Czy bielik Haliaeetus albicilla wymaga czynnej ochrony?

• Autorzy: Mizera T

Warianty tytułu

EN

Does white-tail eagle Haliaeetus albicilla require active protection?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Bielik Haliaeetus albicilla jest jednym z największych ptaków gniazdujących w Europie. Wszędzie gdzie występował budził emocje; uważany był za cenne trofeum łowieckie oraz za szkodnika na stawach rybnych. Z drugiej strony jego stylizowany wizerunek znajdował się na herbach wielu państw oraz miast. Intensywne prześladowania w XVIII i XIX wieku spowodowały, że byt jego był zagrożony. Działania ornitologów umożliwiły objęcie go ochroną stopniowo we wszystkich krajach naszego kontynentu. W artykule przedstawiono historię jego ochrony oraz dokonania przyrodników w zakresie czynnej ochrony umożliwiające restytucję gatunku.

EN

White-tailed eagle Haliaeetus albicilla is one of the biggest nesting birds in Europe. Everywhere it appeared, it prompted great emotions, it was considered as valuable trophy and as causing damage in fish ponds. On the other hand, its silhouette was present in state emblems and town crests. Intensive persecution in XVIII and XIX centuries caused its existence to be endangered. Activities of ornithologists made it possible to protect the species gradually in all countries of Europe. The article presents its protection history and achievements of environmentalists in active protection enabling restoration of the species.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; reintrodukcja; bielik; gniazda sztuczne; ochrona czynna; ochrona zwierzat; Haliaeetus albicilla; dokarmianie zimowe; strefa ochronna gniazd; rehabilitacja; ptaki drapiezne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.2
• Opis fizyczny: s.401-418,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mizera T

• Akademia Rolnicza, Poznan

Bibliografia

• Anderwald D. 2002. Lęgi rybołowa Pandion haliaeetus, bielika Haliaeetus albicilla i puchacza Bubo bubo na sztucznych gniazdach w Borach Tucholskich w 20. wieku. Not. Orn. 43: 197–200.
• Anderwald D. 2006. Rekonstrukcje gniazd naturalnych, budowa gniazd sztucznych dla ptaków szponiastych i sów leśnych. W: Anderwald D., red. Aktywne metody ochrony przyrody w zrównoważonym leśnictwie. Stud. i Mat. CEPL, Rogów, 1 (11): 201–214.
• Bałuk S. 1949. Giną ostatnie orły w Polsce. Chrońmy przyrodę ojczystą 5, 9/10: 24–28.
• Banzhaf W. 1937. Naturdenkmäler aus Pommerns. Vogelwelt I. Der Seeadler Haliaeetus albicilla. Dohrniana 16: 3–41.
• Bielecki P. 1994. Próba ochrony podlotów bielika – problem napowietrznych linii energetycznych. Biuletyn Komitetu Ochrony Orłów 6: 14–15.
• Bogucki Z. 1977. Status of the White-tailed Eagle in Poland. W: Report of WWF symposium on the White-tailed Eagle. Sept. 1976, Svanoy, Norway. WWF: 31–32.
• Buczek T. 1992. Wintering White-tailed Eagles Haliaeetus albicilla in Poland. The Ring 14: 77–89.
• Cenian Z. 2005. Ochrona bielika w Polsce. Biblioteczka leśniczego 227: 1–14. Wydawnictwo Świat. Warszawa.
• Cenian Z., Jakowszczenko S., Mizera T. 2002. Martwe i osłabione ptaki – raport KOO 2001. Biuletyn Komitetu Ochrony Orłów 12: 43–48.
• Cenian Z., Lontkowski J. Mizera T. 2006. Wzrost liczebności i ekspansja terytorialna bielika Haliaeetus albicilla jako przykład skutecznej ochrony gatunku. W: D. Anderwald, red. Ochrona drapieżnych zwierząt. Poszukiwanie kompromisów. Stud. i Mat. CEPL, Rogów, 2 (12): 55–63.
• Collar N.J., Andrew P. 1988. Birds to Watch. The ICBP World Checklist of threatened birds. ICBP Technical Publication 8.
• Cramp S., Simmons K.E.L. 1980, eds. Handbook of Birds Europe the Middle East and North Africa. The Birds of the Western Palearctic, vol. 2: 48–58. Hawks to Bustards. Oxford University Press.
• Czeraszkiewicz R., Kalisiński M., Niedźwiedzki, Staszewski A. 1992. Sprawozdanie z liczeń ptaków wodnych na Pomorzu Zachodnim w sezonie 1991/1992. Lub. Prz. Przyr. 3: 79–86.
• Dylawerski M. 1993. Rola sztucznych gniazd w ochronie rybołowa (Pandion haliaetus L. 1758) i bielika Haliaeetus albicilla L. 1758 na terenie Polski Zachodniej. Maszynopis pracy magisterskiej. Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Poznań.
• Głowaciński Z., red. 1992. Polska Czerwona Księga Zwierząt. PWRiL, Warszawa.
• Głowaciński Z., red. 2003. Polska Czerwona Księga Zwierząt: Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
• Grant J. 2005. Sea eagle project Newsletter 2005.
• Hatzofe O. 2003. The reintroduction of the White-tailed Sea Eagle in Israel. In: Helander B., Marquiss M., Bowerman W., eds. Sea Eagle 2000. Proceedings from an international conference at Bjorko, Sweden, 13-17 September 2000. Swedish Society for Nature Conservation/SNF & Atta 45 Tryckeri AB. Stockholm: 405-412.
• Helander B. 1978. Feeding White-tailed Sea Eagles in Sweden. W: S.A. Temple, ed. Endangered Birds, management techniques for threatened species. Univ. of Wisconsin Press, Madison: 149–160.
• Helander B. 1985a. Reproduction of the White-tailed Sea Eagle Haliaeetus albicilla in Sweden. Hol. Ecol. 8: 211–227.
• Helander B. 1985b. Winter feeding as a management tool for White-tailed Sea Eagle in Sweden. W: I. Newton, R.D. Chancellor, eds. Conservation Studies on Raptors. ICBP Technical Publication No. 5: 421–427.
• Ivanovsky V. 2000. Construction of artificial nests as conservation measure for rare birds of prey. Buteo 11: 131–138.
• King B.W. 1981. Endangered Birds of the World. The ICBP Red Data Book. Smithsonian Institution Press. Washington D.C.
• Kwieciński Z. 2005. Rehabilitation of birds of prey Falconiformes and Owls Strigiformes at Poznan Zoo in the years 2000-2004. Animals and Zoos, Current Research Focus: 24–25, Ogród Zoologiczny w Poznaniu.
• Kwieciński Z., Mizera T. 2001. Rehabilitacja ptaków drapieżnych i sów w Ogrodzie Zoologicznym w Poznaniu w latach 2000-2001. Biuletyn Komitetu Ochrony Orłów 11: 26–27.
• Lipsbergs J. 1993. Artificial nest built on spruce to attract the White-tailed Eagle Haliaeetus albicilla. The Ring 15,1–2: 274–280.
• Looft V., Neumann T. 1990. Seeadler-Haliaeetus albicilla. W: V. Looft, G. Busche, red. Vogelwelt Schleswig-Holsteins. Bd. 2. Wachholtz-Verlag, Neumünster.
• Love J.A. 1983. The return of the Sea Eagle. Cambridge University Press.
• Love J.A. 2000. A history of the sea eagle in Britain. Sea Eagle 2000. Björko, Sweden 13-17 Sept. 2000. Swedish Society for Nature Consertion SNF Project Sea Eagle. Abstracts, Björko.
• MacLennan A.M., Evens R.J. 2003. Public viewing of White-tailed Sea Eagles–take the birds to the people or the people to the birds? W: Sea Eagle 2000. Proceedings from an international conference at Bjorko, Sweden, 13–17 September 2000. B Helander, M. Marquiss, W. Bowerman, eds. Swedish Society for Nature Conservation/SNF & Atta 45 Tryckeri AB, Stockholm: 417–422.
• Mecionis R., Jusys V. 1994. The White-Tailed Eagle Haliaeetus albicilla at Kursiu Lagoon. Acta Orn. Lituanica 9–10: 138–142.
• Mizera T. 1999. Bielik. Monografie przyrodnicze Nr 4. Wydawnictwo Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin.
• Mizera T. 2006. 20 lat funkcjonowania ochrony strefowej w Polsce. W: Anderwald D., red. Ochrona drapieżnych zwierząt. Poszukiwanie kompromisów. Stud. i Mat. CEPL, Rogów, 2 (12): 29–53.
• Mizera T., Brewka B., Dylawerski M., Kalisiński M., Rodziewicz M. 1996. Conservation and management of the Osprey Pandion haliaetus in Poland. 2nd International Conference on Raptors, Urbino – Italy 2–5 Oct 1996, Raptor Res. Found. abstracts: 19.
• Mizera T., Kalisiński M., Lontkowski J. 1997. Zmiany liczebności i ochrona niektórych rzadkich gatunków ptaków w Zachodniej Polsce. Polsko-Niemieckie seminarium: Dynamika populacji i ochrona rzadkich gatunków ptaków we Wschodnich Niemczech i Zachodniej Polsce. Łagów Lubuski: 3–4.
• Mizera T., Uhlig R., Kalisiński M., Mundt J., Czeraszkiewicz R. 1994. Brutverbreitung, Mauser, Nichbruter- und Winterbestand des Gansesangers Mergus merganser im Einzugsgebiet der Oder. Die Vogelwelt 115: 115–162.
• Mizera T., Wacławek K. 1995. Informacje o martwych i osłabionych ptakach drapieżnych stwierdzonych w roku 1994. Biuletyn Komitetu Ochrony Orłów 7: 21–24.
• Mundt J., Uhlig R. 1997. Beobachtungen zum Schlafplatzflug des Seeadlers Haliaeetus albicilla im Slonsk-Reservat an der unteren Warta. Rundbrief der Weltarbeitsgruppe für Greifvögel und Eulen e.V. 25/26: 12–13.
• Pickford T. 2006. Where eagles dare. Birdwatch 166: 37–40.
• Pinkowski M. 1992. Ratujemy orły – raport z działalności myśliwych. Łowiec Polski 3: 14–15.
• Rodziewicz M., Wacławek K. 1995. Wstępne wyniki monitoringu rzadkich gatunków ptaków drapieżnych w aspekcie funkcjonowania ochrony strefowej. Biuletyn Komitetu Ochrony Orłów 7: 15–19.
• Rüger A., Neumann T. 1982. Das Projekt Seeadlerschutz in Schleswig-Holstein.
• Sea Eagle Project Team 2002. Sea eagle Project Newsletter 2002.
• Sea Eagle Project Team 2003. Sea Eagle Project Newsletter 2003
• Sevcik J. 1989. Hnizdeni orla morskeho Haliaeetus albicilla na Trebonsku. Buteo 2: 41–50.
• Skuratowicz W. 1938. Pierwsza w Polsce całkowita ochrona ptaków drapieżnych na terenie Ordynacji Zamoyskich. Teka Zamojska t. 4, Zamość.
• Stattersfield A.J., Capper D.R. 2000. Threatened birds of the world. Lynx Edicions & BirdLife International, Barcelona & Cambridge.
• Stjernberg T. 1981. Projekt Havsörn i Finland. W: T. Stjernberg, ed. Projekt Havsörn i Finnland och Sverige Luonnonvarainhoitotoimiston julkaisuja 3. Jordoch Skogsbrukministeriet, Helsingfors: 31–60.
• Taczanowski W. 1860. O ptakach drapieżnych w Królestwie Polskim. Warszawa.
• Urbański J. 1948. Tępienie bielików na Pomorzu Zachodnim trwa nadal! Chr. przyr. ojcz. 4: 44–45.
• Woś M. 1989. Bielik uratowany. Łowiec Polski 2: 11.