Metody diagnozowania i procedury rozwiazywania wybranych problemow w gospodarce przestrzennej [wyniki sondazu]

• Autorzy: Rebowska A
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Metodom diagnozowania i procedurom rozwiązywania wybranych problemów w gospodarce przestrzennej poświęcona została wykonywana przez zespół autorów z oddziału krakowskiego IGPiK interdyscyplinarna praca, realizowana w ramach Problemu Badawczego nr 4. Jej problematyka obejmuje szeroki zakres zagadnień związanych z gospodarką przestrzenną. Z jednej strony są to zagadnienia natury ogólnej, obejmujące cechy strukturalne systemu planowania na poziomie gminy i regionu, z drugiej - problemy związane z wybranymi aspektami gospodarowania przestrzenią, których rola i znaczenie ujawniły się w ostatnim czasie w stopniu uzasadniającym potrzebę głębszej analizy (jak np. narastanie różnego typu konfliktów). Przyjęty przez autorów zestaw problemów w niejednakowym stopniu był dotychczas rozpoznany zarówno pod względem częstotliwości pojawiania się ich w praktyce życia społeczno-gospodarczego, jak i pod względem skutecznos'ci stosowanych dla ich rozwiązywania metod. Pierwszym więc krokiem było podjęcie badań sondażowych, które miały na celu ustalenie skali występowania poszczególnych problemów w trakcie realizacji przyjętych założeń polityki przestrzennej przez lokalne władze samorządowe i - szerzej - ogólny stan przygotowania poszczególnych gmin do prowadzenia racjonalnej gospodarki przestrzennej na swoim terenie, znajdujący odbicie w opracowanych dokumentach planistycznych. Badania sondażowe wykazały, że zarówno pod względem posiadania niezbędnych informacji, jak i dokumentów planistycznych, stopień przygotowania władz samorządowych polskich miast do racjonalnego sterowania ich rozwojem jest wyraźnie uzależniony od wielkości ośrodka. Lepiej przygotowane są zazwyczaj duże miasta, chociaż nawet wśród największych zdarzają się i takie, w których nie sporządzono jeszcze wszystkich obowiązujących dokumentów (jak studium, program inwestycji publicznych, program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska). Tym gorszy jest zatem przeciętny stopień planowego przygotowania do takich działań władz mniejszych miejscowości. Sondaż wykazał również nasilenie i źródła różnych sytuacji konfliktowych, rodzących się w związku z realizacją przyjętych planów i programów związanych z gospodarką przestrzenną w toku działalności inwestycyjnej. Konflikty te ujawniają się najczęściej w miastach dużych, mimo ich lepszego przygotowania planistycznego. Badania sondażowe dla większości autorów realizujących niniejszy Problem Badawczy stanowiły punkt wyjścia do dalszych dociekań, opartych na przykładowym materiale, zebranym wcześniej lub wywołanym specjalnie na potrzeby poszczególnych zadań badawczych. Pogłębiona analiza zastosowana przez autorów poszczególnych zadań badawczych wchodzących w skład Problemu pozwoliła na wyciągnięcie szeregu wniosków, grupujących się wokół trzech podstawowych wątków: - niedostatku informacji wyjściowych, służących władzom lokalnym w planowaniu i realizacji gospodarowania przestrzenią, bądź ich niepełnej aktualności; - niespójności uregulowań prawnych odnoszących się do gospodarki przestrzennej; - braku procedur uspołeczniających procesy planowania i realizacji zamierzeń w zakresie gospodarki przestrzennej. Szczególnie istotny wydaje się być drugiz wymienionych wyżej wątków. Nie do końca została rozwikłana sprzeczność pomiędzy potrzebą hierarchicznego uporządkowania planów (co szczególnie widoczne jest w problematyce ochrony środowiska - ale także i np. w komunikacji) a zasadą samorządności, wmyśl której planowanie zagospodarowania terenu jest zadaniem własnym gmin. Sprzeczność ta dodatkowo podsycana jest przez niektóre inicjatywy resortowe, nakładające na gminy obowiązek sporządzania różnego typu dokumentów bez określenia ich relacji do innych już obowiązujących i bez zapewnienia środków, stanowiących rekompensatę uszczuplonych praw własności właścicieli terenu w wyniku uwzględnienia w planie miejscowym różnych zaleceń wynikających z planów innych szczebli (jak np. plany ochrony). Ten potencjalny konflikt nie może być przy tym w porę rozładowywany, ponieważ nie istnieją w naszym systemie prawnym odpowiednie procedury, które wciągałyby w proces planowania, przygotowania operacyjnego inwestycji i kontroli jej późniejszego funkcjonowania zainteresowaną (potencjalnie) społeczność lokalną. A powinny być one wbudowane na każdym szczeblu procesu gospodarowania przestrzenią, co wykazują autorzy większości zadań badawczych wchodzących w skład Problemu.

EN

The performed by the team of authors from the Cracow Branch of the IPPME the interdisciplinary work, carried out in the frame of the Research Problem No.4 was dedicated to the methods of diagnosing and the procedures of solving the choosen problems in the physical planning. Its contents includes the wide range of issues dealt with the physical planning. They are on the one side tasks of general nature, including the structural features of the planning system on the community and regional level, on the another side the problems dealt with the choosen aspects of physical planning, whose role and importance revealed in the last time to a degree which justifies the need of a deeper analyses (as for example the growing of conflicts of different type). The accepted by authors the set of problems in the not alike degree was till now recognized both as the frequency of their appearance in the practice of social-economic life, so the proficiency of applied for them methods of solvation. Then the first step was to undertake the sounding research, with aim to precise the scale of appearance of particular problems in a course of the realization of assumed assumptions of physical planning by the local government and wider general condition of the preparation of particular communities to prepare the rational physical planning on their area, finding a reflexion in the worked out planning documents. The surveys research proved that both in respect of possessing necessary informations as the planning documents, a degree of preparation of local government authorities of Polish cities to the rational steering of their development is exactly dependent on the size of the centre. The big cities are usually betterprepared although, even among the greatest are such in which all obligatory documents are still not prepared (like Study, programme of public investments, programme of sustainable development and environmental protection). Then the worse is an average degree of the planning preparation to such activities of authorities of smaller sites. The inquiries also gave evidence of intensification and sources of different conflict situations, born in referance with the realization of accepted plans and programmes dealt with the physical planning in the course of the investment activity. These conflicts are evident mostly in big cities, despite of their better planning preparation. The survey examinations for most authors involved in the hereby Research Problem were the starting point to the further explorations, based upon the exemplary material, earlier gathered or specially called for the needs of particular research tasks. The deepened analysis applied by the authors of the particular research issues included in the Problem allowed to draw some conclusions, grouping themselves around the three basic threats: - insufficient initial information, serving for the local authorities in the planning and in the realization of spatial management, or their insufficient current events; - incoherence in legal regulations referred to the physical planning; - lack of procedures socializing the processes of the planning and implementation of intentions in the range of physical planning. Especially important seems to be the second of above mentioned threads. Not to the end was solved the divergency among the need of hierarchical order of the plans (what is particularly visible in the issues on the environmental protection - but also and for example in the transport) and the rule of self-government, in accordance with it the planning of the land management is the own task of the communities. This divergency is additionally envenomed by some resort initiatives, imposing on the communities the duty of preparing a different type documents without the definition of their relations to the others, already obligatory and without the means acceptance, constituting the compensation of depleted property laws of land owners as a result of the consideration in the local plan of different recommendations resulting from the plans of another levels (as for example the protection plans). This potential conflict cannot be unloaded at this in time, since the right procedures do not exist in our legal system which would include into the planning process of the operational preparation of the investment and the control of its later functioning (potentially) interested in the local society. And they should be built in on every level of the physical planning process what the authors of most research issues included in the Problem display.

Słowa kluczowe

PL

gospodarka przestrzenna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2002
• Tom: 26
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: s.117-129

Twórcy

autor

Rebowska A

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, 30-107 Krakow, pl.Na Stawach 1