Strategie rozwoju gmin w swietle badan empirycznych

• Autorzy: Kot J
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Planowanie strategiczne jako metoda zarządzania w jednostkach terytorialnych różnych szczebli jest powszechnie stosowana w krajach o gospodarce rynkowej. W Polsce metoda ta na potrzeby rozwoju jednostek terytorialnych wykorzystywana jest od 10 lat. Wszystkie województwa w Polsce mają strategie rozwoju województw. Ocenia się także, że większość gmin ma opracowane strategie rozwoju gmin. Jakkolwiek znane są teoretyczne aspekty metodologii opracowywania i organizacji prac wdrożenia strategii rozwoju gmin, to brak jest badań dotyczących praktycznych sposobów i metod opracowywania strategii przez władze lokalne w gminach, a także oceny stopnia i efektywności ich wdrażania. Nie ma zatem przesłanek do oceny przydatności efektywności stosowania planowania strategicznego w jednostkach terytorialnych szczebla podstawowego, tj. w gminach. W 2000 r. rozprowadzono ankietę wśród 137 gmin mających strategię rozwoju, na którą uzyskano 52 odpowiedzi. Badanie dotyczyło zarówno różnorodnych aspektów opracowywania, jak i wdrażania strategii w gminach. Artykuł jest prezentacją wyników badania i próbą ich uogólnienia. Wyniki badań wykazały, iż dominującym czynnikiem sprawczym opracowania strategii w gminach była samoświadomość władz lokalnych dotycząca potrzeby posiadania kompleksowego programu rozwoju, który byłby adekwatny do gospodarowania i zarządzania w warunkach gospodarki rynkowej i demokratyzacji procesów zarządzania. W większości gmin opracowywanie strategii miało charakter partycypacyjny, obejmujący reprezentantów władz lokalnych i środowisk mających wpływ na przebieg procesów rozwojowych. Ich stopień uspołecznienia był duży. W niewielkim procencie strategie miały charakter ekspercki. Prawie we wszystkich gminach opracowanie strategii było sfinansowane ze środków budżetu lokalnego. Na etapie implementacji strategii, w 25% badanych przypadków uznano je za nieprzydatne do stymulowania procesów rozwojowych. Stopień osiągnięcia celów strategicznych i operacyjnych oraz realizacji zadań kształtował się w większości badanych gmin na poziomie 0- 25%. W większości badanych gmin inwestycje przewidziane w strategiach nie przekraczały 50% ogółu realizowanych inwestycji budżetowych. Za główną barierę wdrożenia strategii uznawano brak adekwatnych do zamierzeń środków budżetowych. Bariery psychologiczne, socjologiczne oraz polityczne nie odgrywały istotnej roli w procesie wdrażania strategii. Współudział pozabudżetowych finansów krajowych i zagranicznych w procesach implementacji strategii lokalnych był znacznie wyższy aniżeli w ich opracowywaniu. Wyniki badań uprawniają do postawienia tezy, iż planowanie strategiczne w gminach cechuje się większą prawidłowością na etapie opracowywania strategii aniżeli w procesach jej wdrażania. Nie można zatem odpowiedzieć jednoznacznie, na ile strategie rozwoju są skutecznym i efektywnym instrumentem zarządzania w gminach. Niekwestionowana potrzeba planowania strategicznego musi być skonfrontowana z realnymi warunkami wdrażania strategii rozwoju gmin. Wymaga to pogłębionych badań, które pozwolą na rozwinięcie i uzupełnienie informacji zawartych w artykule.

EN

The strategic planning as the method of management in the territorial units of different levels is generally applied in the countries of market economy. In Poland this method for the needs of development of territorial units is utilized for 10 years. All voivodeships in Poland have got the strategies of voivodeship development. We can also evaluate that a great majority of communities have got the worked out strategies of community development. How known are theoretical aspects of methodology of working out and organization of works for implementation of development strategy in communities. But missing is the research concerning practical ways and methods of working out strategies by local authorities in communities, as well evaluation of degree and effectiveness of their implementation. There are no prerequisites to the evaluation of usefulness of the effectiveness in strategic planning application in the territorial units of basic level, i.e. in communities in Poland. In 2000 the inquiry was published among 137 communities having a strategy of development, on which received 52 answers. The research concerned both different aspects of elaboration as well the implementation of strategy in communities. This article is the presentation of research results and the trial to generalize them. The results of examinations proved that a dominant executive factor of strategy working out in communities was the self-consciousness of local authorities concerning a need to possess the complex development programme, which would be adequate to management in conditions of market economy and democracy of the management process. In a great majority of communities the working out of the strategy had a participatory character, including the representatives of local authorities and environments having an influence on the course of development processes. The degree of their socializing was a big one. The strategies had an expert character in a small percent. Almost in all communities the working out of strategies was financed from the means of local budget. On the stage of strategy implementation, in 25 percents of researched examples they were considered as unuseful to stimuli the development processes. The degree of strategic and operational objectives achievement and realization of tasks was shaped in a majority of researched communities on the level 0-25 percents. In most researched communities the investments foreseen in strategies did not overcome 50 percents of entire realized budget investments. The lack of adequate to intentions budget means was recognized as the main barrier of strategy implementation. Psychological, sociological and political barriers did not play any important role in the process of strategy implementation. Co-partnership of non-budgetary national and foreign finances in the processes of implementation of local strategies was much higher than in their working out. The results of research authorize to put the thesis that the strategic planning in communities is featured by a larger correctness on the stage of working out of strategy than in the processes of their implementation. Then we cannot answer explicit, how much strategies of development are the proficient and effective instrument of management in communities. Not questionable need of strategic planning must be confronted to real conditions of the implementation of development strategy in communities. It needs the research going into the depth which will allow to develop and supplement the information included in the article.

Słowa kluczowe

PL

planowanie strategiczne; strategia rozwoju; gminy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2001
• Tom: 25
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.261-273

Twórcy

autor

Kot J

• Uniwersytet Lodzki, 90-138 Lodz, ul.Narutowicza 74