzi jednak, na podstawie zbadania ponad 600 okazów w kolekcjach rosyjskich, że istnieją oddzielne podgatunki peregrinus i calidus. Dla ostatecznego wyjaśnienia istniejących wątpliwości być może uda się w przyszłości wykorzystać dane o ptakach hodownych w niewoli oraz uzyskane na podstawie znakowania ptaków w wolnej przyrodzie. Określenie granic areałów poszczególnych podgatunków możliwe jest więc po uwzględnieniu powyższych zastrzeżeń.