Tabulate corals from the Givetian and Frasnian of the Holy Cross Mountains and Silesian Upland

• Autorzy: Nowinski A
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Tabulate corals and single species each of the heliolitid anthozoans and chaetetid sclerosponges mostly from the Givetian and Frasnian stromatoporoid-coral series of the Holy Cross Mts and the Silesia-Cracow Region are reviewed from an ecological and stratigraphical point of view. Thamnopora, or the branched pachyporids, and massive alveolitids are usually the most significant reef-builders. The most distinctive fauna, with Caliapora battersbyi and Heliolites porosus, thrived in the earlier Givetian bank habitats. Late Givetian biostromal-complex associations with Alveolites obtortus, Striatopora enigmatica, and especially Alveolitella fecunda, as well as the succeeding Frasnian Alveolites-dominated reef-complex faunas with A. maillieuxi, and later with A. tenuissimus, Aulocystis and syringoporids, are far more uniform. In addition, a local Coenites laminosa-Chaetetes yunnanensis fauna is recognized in the Middle Givetian of the Kostomłoty area. The transitional biogeographic position for Polish tabulate assemblages between Variscan Europe and Russia is clearly evident. Forty eight species have been identified. Pachyfavosites polonicus sp. n., Striatopora enigmatica sp. n., Alveolitella polygona sp. n., Armalites minimus sp. n., and Syringoporella raritabulata sp. n., Alveolites edwardsi frasnianus subsp. n., and Caliapora battersbyi minor subsp. n. are proposed.

PL

Pospolite i zróżnicowane koralowce Tabulata, jak też rzadsze Heliolitida (inne koralowce) i Chaetetida (sklerogąbki), z żywetu i franu Gór Świętokrzyskich i regionu Siewierza zostały opisane i przedyskutowane pod względem biostratygraficznym. Następstwo tych koralowców wstępnie ujęto w 4 szeroko rozpowszechnione zespoły (fauny), z których dwa są żyweckie (Caliapora battersbyi - Heliolites porosus, zastąpiony w sekwencji przez Alveolites obtortus - Striatopora enigmatica), a dwa - frańskie (Alveolites maillieuxi - Aulacystis tikhyi, wyżej - Alveolites tenuissimus). Nadto, wyróżniono specyficzną faunę Coenites laminosa-Chaetetes younnanensis, ograniczoną do środkowego żywetu regionu łysogórskiego. Nowe dane potwierdzają koncepcję biogeograficznie przejściowego charakteru polskiej fauny tabulatowej między Zachodnią i Wschodnią Europą. Zidentyfikowano 59 taksonów, w tym 5 gatunków i 2 podgatunki nowe: Pachyfavosites polonicus sp. n., fawositid o małym, półkulistym korallum z grubościennymi koralitami, wykazujący pewne analogie morfologiczne z żyweckim P. polymorphus; Striatopora enigmatica sp. n., pachyporid o gałązkowym korallum, który mimo wyraźnej homeomorfii z S. tenuis (eifel-żywet), różni się od niej większymi koralitami i silniej rozwiniętymi denkami w aksialnej strefie korallum: Alveolites edwardsi frasnianus subsp. n.; Alveolitella polygons, sp. n., z bardzo cienkościennymi, pryzmatycznymi koralitami w osiowej strefie gałązek i bardzo drobnymi porami; Caliapora battersbyi minor subsp. n.; Armalites minimus sp. n., syringoporid z rzadko występującego rodzaju, charakteryzujący się ekstremalnie małymi średnicami koralitów; Syringoporella raritabulata sp. n., syringoporid różniący się od znanych gatunków tego rodzaju niezwykle dużymi średnicami koralitów i zonalnością w rozmieszczeniu denek.

Słowa kluczowe

PL

fauna; Tabulata; skamienialosci; Polska; zywet; sklerogabki; koralowce; Gory Swietokrzyskie; taksony; stratygrafia; Heliolitida; Chaetetida; morfologia; paleontologia; fran; dewon

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1992
• Tom: 37
• Numer: 2-4
• Opis fizyczny: s.183-216,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Nowinski A

• Instytut Paleobiologii PAN, Aleja Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• Barskaya, V.F. (Барская В.Ф.) 1980. Стратиграфическое распространение табулят в девонских отложениях Среднего Периколымиа и Момского Хребта. In: Девон и Карбон Азятской Части СССР. Труды Института Геологии и Геофизики АН СССР СО, 82-104. Новосибирск.
• Birenheide, R. 1985. Chaetetida und Tabulata Korallen von Devon. Leitfossilen 3, 3-68, Gebruder Borntraeger, Berlin.
• Dubatolov, V.N. (Дубатолов, B.H.) 1959. Табуляты, гелиолитиды и хететиды силура и девона Кузнецкого Бассейна. Труды ВНИГРИ 139, 1-292. Ленинград.
• Dubatolov, V.N. (Дубатолов, В.Н.) 1963. Позднесилурские девонские табуляты, гелиолитиды и хететиды Кузнецкого Бассейна. Издательство АН СССР, 1-196. Москва.
• Dubatolov, V.N. (Дубатолов, В.Н.) 1964. Стратиграфическое и географическое распространение табулят, гелиолитид и хететид в девоне СССР. In: Н.Я. Спаский, В.Н. Дубатолов (eds) Стратиграфический и географический обзор девонских кораллов СССР, 4-66, Издательство Наука. Москва.
• Fontaine, Н. 1954. Étude et revision des tabulés et heliolitides du dévonien d’Indochine et du Yunnan. Archives Geologique Viet-Nam 2, 7-86.
• Galle, A., Friakova, O., Hladil, J., Kalvoda, J., Krejči, Z., & Zukalova, V. 1988. Biostratigraphy of Middle-Upper Devonian carbonates of Moravia, Czechoslovakia. In: N.J. Mc Millan, A.F. Embry, & D.J. Glass (eds) Devonian of the World, Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir 14 (III), 633-646.
• Gürich, G. 1896. Das Paläozoicum im Polnischen Mittelgebirge. Verhandlungen der Russischen Kaiserlichen Gesselschaft zu St Petersburg II 32, 1-539.
• Kaźmierczak, J. 1971. Morphogenesis and systematics of the Devonian Stromatoporoidea from the Holy Cross Mountains, Poland. Palaeontologia Polonica 26, 1-150.
• Kettner, R. 1937. Palaeontological studies of the Devonian of Čelechovice (Moravia). V. On some Alcyonarians. Faculté Sciences L’université Charles 155, 3-20.
• Kokscharskaya, K.B. & Abaymova, G.P. (Кокшарская, К.Б и Абаимова, Г.П.) 1962. О фауне Tabulata палеозойских отложений центральной части Хребта Тас-хаяхтах (ЯАССР). Научные Сообщения Якутского Филяла СО АН СССР (геолог.) 7, 11-38.
• Kulicka, R. & Nowiński, А. 1983. The Devonian Tabulata of the Southern part of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts., Poland. Acta Palaeontologica Polonica 28, 467-490.
• Lecompte, M. 1933. Le genre Alveolites Lamarck dans le Dévonien moyen et supérieur de lʼArdenne. Mémoires Musée Royal Historie Naturelle Belgique 55, 1-49.
• Lecompte, M. 1936. Revision des Tabulés dévoniens écrits par Goldfuss. Mémoires Musée Royal Histoire Naturelle Belgique 75, 5-111.
• Lecompte, M. 1939. Les tabulés du Dévonien moyen et supérieur du bord sud du bassin de Dinant. Mémoire Musée Royal Histoire Naturelle Belgique 90, 3-227.
• Mamedov, A.B. & Rzhonsnitskaya, M.A. 1985. Devonian of the South Transcaucas zonal subdivision, boundaries of series and stages, correlation. Courier Forschung-Institut Senckenberg 75, 135-156.
• Mansuy, H. 1914. Nouvelle contribution à la paléontologie du Yunnan. Mémoires Service Geologique Indochine 3, 1-12.
• Nowiński, A. 1976. Tabulata and Chaetetida from the Devonian and Carboniferous of Southern Poland. Palaeontologia Polonica 35, 1-108.
• Nowiński, A. & Prejbisz, A. 1986. Devonian tabulate corals from Western Pomerania, Poland. Acta Palaeontologica Polonica 31, 237-251.
• Racki, G. 1993. Evolution of the bank to reef complex in the Devonian of the Holy Cross Mountains. Acta Palaeontologica Polonica 37, 87-182.
• Racki, G., Głuchowski, E., & Malec, J. 1985. The Givetian to Frasnian succession at Kostomłoty in the Holy Cross Mts, and its regional significance. Bulletin of Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 33, 159-171.
• Racki, G., Głuchowski, E., & Wrzołek, T. 1988. Zdarzenie na granicy fran-famen w regionie świętokrzyskim a najważniejze grupy bentosu. Przegląd Geologiczny 11, 546-551.
• Racki, G., Nowak, B., Słupik, A., & Wrzołek, T. (in press) Nowe dane o wapieniach żywetu antykliny Siewierza na podstawie wiercenia WB-12. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Geologia 12-13.
• Radugin, K.V. (Радугин, K.B) 1938. Coelenterata среднего девона окрестностей села Лебедянского. Известя Томского Индустрального Института 54, 49-109.
• Rzhonsnitskaya, М.А. 1988. Biostratigraphic scheme of the Devonian of the Russian Platform. In: N.J. Mc Milian. A.F. Embry, & D.J. Glass (eds) Devonian of the World, Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir 14 (III), 691-702.
• Sarnecka, E. 1987. Tabulata i Chaetetida z wybranych profilów osadów eiflu Gór Świętokrzyskich. Biuletyn Instytutu Geologicznego 354, 125-144.
• Sarnecka, E. 1988. Tabulata from the Uppermost Emsian and the Eifelian of Poland. In: N.J. Mc Millan. A.F. Embry, & D.J. Glass (eds) Devonian of the World, Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir 14 (III), 425-430.
• Sobolev, D.N. (Соболев, Д.) 1904. Девонские отложения профила Гжегожевице-Скалы-Влохы. Известя Варшавского Политехнического Института 2, 3-107.
• Sokolov, B.S. (Соколов, В.С.) 1952. Табуляты палеозоя Европейской части СССР. IV. Девон русской платформы и западного Урала. Труды ВНИГРИ (н.с.) 62, 3-208.
• Sokolov, В. S. (Соколов, В.С.) 1962. Подкласс Tabulata. In: Ю.А. Орлов (ed.) Основы Палеонтологии, 192-254. Издательство Академии Наук СССР. Москва.
• Stasińska, А. 1953. Rodzaj Alveolites Lamarck z franu Gór Świętokrzyskich Acta Geologica Polonica 3, 211-237.
• Stasińska, A. 1958. Tabulata, Heliolitida et Chaetetida du Dévonien moyen des monts de Sainte-Croix. Acta Palaeontologica Polonica 3, 161-282.
• Stasińska, A. 1969. Koralowce dewońskie Tabulata z otworu Miastko 1 w północno-zachodniej Polsce. Acta Geologica Polonica 19, 765-778.
• Stasińska, A. & Nowiński, A. 1976. Tabulata from the Givetian of South-Eastern Poland. Acta Palaeontologica Polonica 21, 293-309.
• Stasińska, A. & Nowiński, A. 1978. Frasnian Tabulata of South-Eastern Poland. Acta Palaeontologica Polnica 23, 199-218.
• Szulczewski, M. & Racki, G. 1981. Early Frasnian bioherms in the Holy Cross Mts. Acta Geologica Polonica 31, 147-162.
• Tchernyshev, B.B. (Чернышев, Б.Б.) 1938. Tabulata острова Вайгача. Труды Арктичного Института 101, 109-145.
• Tchernyshev, В.В. (Чернышев, Б.Б.) 1951. Силурские и девонские Tabulata u Heliolitida окраин Кузнецкого угленосного бассейна, 1-160. Госгеолтехниздат. Москва.
• Yanet, F.E. (Янет, Ф.Е.) 1959. Tabulata. In: А.А. Пронин (ed.) Брахиоподы и кораллы из эйфельских бокситоносных отложений склона Среднего и Северного Урала. 186-133. Госгеолтехниздат. Москва.
• Yanet, F.E. (Янет, Ф.Е.) 1972. Chaetetida и Tabulata. In: А.Н. Ходалевич (ed.) Кишечнополостные и брахиоподы живетских отложений восточного склона Урала, 43-48, Издательство Недра Москва.