Breeding bird densities in some urban versus non-urban habitats: the Dijon case

• Autorzy: Tomialojc L

Warianty tytułu

PL

Porownanie liczebnosci awifauny legowej w srodowiskach miejskich i pozamiejskich na przykladzie Dijon

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The composition of bird assemblages in the parks of Dijon, Burgundy — France, is Central-European in character and similar to that found in the nearest forests. This confirms that urban green areas harbour a set of birds gained from the surrounding habitats, except for some species originating from the waves of urbanized (synurbic) populations leaping from one human settlement to another (e.g. Passer domesticus, Streptopelia decaocto, Serinus serinus). Censuses repeated after years in a young park show that bird colonization of urban area proceeded even when no suitable habitat changes had occurred. In an old park of Dijon an extraordinary bird density has been found, 8-10 times exceeding that in the neighbouring forests or younger urban parks. The density of Stock Doves Columba oenas (c. 28 p/10 ha) is there among the highest in Europe. Such high urban densities cannot be explained by the habitat structure suitability alone nor by "species-area effect". They apparently result from the absence of main predators and coincidental availability of rural food resources within the reach of feeding flights, similarly as this was found in some Polish studies.

PL

Wcześniejsze badania przeprowadzone w Polsce wykazały, że populacje niektórych gatunków ptaków mogą w pewnych parkach miejskich osiągać bardzo wysokie zagęszczenia, oraz że główną tego przyczyną jest trwałe obniżenie presji drapieżnictwa gniazdowego. W niniejszej pracy wnioski owe zostały zweryfikowane na niezależnej próbie danych pochodzących z badań przeprowadzonych w odległym o ok. 1000 km francuskim ośrodku miejskim, Dijon (mieście liczącym ok. 150 000 i aglomeracji ok. 300 000 mieszkańców). W roku 1980 zebrano własne dane z dwóch parków tego miasta, które wraz z uzupełniającymi obserwacjami i odrębnymi opracowaniami francuskich kolegów pozwoliły na dokładne (z pomocą metody kartograficznej) ustalenie składu gatunkowego, liczebności ptaków lęgowych i jej zmienności w czasie dla odznaczającego się dość młodym drzewostanem obiektu zieleni miejskiej — Parc des Sports. Awifauna tego parku, badana w latach 1967-69,1980 i 1984 (Hortigue 1967-1969, Bakyono 1985), wykazała zmiany w czasie wynikające z oddziaływania następujących grup czynników: starzenia się drzewostanu, nasilającej się izolacji od terenów podmiejskich oraz zachodzenia procesów synurbizacyjnych (podobnych do zaobserwowanych w innych miastach środkowo-europejskich). Wykazano, że skład gatunkowy zespołu ptaków w obu parkach Dijon ma charakter środkowo-europejski, zgodnie z takimże charakterem awifauny niemiejskich obszarów zadrzewionych. Potwierdza to wcześniejsze wnioski, że ptaki zieleni miejskiej na ogół rekrutują się z populacji niemiejskich z otaczających terenów; wyjątkiem są gatunki przybyłe w postaci populacji synantropijnych z odległych regionów kontynentu (Passer domesticus, Streptopelia decaocto, Serinus serinus). Znacznie mniej dokładne dane ilościowe zebrano dla założonego jeszcze w XIX wieku drugiego parku (Parc de La Colombiére), gdyż oparto je na 4-krotnym policzeniu ptaków w kwietniu 1980 (z majowymi uzupełnieniami miejscowych obserwatorów). Wyniki okazały się tak wyjątkowe, że uznano je za zasługujące na uwagę pomimo niekompletności. W parku tym stwierdzono jedno z najwyższych w Środkowej Europie zagęszczeń ptaków lęgowych (624 p/10 ha), i to nie tylko wynikłe z wysokiej liczebności gawronów Corvus frugilegus oraz gołębi siniaków Columba oenas (ok. 28 p/10 ha). Niemal wszystkie grupy lęgowe wyróżnione tak pod względem miejsc gniazdowania, jak i pod względem zwyczajów pokarmowych występowały w owym środowisku w zagęszczeniach znacznie wyższych niż znane z najbogatszych nawet mieszanych lasów liściastych sąsiednich obszarów Francji (Ryc.1-4). Odnosi się to nawet do żerujących w obrębie parku takich gatunków, jak: Turdus merula, Troglodytes troglodytes, Certhia brachydactyla, Regulus ignicapillus. Zauważone prawidłowości sugerują, co zostało uprzednio udowodnione w polskich miastach, że te wysokie zagęszczenia wynikają nie tyle z korzystnych warunków pokarmowych w parku i jego podmiejskim otoczeniu, ani też z małych rozmiarów tej "wyspy zieleni" (liczy ona ponad 25 ha), lecz z wysokiego bezpieczeństwa ptasich lęgów wobec ograniczonego dostępu do tego terenu ważnych drapieżników gniazdowych (por. Tomiałojć 1980a).

Słowa kluczowe

PL

awifauna; tereny miejskie; liczebnosc populacji; Francja; analiza porownawcza; tereny pozamiejskie; Dijon; parki; ptaki legowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1998
• Tom: 33
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: s.159-171, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Tomialojc L

• Uniwersytet Wroclawski, Sienkiewicza 21, 50-335 Wroclaw

Bibliografia

• Alonso J. A., Purroy F. J. 1979. Avifauna de los parques de Madrid. Naturalia Hispanica 18:1-102.
• Bakyono E. 1984. Dénombrement d'oiseaux nicheurs dans un pare urbain: le Parc des Sports de Dijon. Diploma paper in Dijon Univ., p. 46.
• Battisti C. 1986. Census of birds nesting in an urban park (Villa Doria Pamphili, Roma). Avocetta 10:37-40.
• Bezzel E. 1982. Vögel in der Kulturlandschaft. Ulmer Verlag, Stuttgart, p. 350.
• Bibby C.J., Burgess N. D., Hill D. A. 1992. Bird Census Techniques. Acad. Press, London.
• Blondel J. 1982. Charactérisation et mise en place des avifaunes dans le bassin méditerranéen. Ecol. mediterranea 8:253-272.
• Blondel J. 1985. Mediterranean bird faunas in the light of anthropic pressure since the Neolithic. Acta XVIII Congr. Intern. Orn, Nauka, Moscow, 2:594-607.
• Blondel J., Farré H. 1988. The convergent trajectories of bird communities in European forests. Oecologia 75:83-93.
• Czyż S., Królikowski S. 1990. [Birds breeding in town-centre parks of Częstochowa]. Not. orn. 31:35-42.
• Dinetti M., Ascani P. 1985. Relazioni ecologiche tra vegetazione e avifauna nei parchi di Livorno (Italia). Quad. Mus. St. Nat, Livorno, 6:97-118.
• Dyrcz A. 1963. [Comparative studies on the avifauna of wood and park.] Acta orn. 7:337-385.
• van Dorp D., Opdam P. F. M. 1987. Effects of patch size, isolation and regional abundance on forest bird communities. Landscape Ecol. 1:59-73.
• Ferry C. 1965. Etude d'une population d'Hippolais polyglotta a Dijon. Alauda 33:177-205.
• Ferry C., Ferry N. 1965. Les oiseaux de jardin Darcy en 1964. Le Jean- le-Blanc 4:9-13.
• Ferry C., Frochot B. 1968. Trois années de dénombrements des oiseaux nicheurs sur un quadrat de 16 hectares en Forêt de Citeaux. Alauda 26:63-82.
• Ferry G, Frochot B. 1985. Les oiseaux nicheurs des plus vieilles parties de la Forêt de Citeaux. Deux ans de denombrement par plan quadrille. Le Jean-le-Blanc 24:25-35.
• Fraissinet M. 1984. L'avifauna di Napoli. Avocetta 8:1-9.
• Glutz von Blotzheim U. N., Bauer K. M. 1980. Handbuch der Vögel Mitteleuropas. 9. Akadem. Verlagsges., Wiesbaden.
• George T. L. 1987. Greater land bird densities on island vs. mainland: relation to nest predation level. Ecology 68:1393-1400.
• Gnielka R. 1981. Die Vogel des Sudfriedhofs in Halle (Ergebnisse ganzjahriger Bestandsafhahmen 1964-1978). Hercynia 18:134-184.
• Górski W. 1982. [The breeding birds of Słupsk and its suburban areas]. Acta zool. cracov. 26:31-93.
• Gromadzki M. 1970. Breeding communities of birds in midfield afforested areas. Ekol. Polska 18:307-350.
• Guerra M. 1979. Fauna ornitica di Bergamo (Citta Alta). Riv. Ital. Orn. 49:61-87.
• Haila Y. 1988. Calculating and miscalculating density: the role of habitat geometry. Ornis Scand. 19: 88-92.
• Hampel F., Heitkamp U. 1968. Quantitative Bestandsaufnahme der Brutvögel Göttingens 1965 und ein Vergleich mit früheren Jahren. Vogelwelt, Beih. 2:27-38.
• Hermant D. 1990. Peuplement d'oiseaux des boqueteaux. Le Jean-le-Blanc 28/29:12-22.
• Hortigue M. 1967-1969. Un recensement d'oiseaux nicheurs en milieu urbain: le parc des Sports de Dijon. Le Jean-le-Blanc 6: 84-94, 7: 42-46,8:17-20.
• I. В. С. C. 1969. Recommendations for an international standard for a mapping method in bird census work. Bird Study 16: 249-255.
• Kurlavicius P. 1995. Birds of forest islands in south-east Baltic region. Baltic ECO, Vilnius.
• Lack D. 1937. A review of bird census work and bird population problems. Ibis 14:369-395.
• Luniak M. 1983. Preliminary results of the international enquiry on the composition and recent changes of urban avifauna in Central and Eastern Europe. In: Tagungsber. 2. Lepziger Symposium urbane Ökologie, Leipzig, 33-36.
• MacArthur R. H., MacArthur J. W. 1961. On bird species diversity. Ecology 42:594-598.
• Martin T. E. 1988. Habitat and area effects on forest bird assemblages: is nest predation an influence? Ecology 69:74-84.
• Mizera T. 1980. [Birds of Sołacki Park in Poznań in years 1975-1977]. Roczn. Akademii Rolniczej, Poznań, Orn. Stosowana 11:31-39.
• Moltoni E. 1953. Gli uccelli di Milano citta. Atti Soc. Ital. Scienze Naturali 42:153-188.
• Muller Y. 1985. L'avifaune foresti re nicheuse des Vosges du Nord, a place dans le contexte. These Docteural L'Univ. de Dijon.
• Mulsow R. 1980. Untersuchungen zur Rolle der Vögel als Bioindikatoren am Beispiel ausgewählter Vogelgemeinschaften im Raum Hamburg. Hamb, avifaun. Beitr. 17:1-276.
• Opdam P., Rijsdijk G., Hustings F. 1985. Bird communities in small woods in an agricultural landscape: effects of area and isolation. Biol. Conserv. 34: 333-352.
• Purroy F. J., Rodero M., Tomiałojć L. 1984. The ecology of woodpigeons Columba palumbus wintering on thre Iberian Peninsula. Acta orn. 20:111-146.
• Ravussin P.-А., Mellina P. 1979. Evolution de l'avifauna nicheuse d'un cimetiere lausannois au cours de 25 anees. Nos oiseaux 35:157-169.
• Ricklefs R. E. 1989. Nest predation and the species diversity of birds. TREE 4/6:184-186
• Salvati L. 1995. L'avifauna nidificante in un parco publico di Roma: Villa Borghese. Picus 21:69-72.
• Snow D. 1956. The breeding in the Blackbird Turdus merula at Oxford. Ibis 98:438-447.
• Steinbacher C. 1942. Die Siedlungsdichte in der Parklandschaft. J. Orn. 90: 342-360.
• Stephan B. 1985. Die Amsel Turdus merula. A. Ziemsen Verlag, Wittenberg/Lutherstadt.
• Tomiałojć L. 1970. [Quantitative studies on the synanthropic avifauna of Legnica and its environs]. Acta orn. 12:294-392.
• Tomiałojć L. 1976. The urban population of the Woodpigeon Columba palumbus L. in Europe — its origin, increase and distribution. Acta zool. cracov. 21: 285-631.
• Tomiałojć L. 1980a. The impact of predation on urban and rural woodpigeon (Columba palumbus L.) populations. Pol. Ecol. Studies 5:141-220.
• Tomiałojć L. 1980b. The combined version of the mapping method. In: Oelke H. (ed.). Proc. VI Intern. Conf. Bird Census Work, Göttingen, 92-106.
• Tomiałojć L. 1982. Synurbization of birds and the prey-predator relations. In: Luniak M., Pisarski В. (eds.). Animals in urban environment. Ossolineum, Warszawa/Wroclaw, 131-139.
• Tomiałojć L. 1985. Urbanization as a test of adaptive potentials in birds. In: Acta XVIII Congr. Intern. Orn., Moscow, 2:580-588.
• Tomiałojć L. 1992. Colonization of dry habitats by the Song Thrush Turdus philomelos: is the type of nest material an important constraint? Bull. В. О. C. 112: 27-34.
• Tomiałojć L. 1994. Breeding ecology of the Blackbird Turdus merula studied in the primaeval forest of Białowieża (Poland). 2. Reproduction and mortality. Acta Orn. 29:101-121.
• Tomiałojć L. (in press) A long-term study of changing predation impact on the breeding Woodpigeons. Proc. of Vertebrate Pest Conf., York Univ., p.20.
• Tomiałojć L., Profus P. 1977. Comparative analysis of breeding bird communities in two parks of Wrocław and in an adjacent Querco- Carpinetum forest. Acta orn, 16:117-177.
• Tomiałojć L, Wesołowski W., Walankiewicz W. 1984. Breeding bird community of a primeaval temperate forest (Białowieża National Park, Poland). Acta orn. 20:341-310.
• Whitcomb R. F., Robbins C. S., Lynch J. F., Whitcomb B. L, Klimkiewicz M. K., Bystrak D. 1981. Effects of forest fragmentation on avifauna of the eastern deciduous forest. In: Burgess R. L., Sharpe D. M. (eds.). Forest Island Dynamics in Man-Dominated Landscapes. New York, 125-205.
• Wilcove D. S. 1985. Nest predation in forest tracts and the decline of migratory songbirds. Ecology 66:1211-1214.
• Verner J., Milne K. 1990. Analyst and observer variability in density estimates from spot mapping. Condor 92:313-325.