Evolution of the Goniatitaceae and Visean-Namurian biogeography

• Autorzy: Korn D

Warianty tytułu

PL

Ewolucja goniatytow Goniatitaceae oraz biogeografia wizenu i namuru

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Evolutionary lineages within the Carboniferous ammonoid superfamily Goniatitaceae can be recognized using cladistic and stratophenetic analyses, showing that both approaches lead to coinciding results. In the late Viséan and Namurian A, ammonoid provinces can be defined by the distribution of lineages within the goniatite superfamily Goniatitaceae. The first province corresponds to the Subvariscan Realm (where the superfamily became extinct near the Viséan-Namurian boundary), and the second embraces the majority of the occurrences, e.g. the south urals, central Asia, and North America (where the superfamily with different independent lieages continued up into the late Namurian A). In the Viséan, the superfamily was, in two short epochs, globally distributed with major transgressions, which probably led to migration events. The first is at the end of the late Viséan A (G. fimbriatus and G. spirifer Zones, when the genus Goniatites had a world-wide distribution with various species), and the second at the beginning of the late Viséan C (L. poststriatum Zone, when Lusitanoceras is globally distributed).

PL

Przy zastosowaniu metod analizy kladystycznej i stratofenetycznej rozpoznano linie ewolucyjne w obrębie karbońskiej nadrodziny goniatyrtów Goniatitaceae. Obie metody dały podobne rezultaty. W późnym wizenie i w namurze A prowincje goniatytowe mogą być zdefiniowane na podstawie rozmieszczenia poszczególnych linii Goniatitaceae. Pierwsza prowincja odpowiada obszarowi subwaryscyjskiemu, gdzie goniatyty tej nadrodziny wymarły w pobliżu granicy wizen-namur. Druga prowincja obejmuje resztę obszarów występowania nadrodziny, a więc np. południowy Ural, środkową Azję i Amerykę Północną, gdzie Goniatitaceae przetrwały do Namuru A. Goniatitaceae miały światowe rozprzesrzenienie podczas dwóch krótkich epok wielkich transgresji w wizenie, które ułatwiały migracje. Pierwsza z tych epok odpowiada późnemu wizenowi A, kiedy rodzaj Goniatites (Zony G. fimbriatus i G. spirifer) miał światowe rozprzestrzenienie. Druga epoka przypadła na początek późnego wizenu C, kiedy to światowe rozprzestrzenienie miał rodzaj Lustinoceras (Zona L. poststriatum).

Słowa kluczowe

PL

fauna kopalna; namur; wizen; ewolucja zwierzat; goniatyty; karbon; Goniatitaceae; biogeografia; paleontologia; Ammonoidea

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1997
• Tom: 42
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.177-199,rys.,wykr.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Korn D

• Institut und Museum fur Geologie und Palaontologie, Eberhard-Karls-Universitat, Sigwartstrasse 10, 72076 Tubingen, Germany

Bibliografia

• Aigner, G. & Heritsch, F. 1929. Cephalopoden aus dem Unterkarbon von Nötsch. - Mitteilungen des Naturwissenschaftlichen Vereins für Steiermark 66, 43-50.
• Bisat, W.S. 1924. The Carboniferous goniatites of the north of England and their zones. - Proceedings of the Yorkshire Geological Society 20, 40-124.
• Bisat, W.S. 1934. The goniatites of the Beyrichoceras Zone in the north of England. - Proceedings of the Yorkshire Geological Society, 22, 280-309.
• Bisat,W.S. 1952. The goniatite succession at Cowdale Clough, Barnoldswick, Yorkshire. - Transactions of the Leeds Geologists Association 6, 155-181.
• Böhm, R. 1935. Études sur les faunes du Dévonien superieur et de Carbonifre inférieur de la Montagne Noire, 1-203. Montpellier.
• Bogoslovskaya, M.F (Bogoslovskaâ, M.F.) 1966. The genus Goniatites and its representatives in the South Urals [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1966, 38-46.
• Bojkowski, K. 1979. Goniatyty z karbonu Górnośląskiego i Lubelskiego Zagłębia Węglowego. - Biuletyn Instytutu Geologicznego 311, 5-68.
• Brandon, A. & Hodson, F. 1984. The stratigraphy and palaeontology of the late Visean and early Namurian rocks of North-east Connaught. - Geological Survey of Ireland, Special Paper 6, 1-54.
• Butcher, N.E. & Hodson, F. 1960. A Review of the Carboniferous Goniatite Zones in Devon and Cornwall. - Palaeontology 3, 75-81.
• Currie, E.D. 1954. Scottish Carboniferous Goniatites. - Transactions of the Royal Society of Edinburgh 62, 527-602.
• Delépine, G. 1941. Les goniatites du Carbonifre du Maroc et des confins Algéro-Marocains du sud (Dinantien-Westphalien). - Protectorat État Franais au Maroc, Direction générale des travaux publics, Division des Mines et Géologie, Service Géologique, notes et mémoires 56, 1-111.
• Demanet, F. 1938. La Fauna des Couches de passage du Dinantien au Namurien dans le Synclinorium de Dinant. - Mémoires du Musée Royal d'Histoire Naturelle de Belgique 84, 1-201.
• Drahovzal, J.A. & Quinn, J.H. 1972. A new Goniatites species from the Chesterian of Arkansas. - Journal of Paleontology 46, 581-590.
• Gao,Yue-ying 1983. Cephalopoda. - Paleontological Atlas of Northwestern China. Shaanxi, Gansu and Ningxia Volume. Part II. Upper Paleozoic, 452-475. Beijing.
• Gischler. E. & Korn. D. 1992. Goniatiten des Ober-Viseums aus Decksedimenten des Iberger Riffes, Oberharz. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 185, 271-288.
• Gordon, M. Jr. 1962. Species of Goniatites in the Caney Shale of Oklahoma. - Journal of Paleontology 36, 355-357.
• Gordon, M., Jr. 1965. Carboniferous Cephalopods of Arkansas. - Geological Survey Professional Paper 460, 1-322.
• Gordon, M., Jr. 1971. Goniatites americanus n. sp., a late Meramec (Mississippian) in dex fossil. - U.S. Geological Survey Professional Paper C 750, 39-43.
• Herbig, H.-G. 1994. Contrasting carbonate facies in the crenistria Zone (Go IIIa, Late Viséan) of the Rhenohercynian culm basin-expression of rapid sea level variation. European Dinantian Environments II, Dublin 1994, Abstracts, 14-15. Dublin.
• Igo, H. 1964. On the occurrence of Goniatites (s.s.) from the Hida Massif, Central Japan. - Transactions and Proceedings of the Palaeontological Society of Japan N.S. 54, 234-238.
• Kittl, E. 1904. Geologie der Umgegend von Sarajevo. - Jahrbuch der Kaiserlich-Königlichen Reichsanstalt 53 (for 1903), 515-748.
• Knopp, L. 1931. Ueber die unterkarbonischen Goniatiten der Ostsudeten. - Lotos 79, 8-33.
• Knopp, L. 1935. Über die Goniatiten und die Stratigraphie des ostsudetischen Unterkarbons. - Jahresberichte des geologischen Vereins von Oberschlesien 1935, 63-83.
• Kobold, A. 1933. Die Gliederung des Oberharzer Kulms nach Goniatiten. Stratigraphische Beobachtungen im Kulm des nordwestlichen Oberharzes unter besonderer Berücksichtigung der Grauwacken. - Jahrbuch der Preußischen Geologischen Landesanstalt 53 (for 1932), 450-515.
• Korejwo, K. 1979. Biostratigraphy of the Carboniferous sediments from the Wierzchowo area (Western Pomerania). - Acta Geologica Polonica 29, 457-473.
• Korejwo, K. 1986. Biostratigraphy of the Carboniferous deposits of the Świdnik blocks (Lublin Coal Basin). - Acta Geologica Polonica 36, 337-346.
• Korejwo, K. & Teller, L. 1967. Stratygrafia dolnego karbonu (górny wizen) z wierceń Sułów 1 i Lamki 1 - Acta Geologica Polonica 17, 299-313.
• Korn, D. 1988. Die Goniatiten des Kulmplattenkalkes (Cephalopoda, Ammonoidea; Unterkarbon; Rheinisches Schiefergebirge). - Geologie und Paläontologie in Westfalen 11, 1-293.
• Korn, D. 1990a. Weitere Goniatiten aus dem Ober-Visé des Rheinischen Schiefergebirges. - Geologie und Paläontologie in Westfalen 15, 11-69.
• Korn, D. 1990b. On the Upper Viséan P1b goniatite succession in North Leitrim. - Irish Journal of Earth Sciences 10, 109-114.
• Korn, D. 1996. Revision of the Late Visean goniatite stratigraphy. - Annales de la Société géologique de Belgique 117, 205-212.
• Korn, D. 1997. The Palaeozoic ammonoids of the South Portuguese Zone. - Memórias do Instituto Geológico e Mineiro 33, 1-132.
• Korn, D. & Kullmann, J. 1996. Database System GONIAT, Version 2.51. Tübingen.
• Kullmann, J. 1961. Die Goniatiten des Unterkarbons im Kantabrischen Gebirge (Nordspanien). I. Stratigraphie. Paläontologie der U.O. Goniatitina Hyatt. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 113, 219-326.
• Kullmann, J. 1962. Die Goniatiten der Namur-Stufe (Oberkarbon) im Kantabrischen Gebirge, Nordspanien. - Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften und Literatur, mathematisch-naturwissenschaftliche Klasse 1962, 1-119.
• Kumpera, O. & Lang, V. 1975. Goniatitová fauna v kulmu Drahanské vysoiny (moravskoslezská zóna Českého masivu). - Časopis Slezského Muzea Ser.A ,1975, 11-32.
• Kusina, L.F. (Kuzina, L.F.) 1987. The Visean ammonoid assemblage [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1987, 52-61.
• Kusina, L.F. (Kuzina, L.F.) & Yatskov, S.V. (Atskov, S.V.) 1988. Lower Carboniferous ammonoids from Novaya Zemlya [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1988, 28-39.
• Liang Xi-luo &Wang Mingqian 1991. Carboniferous cephalopods of Xinjiang. - Paleontologica Sinica B 180, 1-171.
• Librovitch, L.S. (Librovid, L.S.) 1940. Ammonoidea from the Carboniferous sediments of Northern Kazakhstan [in Russian]. - Paleontologiâ SSSR 4 (9, 1), 1-395.
• Librovich, L.S. (Librovid, L.S.), Popov, A.V., & Kusina, L.F. (Kuzina, L.F.) 1993. New Carboniferous ammonoids from Novaya Zemlya [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1993, 37-48.
• Miller, A.K. & Furnish, W.M. 1940. Studies on Carboniferous ammonoids: parts 1-4. - Journal of Paleontology 14, 356-377.
• Miller, A.K. & Youngquist, W. 1948. The cephalopod fauna of the Mississippian Barnett Formation of Central Texas. - Journal of Paleontology 22, 649-671.
• Moore, E.W.J. 1936. The Bowland Shales from Pendle to Dinckley. - Journal of the Manchester Geological Association 1, 167-192.
• Moore, E.W.J. 1946. The Carboniferous goniatite genera Girtyoceras and Eumorphoceras. - Proceedings of the Yorkshire Geological Society 25, 387-445.
• Moore, E.W.J. & Hodson, F. 1958. Goniatites from the Upper Viséan shales of County Leitrim, Eire. - Liverpool and Manchester geological Journal 2, 86-105.
• Nicolaus, H.-J. 1963. Zur Stratigraphie und Fauna der crenistria-Zone im Kulm des Rheinischen Schiefergebirges. - Beihefte zum Geologischen Jahrbuch 53, 1-246.
• Nikolayeva, S.V. (Nikolaeva, S.V.) 1994. Serpukhovian and Bashkirian ammonoids from Middle Asia [in Russian]. - Trudy Paleontologičeskogo Instituta Rossisjkoj Akademii Nauk 259, 1-143.
• Nikolaeva, S.V. 1995. Ammonoids from the late Lower and early Upper Carboniferous of Central Asia. - Courier Forschungsinstitut Senckenberg 179, 1-107.
• Pareyn, C. 1961. Les Massifs Carbonifres du Sahara Sud-Oranais. Tome II. Paléontologie stratigraphique. - Publications du Cente de Recherches Sahariennes, Série Géologie 1,1-244.
• Patteisky, K. 1930. Die Geologie und Fossilführung der mährisch-schlesischen Dachschiefer und Grauwackenformationen, I-XI, 1-354. Praha.
• Pitinova, A.S. 1975. Stratigrafy and ammonoids of the Namurian of Central Kyzylkum and South Fergana [in Russian]. - Izdatelstvo FAN Uzbekskoj SSR 1974, 1-66.
• Ruan Yi-ping 1981. Carboniferous Ammonoid faunas from Qixu in Nandan of Guangxi. - Memoires of the Nanjing Instinte of Geology and Palaeontology, Academia Sinica 15, 153-232.
• RuanYi-ping 1984. Some Devonian and Carboniferous ammonoids from Xizang. - Acta Palaeontologica Sinica 23, 597-604.
• Ruprecht, L. 1937. Die Biostratigraphie des obersten Kulm im Sauerland. - Jahrbuch der Preußischen Geologischen Landesanstalt 57 (for 1936), 238-283.
• Ruzhencev, V.E. (Ružencev, V.E.) & Bogoslovskaya, M.F. (Bogoslovskaâ, M.F.) 1970. Revision of the superfamily Goniatitaceae [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1970, 52-65.
• Ruzhencev. V.E. (Ružencev, V.E.) & Bogoslovskaya, M.F. (Bogoslovskaâ. M.F.) 1971. Namurian time in ammonoid evolution. Early Namurian ammonoids [in Russian]. - Trudy Paleontologičeskogo Instituta Akademii Nauk SSSR 133, 1-382.
• Ruzhencev, V.E. (Ružencev, V.E.) & Bogoslovskaya, M.F. (Bogoslovskaâ, M.F.) 1978. Namurian time in ammonoid evolution. Late Namurian ammonoids [in Russian]. - Trudy Paleontologičeskogo Instituta Akademii Nauk SSSR 167, 1-336.
• Sellers, D.H.A. & Furnish, W.M. 1960. Mississippian ammonoids from North-Western Canada. - Journal of Paleontology 34, 1124-1128.
• Sheng Huaibin 1983. The ammonoids of late Lower Carboniferous from Yongzhu village, Xainza district in North Xizang. The Geology of the Qinghai-Xizang (Tibet) Plateau, 41-68. Beijing.
• Schindewolf, O.H. 1939. Zur Kenntnis von Pericleites Renz und verwandter paläozoischer Ammoneen. Jahrbuch der Preußischen Geologischen Landesanstalt 59 (for 1938), 423-455.
• Swofford, D.L. 1989. PAUP: Phylogenetic Analysis Using Parsinomy, Version 3.0. Computer program distributed by the Illinois Natural History Survey. Champaign, Illinois.
• Wagner-Gentis, C.H.T. 1963. Lower Namurian goniatites from the Griotte limestone of the Cantabric Mountain Chain. - Notas y Comunicaciones del Instituto geologoco y Minero de España 69, 5-42.
• Wagner-Gentis, C.H.T. 1980. Goniatites from the Viséan-Namurian junction beds in Palencia, NW Spain. - Scripta Geologica 55, 1-43.
• Wedekind, R. 1918. Die Genera der Palaeoammonoidea (Goniatiten). Mit Ausschluß der Mimoceratidae, Glyphioceratidae und Prolecanitidae. - Paläontographica 62, 85-184.
• Yang Feng-qing 1986. Late Early Carboniferous ammonoids from Chenmazijing of Zhongning, Ningxia. - Acta Paleontologica Sinica 25, 260-271.
• Youngquist, W. 1949. The cephalopod fauna of theWhite Pine shale of Nevada. - Journal of Paleontology 23, 276-305.
• Żakowa, H. 1958. Biostratygrafia utworów morskich dolnego karbonu z obszaru Wałbrzycha Miasta na Dolnym Sląsku. - Prace Instytutu Geologicznego 19, 1-211.
• Żakowa, H. 1966. Poziom Goniatites crenistria Phill. w okolicy Sokolca i Jugowa u podnóży Gór Sowich (Sudety Środkowe). - Prace Instytutu Geologicznego 43, 1-197.
• Żakowa, H. 1971. Poziom Goniatites granosus w synklinie gałęzickiej (Góry Świętokrzyskie). - Prace Instytutu Geologicznego 60, 1-137.
• Żakowa, H. 1974. Goniatitina from the Upper Visean (Gałęzice Syncline, Holy Cross Mts). - Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 44, 3-30.
• Żakowa, H. 1992. Goniatites from the Upper Visean (Kielce Syncline, the Holy Cross Mts, Poland). - Kwartalnik Geologiczny 36, 327-344.
• Ziegler, P.A. 1989. Evolution of Laurussia, 1-102. Kluwer Academic Publishers. Dordrecht, Boston, London