Zeby chronic, trzeba znac! Nowoczesne metody badan i monitoringu rzadkich gatunkow ssakow w lasach

• Autorzy: Nowak S , Myslajek R.W.

Warianty tytułu

EN

To protect, we should know! Modern methods of research and monitoring of rare mammals in forests

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Skuteczna ochrona oraz zarządzanie populacjami rzadkich i chronionych gatunków zwierząt wymaga poznania ich rozmieszczenia, liczebności, wielkości areałów osobniczych, dynamiki populacji i najpoważniejszych zagrożeń dla ich przetrwania. W odniesieniu do tych zwierząt, które prowadzą skryty tryb życia, mają duże areały i są bardzo mobilne, jest to zadanie trudne. Niezbędne jest w takiej sytuacji zastosowanie nowoczesnych metod badawczych takich jak np.: telemetria, analizy genetyczne i GIS. Telemetria, wykorzystująca znakowanie zwierząt za pomocą specjalnych nadajników, jest metodą szeroko stosowaną na całym świecie, zwłaszcza w odniesieniu do gatunków rzadkich i zagrożonych. Obecnie nowoczesne nadajniki zaopatrywane są m. in. w moduł GPS oraz czujniki różnych parametrów aktywności zwierzęcia oraz cech otaczającego go środowiska. Zebrane przez nadajnik informacje mogą być przekazywane drogą radiową, satelitarną lub poprzez sieć GSM. Telemetria umożliwia śledzenie zwierząt i zbieranie szczegółowych danych o ich ekologii, bez wpływania na ich naturalne zachowanie. Jako jedyna metoda umożliwia badanie dalekodystansowych wędrówek zwierząt, ponadto zaliczana jest do najmniej inwazyjnych metod badawczych. Istotnych danych na temat ekologii gatunków dostarczają także analizy genetyczne. Materiał genetyczny może pochodzić nie tylko z pobranych tkanek zwierząt, ale także z ich odchodów. Analizy genetyczne dostarczają informacji m.in. na temat: występowania danego gatunku (np. skrajnie trudnego do wykrycia innymi metodami), liczebności lokalnej populacji, jej pokrewieństwa z sąsiednimi populacjami, stopnia izolacji i kierunku przepływu osobników pomiędzy populacjami. Techniki GIS umożliwiają gromadzenie i tworzenie komputerowych baz danych o występujących w lasach gatunkach. Dane te mogą być przetwarzane i wizualizowane w formie warstw zawierających wybrane grupy informacji na podkładzie mapy cyfrowej terenu. Umożliwia to prowadzenie analiz w odniesieniu do dowolnie wybranych czynników środowiskowych, antropogenicznych, klimatycznych, topograficznych itp. Kompleksowe zastosowanie tych metod umożliwia tworzenie skutecznych programów ochrony i restytucji gatunków, a także ich siedlisk i korytarzy migracyjnych.

EN

Effective conservation and population management of rare and protected species requires a wide knowledge of their distribution, number, home ranges, ecology, population dynamics, and main threats for their survival. With regard to elusive animals, nocturnal species, those having large home ranges and traveling long distances, obtaining this knowledge is a very difficult task. Such situations require the use of modern research methods such as telemetry, genetic analyses, and GIS technics. Telemetry, in which individual animals are marked with transmitters, is a widely applied method throughout the world, particularly in studies of rare and endangered species. It allows researchers to track animals and collect data on their behaviour, ecology, and dispersal. Modern transmitters are equiped with GPS units and sensors for different parameters, such as the body of the animal, activity level of the individual, and parameters for the surrounding environment. Collected data can be stored in the attached unit or sent to a researcher by radio, satellite, or GSM network. Genetic analyses can also provide researchers with a great deal of information important to animal conservation, such as the presence of elusive species in the habitat, the exact number of the local population, relativeness with neighbouring populations, isolation degree, direction of gene flow between local populations, etc. Fresh faeces can be used as a source of genetic material. Modern GIS technics and software allow computing and creation of large databases on endangared species. Data collected with all methods can be stored and processed as layers presenting selected groups of information on digital maps of the study area. These layers also help researchers analyse collected information regarding any chosen environmental, topographical, climatic, or human-caused factors. Implementation of these methods and technics allows the development of effective programs for species conservation and recovery, including conservation of their habitats and migration corridors.

Słowa kluczowe

PL

fauna; ssaki; telemetria; metody badan; badania ekologiczne; lasy; monitoring; gatunki rzadkie; system informacji przestrzennej; metody molekularne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.2
• Opis fizyczny: s.438-445,bibliogr.

Twórcy

autor

Nowak S

• Stowarzyszenie dla Natury Wilk

autor

Myslajek R.W.

Bibliografia

• Amlaner C.J., Macdonald D.W., red. 1980. A handbook on biotelemetry and radio tracking. Pergamon, Oxford.
• Beaudoin-Ollivier L., Bonaccorso F., Aloysius M., Kasiki M. 2003. Flight movement of Scapanes australis australis (Boisduval) (Coleoptera: Scarabaeidae: Dynastinae) in Papua New Guinea: a radiotelemetry study. Australian Journal of Entomology 42: 367–372.
• Beringer J., Millspaugh J.J., Startwell J., Woeck R. 2004. Real-time video recording of food selection by captive white-tailed deer. Wildlife Society Bulletin 32: 648–654.
• Boitani L., Fuller T.K., red. 2000. Research techniques in animal ecology. Controversies and conseqences. Columbia University Press, New York.
• Caughley G. 1977. Analysis of vertebrate populations. Wiley, London.
• Hamilton M.P., Graham E.A., Rundel P.W., Allen M.F., Kaiser W., Hansen M.H., Estin D.L. 2007. New approaches in embedded networked sensing for terrestrial ecological observatories. Environmental Engineering Science 24: 192–204.
• Jones G. & Barratt E. 1999: Vespertilio pipistrellus Schreber, 1774 and Vespertilio pygmaeus Leach, 1825 (currently Pipistrellus pipistrellus and P. pygmaeus: Mammalia, Chiroptera): proposed designation of neotypes. Bulletin of Zoological Nomenclature 56: 182–186.
• Jędrzejewska B., Jędrzejewski W. 2001. Ekologia zwierząt drapieżnych Puszczy Białowieskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jędrzejewski W., Schmidt K. 2001. Strategia ochrony wilków i rysi w północnowschodniej Polsce. Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża.
• Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Nowak S., Jędrzejewska B. 2004. Habitat variables associated with wolf (Canis lupus) distribution and abundance in northern Poland. Diversity and Distributions 10: 225-233.
• Jędrzejewski W., Branicki W., Veit C., Međugorac I., Pilot M., Bunevich A.N., Jędrzejewska B., Schmidt K., Theuerkauf J., Okarma H., Gula R., Szymura L., Förster M. 2005a. Genetic diversity and relatedness within packs in an intensely hunted population of wolves Canis lupus. Acta Theriologica 50: 3–22.
• Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Mysłajek R.W., Nowak S., Jędrzejewska B. 2005b. Habitat selection by wolves Canis lupus in the uplands and mountains of southern Poland. Acta Theriologica 50: 417–428.
• Jędrzejewski W., Nowak S., Kurek R., Mysłajek R. W., Stachura K., Zawadzka B. 2006. Zwierzęta a drogi. Metody ograniczania negatywnego wpływu dróg na populacje dzikich zwierząt. Zakład Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk, Białowieża.
• Karanth K.U., Nichols J.D. 2002. Monitoring tigers and their prey. A manual for researchers, managers and conservationists in Tropical Asia. Centre for Wildlife Studies, Bangalore.
• Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Rhind D.W. 2005. Geographical information systems and science. John Wiley & Sons Ltd., London.
• Mysłajek R. W., Nowak S. 2006. Zastosowanie technik GIS w badaniach i ochronie dużych ssaków drapieżnych w Karpatach. 7 Krajowa Konferencja Użytkowników Oprogramowania ESRI, Warszawa 18–19 października 2006 r.
• Niedziałkowska M., Jędrzejewski W., Mysłajek R. W., Nowak S., Jędrzejewska B., Schmidt K 2006. Habitat requirements of the Eurasian lynx in Poland – large scale census and GIS mapping. Biological Conservation 133: 63–69.
• O’Neal M.E., Landis D.A., Tothwell E., Kempel L., Reinhard D. 2004. Tracking insects with harmonic radar: a case study. American Entomologist 50: 212–218.
• Perzanowska J., Makomska-Juchewicz M., Cierlik G., Król W., Tworek S., Kotońska B., Okarma H. 2005. Korytarze ekologiczne w Małopolsce. Instytut Nauk o Środowisku UJ, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
• Pilot M., Rutkowski R., Malewska A., Malewski T. 2005. Zastosowanie metod molekularnych w badaniach ekologicznych. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa.
• Pilot M., Jędrzejewski W., Branicki W., Sidorovich V.E., Jędrzejewska B., Stachura K., Funk S. 2006. Ecological factors influence population genetic structure of European grey wolves. Molecular Ecology 15: 4533–4553.
• Pilot M., Gralak B., Goszczyński J., Posłuszny M. 2007. A method of genetic identification of pine marten (Martes martes) and stone marten (Martes foina) and its application to faecal samples. Molecular Ecology 271: 140–147.
• Schmidt K., Podgórski T., Kowalczyk R. 2006. Ryś a gospodarka leśna. Las Polski 22: 15–17.
• Skalski J.R., Ryding K.E., Millspaugh J.J. 2005. Wildlife demography: analysis of sex, age, and count data. Elsevier Academic Press, Amsterdam.
• Steward P.D., Ellwood S.A., Macdonald D.W. 1997. Video surveillance of wildlife: An introduction from experience with the European badger (Meles meles). Mammal Review 27: 185–204.
• Sutherland W.J. 2000. The conservation handbook: research, management and policy. Blackwell Science, Oxford.
• Sutherland W.J., red. 2006. Ecological census techniques. Cambridge University Press, Cambridge.