Breeding populations and diets of the Sparrowhawk Accipiter nisus and the Hobby Falco subbuteo in the Wigry National Park [NE Poland]

• Autorzy: Zawadzka D , Zawadzki J.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In 1990-1995,12-15 pairs of Sparrowhawks (9.1/100 km²) and 7-9 pairs of Hobbies (5.6 pairs/100 km²) inhabited the forest-lakeland area of the Wigry National Park (NE Poland). The diet composition of the two species was studied by the analysis of pellets and prey remains. Sparrowhawks fed on birds (97% of prey items, 99% of food biomass), especially Turdus spp., Parus spp. and Fringilla coelebs. Hobbies consumed birds (52% of prey, 94% of biomass) and insects (43% of prey, 1% of biomass). Sparrowhawks specialized in forest birds, positively selecting Parus spp., Turdus spp., Picidae and Ficedula spp. Hobbies hunted mainly birds of open habitats (Alauda arvensis) and woodland (Anthus trivialis).

PL

W latach 1990-1995 badano obszar 150 km². Zebrano wypluwki i szczątki zdobyczy w 6 rewirach lęgowych krogulca i 2 — kobuza. Ofiary identyfikowano na podstawie piór, kości, włosów oraz fragmentów pancerzyków i łusek okrywowych. Oszacowano biomasę pokarmu mnożąc liczbę ofiar przez średnią masę osobniczą danego gatunku. Szerokość nisz pokarmowych oceniono według Levinsa (1968), a wskaźnik nakładania się nisz według Pianki (1973). Preferencje obydwu gatunków drapieżników wobec ptaków porównano przy zastosowaniu wskaźnika selekcji Ivleva (Jacobs 1974). Danych o strukturze zgrupowań ptaków leśnych oraz ptaków terenów otwartych dostarczyły liczenia awifauny przeprowadzone w 1996 r. (4-7 razy na 13 powierzchniach próbnych). W poszczególnych latach stwierdzono 12-15 (średnio 13.7) rewirów lęgowych krogulca. Zagęszczenie tego gatunku wynosiło 9.1 par/100 km² powierzchni Parku, a szacunkowa wielkość rewiru lęgowego — 2.8 km². Krogulec gnieździł się w oddaleniu od brzegu lasu. Liczebność kobuza oceniono na 7-9 (średnio 8.3) par lęgowych, zagęszczenie — na 5.6 par/100 km², a rewir lęgowy obejmował ok. 12 km². Kobuz gniazdował blisko brzegu lasu, najczęściej zajmował puste gniazda kruka (89% przypadków). Głównym składnikiem pokarmu krogulca były ptaki leśne (Tab. 1), najczęściej drozdy, sikory, zięby i dzięcioły. Średnia masa ofiary wynosiła 34 g. W pokarmie kobuza dominowały ptaki środowisk otwartych (ponad 70% ofiar i 50% biomasy pokarmu), najczęściej drozdy, skowronek, świergotki (Tab. 2). Bardzo licznie chwytane owady miały znikomy udział w biomasie pożywienia. Średnia masa ofiary wynosiła 29 g. Szerokość niszy pokarmowej oceniana dla frekwencji ofiar była u kobuza dwukrotnie większa niż u krogulca, natomiast szerokości niszy oceniane dla biomasy pokarmu były u obydwu gatunków niemal równe (Tab. 1 i 2). Nisze pokarmowe kobuza i krogulca, oceniane na podstawie udziału biomasy 3 grup pokarmu (ssaków, ptaków i owadów), pokrywały się niemal całkowicie (α = 0.999). Do preferowanych ofiar krogulca w stosunku do ich ogólnego udziału w miejscowej awifaunie należały sikory, drozdy, dzięcioły, szpak, muchołówki i trznadel. Zięba była wyławiana proporcjonalnie do jej liczebności w środowisku. Kobuz preferował skowronka, świergotki i drozdy (Tab. 3). Rzadko chwytał ptaki typowo leśne. Zagęszczenia kobuza w Polsce wahają się w różnych lasach Polski od 1.2 do 7.4 par/100 km², z wyjątkiem Mazowsza, gdzie są niższe (0.5 par/100 km²). Zasiedlający przeważnie drągowiny świerkowe krogulec ma stosunkowo niskie zagęszczenia na południowym zachodzie Polski (gdzie przeważają lasy liściaste), a wyższe na północnym wschodzie, w lasach z dużym udziałem świerka (Tab. 4). Dane z piśmiennictwa europejskiego są zgodne z wynikami badań w WPN. W pokarmie krogulca dominują ptaki o masie od 7 g do 80 g (ponad 90% ofiar). Drapieżnik ten preferuje ptaki żyjące w lesie, unikając bardzo małych ofiar (np. mysikrólik, gatunki z rodzaju Phylloscopus). Źródła te podają też, że kobuzy licznie chwytają ptaki, najczęściej z terenów otwartych oraz latające owady.

Słowa kluczowe

EN

diet; Falco subbuteo; breeding population; Accipiter nisus; Poland; Wigry National Park; prey selection; Hobby; Sparrowhawk

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 2001
• Tom: 36
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.25-31,fig.

Twórcy

autor

Zawadzka D

autor

Zawadzki J.

Bibliografia

• Arbeitsgruppe Greifvögel Nordrhein-Westfalen der GRO und WOG. 1996. Die Bestandentwicklung und der Bruterfolg des Baumfalken (Falco subbuteo) in Nordrein-Westfalen von 1972-1994. Charadrius 32: 8-23.
• Bijlsma R. 1980. [The Hobby]. Amsterdam. Antwerpen.
• Busse P. (ed.). 1990. Mały słownik zoologiczny. Ptaki. t. 1-2. Wiedza Powszechna. Warszawa.
• Chmielewski S., Dombrowski A., Kot H., Rzępała M. 1996. [Numbers of birds of prey in the agricultural lanscape of the regions of Mazowsze and southern Podlasie.] Notatki Ornitol. 37: 39-54.
• Cramp S., Simmons K. E. L. 1980. The Birds of the Western Palearctic. Vol. II. Oxford Univ. Press. Oxford.
• Cresswell W. 1995. Selection of avian prey by wintering Sparrowhawks Accipiter nisus in southern Scotland. Ardea 83: 381-389.
• Cresswell W. 1996. Surprise as a winter hunting strategy in Sparrowhawks Accipiter nisus, Peregrines Falco peregrinus and Merlins F. columbarius. Ibis 138: 684-692.
• Ćwikowski C., Ćwikowska B., Mołodyński G., Sitko G. 1998. [Raptors in the Słonne Hills Landscape Park.] Parki Narod. Rez. Przyr. 17: 77-92.
• Czuchnowski R. 1993. [Birds of prey in Niepołomicka Forest during 1987-1990.] Notatki Ornitol. 34: 331-318.
• Fiuczynski D. 1988. Die Baumfalke. Ziemsen Verl. Wittenberg, Lutherstadt.
• Frimer O. 1989a. Food and predation in suburban Sparrowhawks Accipiter nisus during the breeding season. Dansk Orn. Foren. Tidsskr. 83: 35-44.
• Frimer O. 1989b. Breeding performance in a Danish suburban population of Sparrowhawks Accipiter nisus. Dansk Orn. Foren. Tidsskr. 83: 151-156.
• Génsbol. B., Thiede W. 1986. Greifvögel. Verlagsgesellschaft. München, Wien, Zurich.
• Golodushko B. 1960. [Ecology of the Hobby in Białowieża Forest]. Ornitologiya 3: 139-145.
• Gotmark F. 1995. Black-and-white plumage in male pied flycatchers reduces the risk of predation from sparrowhawks during the breeding season. Behav. Ecol. 6: 22-26.
• Gotmark F., Post P. 1996. Prey selection by sparrowhawks Accipiter nisus: relative predation risk for breeding passerine birds in relation to their size, ecology and behaviour. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 351: 1559-1577.
• Jacobs J. 1974. Quantitative measurements of food selection; a modification of the forage ratio and Ivlev's electivity index. Oecologia 14: 413-417.
• Jędrzejewska B., Jędrzejewski W. 1998. Predation in vertebrate communities. The Białowieża Primeval Forest as a case study. Springer Verlag. Berlin.
• Levins R. 1968. Evolution in changing environments. Princeton University Press. Princeton.
• Manosa S., Oro D. 1991. [Diet composition during the breeding season of a population of Sparrowhawk Accipiter nisus in Central Catalonia NE Spain] Ardeola 38: 289-296.
• Newton I. 1986. The Sparrowhawk. Calton. Poyser.
• Newton I. 1991. Habitat variation and population regulation in Sparrowhawks. Ibis 133: 76-88.
• Newton I., Dale L., Rothery P 1997a. Apparent lack of impact of Sparrowhawks on the breeding densities of some woodland songbirds. Bird Study 44: 129-135.
• Newton I., Marquiss M. 1982. Food, predation and breeding season in Sparrowhawk (Accipiter nisus). J. Zool. (London) 197: 221-240.
• Newton I., Rothery P., Wyllie I. 1997b. Age related survival in female Sparrowhawks Accipiter nisus. Ibis 139: 25-30.
• Pianka E. R. 1973. The structure of lizard communities. Annual Rev. Ecol, and Syst. 4: 53-74.
• Pugacewicz E. 1996. [Birds of prey breeding in the Polish part of the Białowieża Primeval Forest]. Notatki Ornitol. 37: 173-224.
• Pugacewicz E. 1997. [Changes in the numbers of birds of prey in the agricultural landscape of the Równina Bielska plain (Eastern Poland) in 1983-1996.] Notatki Ornitologiczne 38: 183-196.
• Rzępała M., Mitrus C. 1995. [An attempt at analysing the numbers of the avifauna breeding in the Kryńszczak forest kompleks near Łuków, Siedlce Province]. Notatki Ornitol. 36: 273-297.
• Selås V 1997. Breeding density of Sparrowhawk Accipiter nisus in relation to nest site availability, hatching success and winter weather. Ornis Fenn. 74: 121-129.
• Solonen T. 1997. Effect of Sparrowhawk Accipiter nisus predation on forest birds in southern Finland. Ornis Fenn. 74: 1-14.
• Sosnowski J. 1991. Fauna ptaków drapieżnych Puszczy Pilickiej. Muzeum Okręgowe w Tomaszowie Mazowieckim. Tomaszów Maz.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 1995. [Preliminary characteristics of the Lake Wigry National Park avifauna.] Notatki Ornitol. 36: 297-309.