Wystepowanie, straty oraz skutecznosc profilaktyki nieswoistej i swoistej zespolu bezmlecznosci poporodowej u loch

• Autorzy: Kotowski K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W przeprowadzonych badaniach na 1124 lochach i 10 227 prosiętach od tych loch prześledzono występowanie zespołu MMA, skuteczność profilaktyki nieswoistej i swoistej oraz terapii bezmleczności poporodowej u loch w dwóch gospodarstwach wielkostadnych i jednej fermie przemysłowej typu „Giggi". Badania profilaktyczne wykonano w czterech doświadczeniach, w których zastosowano: chemioterapeutyki z paszą (Ridzol P, Ridzowet, Ftalmet, Linco-Spectin Premix). W ich wyniku odnotowano zmniejszenie występowania zespołu MMA, a mioty prosiąt przeżywały bez większych strat i wykazywały lepsze przyrosty masy ciała do 21. dnia życia; preparat bakteryjny Bifidovac z paszą. Stwierdzono zmniejszenie odsetka występowania zespołu MMA u loch i zapadalności prosiąt na biegunkę oraz znaczną redukcję flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym loch; preparat Uterotonic (propranololum hydrochloricum) w iniekcji oraz Uterovet (propranolol, cimetidinum, nifuroksazyd) do wlewów domacicznych. Oba preparaty podane w ostatniej fazie porodu lub w pierwszym dniu po porodzie korzystnie wpłynęły na stan zdrowia loch i prosiąt. Suimastivac i Suimastivac „O" w iniekcji jako immunoprofilaktyki. Zastosowanie ich spowo­dowało zmniejszenie odsetka macior, u których stwierdzono wypływ z dróg rodnych oraz zaburzenia mleczności. Prosięta rzadziej chorowały na biegunkę, a ich śmiertelność była mniejsza. Zastosowane metody profilaktyki okresu okołoporodowego u loch spowodowały zmniejszenie liczby przypadków występowania bezmleczności poporodowej oraz pozwoliły na uzyskanie lepszych wyników odchowu prosiąt.

EN

The research concerned 1,124 sows and 10,227 of their piglets. The frequency of MMA complex and efficiency of specific and non-specific prophylaxis and therapeutic treatment of puerperal agalactia of sows were observed on two commodity production farms and one of the Giggi type. The prophylactic treatment was carried out in the course of four separate experiments and included the application of the following preparations: chemotherapeutic agents given with feed (Ridzol P, Ridzowet, Ftalmet, Linco-Spectin, Pre­mix). They caused decrease in MMAc case frequency, lower losses among the litters and increase in piglet body weight gains up to 21st day of life; microbiological agent Bifidovac given with feed. It was found that the percentage of MMAc cases decreased, the cases of piglet diarrhoea were less frequent and a considerable reduction in bacterial flora of alimentary tract of sows was observed as well; injections of Uterotonic (propranololum hydrochrolicum) and intrauterine infusions of Utero- vet (propranolol, cimetidinum, nifuroxazide). The application of both preparations in the last phase of delivery or on the first day after it had a favourable effect on the health state of sows and piglets; injections of Suimastivac and Suimastivac Q, as immuno-preventive agents. Their admini­stration caused decrease in the percentage of sows with uterine discharges and lactation disturbances. The symptoms of diarrhoea were less frequents among piglets and their mortality level dropped. The applied methods of preventive treatment concerning the puerperal period caused decrease in frequency of MMAc cases and enabled to achieve better results of piglet rearing.

Słowa kluczowe

PL

trzoda chlewna; lochy; prosieta; odchow zwierzat; choroby zwierzat; wystepowanie chorob; zapobieganie chorobom; profilaktyka; skutecznosc; smiertelnosc; syndrom MMA

EN

pig; sow; piglet; animal rearing; animal disease; disease occurrence; disease prevention; prophylaxis; effectiveness; mortality; mastitis-metritis-agalactia syndrome

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Veterinaria
• Rocznik: 1996
• Tom: 22,Suppl.E
• Opis fizyczny: s.1-71,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kotowski K

• Wojewodzki Zaklad Weterynarii, Kalisz

Bibliografia

• Amtsberg G. 1984. Ergebnisse bakteriologischer Zervixtupferuntersuchunge bei puerperal er- kranten Sauen. Tierärztl. Umch., 39: 479-484.
• Armstrong C.H., Hooper B.E., Martin C.E. 1968. Microflora associated with agalactia syndrome of sows. Am. J. vet. Res., 29: 1401-1407.
• Awad-Masalmeh H., Baumgartner W., Passering A., Silber R., Hinterdorfer F. 1990. Bakteriolo­gische Untersuchungen bei an puerperaler Mastitis (MMA-Syndrom) erkrankten Sauen verschiedener Tierbestände Österreichs. Tierärztl. Umsch., 45: 526-535.
• Backström L. 1973. Environment and animal health in piglet production. A field study of incidences and correlations. Acta vet. Scand. Suppl. 41, 1-240.
• Backström L., Connors J., Price W., Larsson R., Markoc A. 1982. Mastitis- Metritis-Agalactia in the sow. A field survey of MMA and other farrowing disorders different gestation and farrowing houses conditions. Proc. Congr. IPVS. Mexico, s. 148.
• Backström L., Markoc A., Johnson W. 1980. Antibacterial drugs in provention of the mastitis- metritis-agalactia syndrome in the sow. Proc. Congr. IPVS. Copenhagen, s. 70.
• Backström L., Markoc A., Connors J., Larsson R., Price W. 1984. Clinical study of mastitis- metritis-agalactia in sows in Illinois. J. Am. vet. med. Ass., 185: 70-73.
• Bakuła Т. 1991. Profilaktyczne zastosowanie dodatku łuski z nasion gryki w okołoporodowym żywieniu loch a syndrom MMA. Katedra Profilaktyki Weterynaryjnej i Higieny Pasz ART Olsztyn (praca doktorska).
• Balbierz H., Nikołajczuk M., Włodarczak C., Kuchar L. 1981. Wpływ farmakologicznego sterowania porodem u świń na wydzielniczość i skład wydzieliny gruczołu mlekowego. Med. Wet., 37: 365-368.
• Berner H. 1971. Die Bedeutung chronischer Erkrankungen des Harnweges bei der Entstehung von Puerperalstörungen und Mastitiden der Muttersau. Dt. Tierärztl. Wschr., 78: 241-245.
• Berner H. 1980. Biochemical and serological characteristics of Streptococci isolated from the urogenital tract of healthy sows and sows with puerperal disorders. Proc. Congr. IPVS. Copenhagen, s. 202.
• Berner H. 1981. Untersuchungen zum Vorkommen von Harninfektionen beim Schwein. 1. Mitteilung: Harnwegsinfektionen bei Muttersauen in Ferkeleneugerbetrieben. Tierärztl. Umsch., 36: 162-171.
• Berner H. 1984. Die Bedeutung von Harnwegsinfektionen für die Entstehung der puerperalen Endometritis beim Schwein. Tierärztl. Umsch., 39: 450-458.
• Berner H. 1986. Die Streptokokkeninfektionen des puerperalen Uterus der Sau. Tierärztl. Umsch., 41: 812-822.
• Berner H, Marx D. 1967. Zur Entzündung der laktierenden Milchdrüse beim 1 Schwein unter besonderer Berücksichtigung der Coliinfektion. Berl. Münch. Tierärztl. Wschr., 22: 248-433.
• Berner H., Bosart W., Jöchle W. 1988. Immunotherapy in Infertile Sows with Urogenital Infecions and Effects on MMA. Proc. Congr. IPVS. Rio de Janeiro, s. 308.
• Berner H., Jöchle W. 1988. The Role of Urogenital Infections on Infertility and Sterility in Sows. Proc. Cong. IPVS. Rio de Janeiro, s. 306.
• Bertschinger H.U. 1974. Bakteriologische Befunde bei Sauen mit puerperaler Mastitis. Proc. Congr. IPVS. Lyon, s. 402.
• Bertschinger H.U., Pohlenz J., Hempel I. 1977. Untersuchungen über das Mastitis-Metritis- Agalaktie-Syndrom (Milchfieber) der Sau. II. Bakteriologische Befunde bei Spontanfallen. Schweizer Arch. Tierheilk., 119: 223-233.
• Bertschinger H.U., Pohlenz J. 1981. Coliform mastitis. W: Diseases of Swine, ed. A.D. Leman i wsp. The Iowa State University Press, Ames, Iowa.
• Bertschinger H.U., Pohlenz J., Ross R.F. 1986. Coliform mastitis. W: Diseases of Swine, ed. A. D. Leman i wsp. The Iowa State University Press, Ames, Iowa.
• Bertschinger H.U., Pohlenz J. 1992. Coliform mastitis. W: Diseases of Swine ed. A. D. Leman i wsp. The Iowa State University Press, Ames, Iowa.
• Bielecka J. 1975. Badania in vitro nad wrażliwością drobnoustrojów towarzyszących dyzenterii świń na stosowane chemioterapeutyki. Materiały z sesji problemowej - "Aktualne aspekty profilaktyki i leczenia dyzenterii u świń". Warszawa - Ursynów., s. 1-3.
• Bille N., Nielsen N.C., Larsen J.L., Svendsen J. 1974. Preweaning mortality in pigs. 2. The perinatal period. Nord. Vet. Med., 26: 294-313.
• Bilkei G., Horn A. 1991. Beitrag zur Therapie des Metritis-Mastitis-Agalaktie (MMA) - Komple­xes der Schweine. Berl. Münch. Tierärztl. Wschr., 104: 421-423.
• Bilkei G., Goos Th. 1994. Evaluation of the occurence of SUGD (Swine Urogenital Disease) in large pig production unit. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 472.
• Bollwahn W. 1975. Ursachen, Diagnostik und Therapie von Fruchtbarkeitsstörungen beim weiblichen Schwein. Prakt. Tierarzt, 56: 220-225.
• Bollwahn W. 1985. Bekämpfung des MMA-Syndroms. Schweinezucht und Schweinemast, 33: 180-182.
• Bossow H., Bödiker R., Richter H. 1994. Artificial infection of vagina for the prevention of Metritis, Mastitis and Colibacillosis. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s 375.
• Böleskei A., Bilkei G. 1994. Early detection of economic related periparturient problems in large pig production unit. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 390.
• Bömer H. 1960. Uber einige Störungen in Puerperium insbesondere die Agalaktie der Mutter­schweine. Tierärztl. Umsch., 15: 141-147.
• Böning J., Fritzsch M., Böning В., Kubsch H.J. 1976. Untersuchungen über das Auftreten von Puerperalerkrankungen industriemäßig gehaltener Sauen. Mh. Vet.- Med., 31: 124-129.
• Brocker P. 1960. Störungen der Trächtigkeit, der Geburt, des Puerperiums und der Laktation beim Schwein mit besonderer Berücksichtigung der puerperalen Intoxikationen und ihrer Therapie. Hannover (praca doktorska).
• Brugere H., Brugere-Picoux J., Chaton-Schaffner M. 1990. Growth promoters and carcass quality, virginiamycin as on example in swine. Proc. Congr. IPVS. Switzerland, s. 348.
• Butra A. 1994. Wpływ blokera receptorów beta-adrenergicznych w terapii zapaleń gruczołu mlekowego i zmian w układzie rozrodczym w okresie poporodowym. AR Wrocław (praca doktorska).
• Cereza J., Rossel V., Nievas M.A., Concellon A. 1986. MMA syndrome in sows: hormonal levels and antybiotic therapy. Proc. Congr. IPVS. Barcelona, s. 94.
• Chareonsirisuthigul T. 1978. Untersuchungen zur Biochemie, Serologie, Pathogenität und Antibiotikaresistenz Escherichia coli - Stämmen von gesunden und kranken Sauen (MMA-Komplex). Hannover (praca doktorska).
• Ciesielski P. 1988. Próba zapobiegania syndromowi MMA w warunkach fermy przemysłowej. Życie Wet., 43: 8-9.
• Cole D. J.A. 1994. Roles of swine nutrition in production, health and environment in the next century. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 15.
• Dannenberg H.D., Richter W., Wesche W.D. 1983. Choroby świń w chowie przemysłowym. PWRiL, Warszawa.
• Davis L. W., Farko С. J. 1973. Effect of lincospectin on swine desyntery. J. Anim. Sc., 37: 242-243.
• Dembiński Z., Borowski M., Bronicki M., Zaborowski В. 1993. Zastosowanie blokera beta- -adrenergicznego w profilaktyce schorzeń okresu okołoporodowego u loch. Mat. Symp., 10-11.09., Olsztyn, s. 113-115.
• Dembiński Z., Bronickj M., Przydryga M., Bronicka A. 1993. Terramycyna LA w profilaktyce coliform mastitis (CM) u loch. Mat. Symp., 10-11.09., Olsztyn, s. 116-117.
• Dockhorn W. 1971. Versuche zur Prophylaxe von Puerperalerkrankungen der Sauen. Mh. Vet.-Med., 26: 731-733.
• Dutko P. 1982. Spostrzeżenia nad leczeniem syndromu MMA. Med. Wet., 38: 357-359.
• Ehrentraut W. 1968. Die puerperale Septikämie und ihr Einfluß auf die Ferkelzucht. Mh. Vet.-Med., 23: 936-940.
• Ehrlich K. 1974. Puerperalerkrankungen bei Sauen und daraus resultierende Ferkelaufzu­chtkrankheiten in einer industriemäßig produzierenden Mastläuferanlage. Mh. Vet.- Med., 29: 332-335.
• Eich K.O. 1989. Zapalenie macicy, zapalenie gruczołów mlekowych i bezmleczność. Zespół MMA. Problemy zdrowotne w hodowli. Top Agra-Extra, s. 8-9.
• Eikmeier K. 1965. Zur Diagnose und Prophylaxe der Erkrankungen der Saugferkel. Tierärztl. Umsch., 20: 131-132.
• Elmore R.G., Martin С.Е., Berg J.N. 1978. Absorption of Escherichia coli endotoxin from the mammary glands and uteri of early postpartum sows and gilts. Theriogenology, 10: 439-445.
• Ferguson F. G., Confer F., Pinto A., Weber J., Stout Т., Kensinger M. 1984. Long-term endotoxin exposure in the sow and neonatal piglet: a model for MMA. Proc. Congr. IPVS. Ghent, s. 289.
• Fiebiger K., Kaiser H., Traeder W. 1975. Ein Beitrag zur vorsorglichen Behandlung des Metritis-Mastitis-Agalaktie - Syndroms der Sauen. Tierärztl. Umsch., 30: 251-256.
• Filipov М.М., Larios F. 1980. Determination of vaginal and uterine microflora in pre-and post farrow sows in a Mastitis-Metritis-Hypogalactia and Agalactia MMA herd. Proc. Congr. IPVS. Copenhagen, s. 204.
• Fitko R. 1983. Współczesne poglądy na mechanizmy i następstwa stresu u zwierząt. Med. Wet., 39: 515-519.
• Fitko R. 1987. Problemy stresu i adaptacji u zwierząt. Nowości Wet., 12: 179-194.
• Fryc J. 1970. Obserwacje kliniczne objawów i leczenie gorączki poporodowej u śwń. Biuletyn IV Zjazdu PTNW, Warszawa, s. 84.
• Fryc J. 1974. Klinika i leczenie zespołu gorączki poporodowej świń. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 153: 129-136.
• Furowicz A. J., Czarnecki R., Szaj B. 1981. Wpływ długości okresu aklimatyzacji przedporodowej loch na rezultaty odchowu prosiąt. Prz. Hod., 49: 18-20.
• Gajęcki M., Kozłowski M. 1978. Praktyczna metoda zwalczania syndromu MMA u macior w fermach przemysłowych typu Agrokompleks. Prz. Hod., 46: 22-23.
• Gajęcki M. 1988. Profilaktyczne zastosowanie preparatów zielarskich u macior w okresie okołoporodowym. Acta Acad. Agricul. Tech. Olst. Vet., 17, Suppl. A.
• Gajęcki M., Przała F., Bakuła Т., Zduńczyk E., Miłosz Z., Rodziewicz M. 1988. Poziom parametrów biochemicznych surowicy krwi loszek remontowych pochodzących ze stada tuczu w fermach przemysłowych. Med. Wet., 44: 107-109.
• Gajęcki M., Miłosz Z., Zduńczyk E., Przała F., Bakuła Т., Skorska-Wyszyńska E., Baczek W. 1989. Wybrane wskaźniki hematologiczne loszek remontowych a syndrom MMA. Med. Wet., 45: 428-431.
• Gajęcki M, Miłosz Z., Zduńczyk E., Przała F., Bakuła Т., Bączek W. 1990. Wpływ zmian warunków zoohigienicznych na częstotliwość występowania syndromu MMA u loszek remon­towych. Med. Wet., 46: 447-449.
• Gajęcki M. 1993. Wetgamart (Biowet-Drwalew) profilaktyczny fitopreparat dla macior. Mat. Symp., 10-11.09., Olsztyn, s. 127.
• Gajęcki M., Steckiewicz J., Przała F., Przewoski W., Piękos A., Bogusz A. 1994. Productional effect in sows and gilts after application on new herbal- preparation in prevention of MMA syndrome. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 420.
• Garbuliński Т. 1992. Farmakologiczna osłona odporności przed agresją środowiska. Med. Wet., 48: 63-66.
• Gardner M. Т., Spancer B.T. 1990. Field observation of the relationship between mycotoxin contamined feed and the sow discharge problem. Proc. Congr. IPVS. Switzerland, s. 334.
• Glawischnig E. 1964. Das puerperale Schweineuter und seine klinischen Veränderungen während der Laktation. Wien, tierärztl. Mschr., 51: 567-596.
• Glawischnig E. 1967. Zum Problem der Agalaktie und der damit verbundenen schwierigen Ferkelaufzucht. Tierärztl. Umsch., 22: 174-179.
• Glawischnig E. 1969. Die Agalaktie der Sau. Wien. Tierärztl. Mschr., 56: 27-30.
• Godau H. 1967. Versuch zur Prophylaxe der puerperalen Septikämie und Toxämie der Sauen. Prakt. Tierarzt, 48: 57-58.
• Gogolewski L. 1973. Zapalenie wymienia i bezmleczność u loch. Medycyna Wet., 29: 47-48.
• Gołębiowski S., Maciołek H., Smolarz M. 1977. Ocena stanu zdrowotnego świń i wyników produkcyjnych fermy przemysłowej typu Agrokomplex WRL. Med. Wet., 33: 581-584.
• Göransson L. 1989. The effect of dietary crud fiebre content on the frequency of post partum agalactia in the sow. J. Vet. Med., A 36: 474-479.
• Göransson L. 1989. The Effect of Feed Allowance in Late Pregnancy on the Occurrence of Agalactia Post Partum in the Sow. J. Vet. Med., A 36: 505-513.
• Grzegorzak A., Kołacz R., Dobrzański Z., Bodak E., Pejsak Z. 1976. Technologiczne uwarunko­wania strat w pogłowiu świń w przemysłowej fermie typu Agard. Med. Wet., 32: 488-491.
• Haimberger B. 1977. Klinische und bakteriologische Untersuchungen von Sauen im Puerperium mit besonderer Berücksichtigung des Keimgehaltes in Genitaltrakt, Harnapparat und Milch. Hannover (praca doktorska).
• Hamdy A.H. 1972. Therapeutic effect of lincospectin water medication on hemorrhagia enteritis in pigs. Рос. Congr. IPVS. Hannover, s. 70.
• Hamdy A.H. 1974. Therapeutic effect of lincospectin water medication on swine desyntery. Canad. J. Comp. Med., 38: 1-6.
• Hansel W. 1985. Advances in physiology of growth, reproduction and lactation. Cornell Vet., 75: 56-76.
• Hartwigk H., Thumann E. 1955. Untersuchungen über die puerperale Septikämie des Schweines. Tierärztl. Umsch., 10: 126-130.
• Hermansson J., Einarsson S., Larsson K, Bäckström L. 1978. On the Agalactia Post Partum in the sow: a clinical study. Nord. Vet. Med., 30: 465-473.
• Hessing M.J.C., Hagels O.A.M., Schouten W.G.P., Wiepkema P.R., Van Beek J.A.M. 1994. Individual behavioral and physiological strategies in pigs. Physiol. Behav., 55: 39-46.
• Hoppe R. 1970. Toksemiczna bezmleczność macior. Życie Wet., 45: 261-262.
• Hörügel K. 1975. Das Auftreten von Puerperalstörungen bei Sauen in einer industriemäßig produzierenden Anlage. Mh. Vet.- Med., 30: 180-182.
• Janowski H. 1968. Kolibakteriozy świń w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem badań nad etiologią i patogenezą. Med. Wet., 24: 89-93.
• Janowski H, Szweda W., Janowski T. 1995. Szczegółowa patologia i terapia chorób świń. Wydawnictwo ART, Olsztyn.
• Jensen S.K. 1994. Probiotic treatment of sows before farrowing for the prevention of MMA in the sow and diarrhoea in the pigs. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 295.
• Jones J.E.T. 1977. Mastitis bei Sauen. Tierzucht, 29: 18-20.
• Jones J.E.T. 1979. Acute coliform mastitis in the sow. Vet. Annu., 19: 97-101.
• Kapłon M. 1983. Określenie wskaźników użytkowości zwierząt stosowanych przy projektowaniu przemysłowych ferm trzody chlewnej. Instyt. Zootechniki, Kraków (praca doktorska).
• Koch W. 1985. Verhütung von Mastitis-Metritis-Agalaktie bei Sauen in Problembeständen. Schweizer Arch. Tierheilk., 127: 273-277.
• Koćwiń-Podsiadła M., Przybylski W. 1989. Stres manipulacyjny loch w okresie okołoporodowym. Prz. Hod., 57: 24-29.
• Koketsu Y., Dial G.D., Marsh W.E., Pettigrew J.E., King V.L. 1994. Feed intake patterns in lactation sows. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 302.
• Kołacz R., Bagińska В. 1980. Porównawcze badania nad systemami utrzymania loch w kojcach porodowych. Prz. Hod., 40: 16-18.
• Kotowski K. 1980. Niektóre poglądy na występowanie zaburzeń mleczności u loch. Med. Wet., 38: 349-351.
• Kotowski K. 1983. Syndrom MMA u macior. Życie Wet., 58: 111-113.
• Kotowski K. 1991. Żywienie a bezmleczność poporodowa u loch. Życie Wet., 64: 207-209.
• Krzyżanowski J. 1970. Niedobór witaminy A przyczyną zaburzeń w laktacji u loch. Med. Wet., 26: 425-428.
• Küst D., Schaetz F. 1972. Zaburzenia rozrodu zwierząt gospodarskich. PWRiL, Warszawa.
• Kyriakis S.C., Vassilopoulos V., Demade I., Kissels W., Polizopoulou Z. 1990. The effect of virginiamycin (VM) on sow performance. Proc. Congr. IPVS. Switzerland, s. 349.
• Langhammer J.P., Büning-Pfaufe H., Winkelmann J., Körner E. 1988. Chemotherapeutika - Rückstände und Resistenzverhalten bei der Bestandsbehandlung von Sauen post partum. Tierärztl. Umsch., 43: 375-382.
• Leman A., Fraser D., Greenley W. 1990. Factor affecting non-productive sow- days. Proc. Congr. IPVS. Switzerland, s. 378.
• Leman A., Straw B.E., Mengeling W.L., Allaire S., Taylor D.I. 1992. Diseases of swine. Iowa State University Press, Ames, Iowa.
• Lipińska E., Kochowicz W., Kotowski K. 1988. Działanie preparatu Bifidovac w zapobieganiu chorobom przewodu pokarmowego cieląt i syndromu MMA macior. Nowości Wet., 17: 122-126.
• Löfstedt J., Roth J.A., Ross R.F., Wagner W.C. 1983. Depression of polymorphonuclear leukocyte function associated with experimentally induced Escherichia coli mastitis in sows. Am. J. Vet. Res., 44: 1224-1228.
• Lucia Т., Dial G.D., Marsh W.E., Davies P.R. 1994. Long-term breeding patterns in commercial swine farms. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 372.
• Lutter K, Zettl H. 1976. Bekämpfung der Puerperalkrankungen bei Schweinen. Tierzuch,t 30: 536-538.
• Markoc A., Backström L., Lund L., Smith A. R. 1983. Bacterial endotoxin in blood of dysgalactic sows in relation to microbial status of uterus, milk and intestine. J. Am. vet. med. Ass., 183: 786-789.
• Markowska-Daniel I. 1991. Stymulacja odpowiedzi immunologicznej przy pomocy naturalnych i chemicznych immunomodulatorów w terapii i profilaktyce. Med. Wet., 47: 306-310.
• Martin C.E., Hooper B.E., Armstrong C.H., Amstutz H.E. 1967. Clinical and pathologic study of the mastitis-metritis-agalactia syndrome of sows. J. Am. vet. med. Ass., 151: 1629-1634.
• Mazurczak J. 1979. Maszynopis informacji dla biura firmy Upjohn o wynikach stosowania preparatu Linco-Spectin, Warszawa.
• Mazurczak J. 1980. Bezmleczność loch. Prz. Hod., 48: 14-15.
• Mazurczak J., Konecki Z., Książek J. 1976. Profilaktyczne stosowanie wirginiamycyny i Str. faecium w okresie okołoporodowym, u loch. Med. Wet., 32: 590-593.
• Meave L., Lopez J., Trujillo M., Lecumberri J. 1990. Effect of lactation failure on the reproduc­tive performance of sows at the subsequent farrowing. Proc. Congr. IPVS. Lausanne, s. 453.
• Miquet J.M., Madec F., Paboeuf F. 1990. Epidemiology of farrowing disorders in the sow. Preliminary results of a prospective inquiry in 2 farms. Proc. Congr. IPVS. Lausanne, s. 472.
• Mora J., English P. R., Me Pherson 0., Ortega A., Peral P., Roden J.A., Farmer A. 1994. Liveweight and backfat (P 2 ) changes in first lactation sows in relation to subsequent reproduction. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 450.
• Nachreiner R.F., Ginther O.J. 1972. Porcine agalactia: Hematologic, serum chemical and clinical changes during the preceding gestation. Am. J. vet. Res., 33: 799-809.
• Nachreiner R.F., Ginther O.J. 1974. Induction of agalactia by administration of endotoxin (Escherichia coli) in swine. Am. J. vet. Res., 35: 619-622.
• Nelssen J.L., Lewis A.J., Peo E.R., Crenshaw J.D. 1985. Effect of dietary energy intake during lactation on performance of primiparous sows an their litters. J. Anim. Sci., 61: 1164-1171.
• Nelssen J.L., Lewis A.J., Peo E.R., Moser B.D. 1985. Effect of source of dietary energy and energy restriction during lactation on sow and litter performance. J. Anim. Sci., 60: 171-178.
• Neto A.M., Oliveira S.G. 1994. Start of breeding activity and first farrowing performance of gilts. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 397.
• Neto A.M., Oliveira S.G. 1994a. Shadow gilts - A managing alternative to compensate reproductive and productive failures of sows. Proc. Congr. IPVS. Thailand, s. 398.
• Noble W.A., Marshall A. A., Oakland G. 1960. Combined corticosteroid and antibiotic therapy in swine agalactia. Vet. Rec., 72: 60-61.
• Normy żywienia zwierząt gospodarskich. 1974. wyd. VII, PWRiL, Warszawa.
• Оktаbа W. 1962. Elementy statystyki matematycznej i metodyka doświadczalnictwa, PWN, Warszawa.
• Oliel N., Bertschinger H.U. 1990. Prophylaxis of experimentally induced coli form mastitis in the sow with enrofloxacin (Baytril). Proc. Congr. IPVS. Lausanne, s. 186.
• Oliveira S.J., Barcelos D.S.N., Borowski S.H. 1988. Urinary tract infections in two pig breeding herds, with emphasis on the presence of Corynebacterium suis. Proc. Congr. IPVS. Rio de Janeiro, s. 304.
• Oz H.H., Farnsworth R.J., Larson V.L. 1985. Environmental Mastitis, Vet. Bulletin, 55: 829-840.
• Pedersen A., Krovacek K, Ekwall H. 1984. Virulence factors in strains of Escherichia coli isolated from mastitis milk from agalactic sows. Proc. Congr. IPVS. Ghent, s, 286.
• Pejsak Z., Jagodziński M., Szczepaniak R. 1982. Wpływ podawania oksytocyny na czas trwania porodu, zamieralność śródporodową i występowanie syndromu MMA u macior. Med. Wet., 38: 353-355.
• Pejsak Z. 1985. Niektóre przyczyny obniżonej efektywności rozrodu świń w Polsce. Med. Wet., 41: 99-102.
• Pejsak Z., Kopczewski A., Błaszczyk В., Sadoch L. 1990. Profilaktyka swoista w ograniczeniu strat spowodowanych bezmlecznością poporodową loch. Życie Wet., 65: 69-71.
• Pejsak Z., Tarasiuk K., Czajkowska A., Kempa W., Pliszka A., Szczepaniak R., Stokowski G., Rutkowski W. 1989. Wpływ systemu chowu świń na występowanie zespołu bezmleczności poporodowej u loch. Med. Wet., 45: 362-365.
• Pejsak Z., Tarasiuk K, Jöchle H. 1988. Immunoprophylaxis against MMA and or CM in sows with a vaccine against urinary tract infection (Urovac). Proc. Congr. IPVS. Rio de Janeiro, s. 307.
• Pferdmenges O. 1977. Versuche zur Prophylaxe der puerperalen Septikämie und Toxämie der Sau mit Oxytocin und einer Trimethoprim-Sulfonamid Kombination. Hannover (praca doktorska).
• Pittrof G. 1976. Erfahrungen mit der kombinierten Behandlung der puerperalen Septikämie und Toxämie der Sau. Tierärztl. Umsch., 31: 118-124.
• Prügner W. 1988. MMA, Prophylaxe und Therapie-Einsatz von Lotagen. Tierärztl. Umsch., 43: 391-395.
• Przała J., Gajęcki M., Przała F., Ryszka F. 1992. Profilaktyczne zastosowanie preparatu Biolactin-2 u loszek remontowych a syndrom MMA. Med. Wet., 48: 31-33.
• Przydryga M. 1988. Zastosowanie preparatu Biolent forte - Biowet w leczeniu syndromu MMA u loch. Med. Wet., 44: 613-615.
• Przydryga M. 1992. Porównanie skuteczności ogólnego i miejscowego leczenia MMA u loch. Med. Wet., 48: 167-168.
• Raułuszkiewicz S., Dejneka J. 1989. Wpływ blokowania receptora beta-adrenergicznego na inwolucję macicy u krów po porodzie. Nowości Wet., 19: 71-75.
• Raułuszkiewicz S., Dejneka J., Samborski Z., Krupnik A., Kubok-Gottlieb Ł. 1991. Badania kliniczne i laboratoryjne wpływu preparatu Uterotonic-Polfa na poporodową inwolucję macicy u krów. Nowości Wet., 21: 14-21.
• Raułuszkiewicz S., Dejneka J.,Twardoń J., Butra A., Kubok-Gottlieb Ł., Dejneka G., Ingarden J. 1994. Badania nad przydatnością preparatów Pernazinum-Polfa i Uterotonic-Polfa w usprawnianiu motoryki macicy u krów w okresie poporodowym. Zesz. Nauk. AR Wrocław, Weterynaria, 239: 47-53.
• Räbel R. 1977. Behandlung der puerperalen Septikämie der Sauen mit Lotagen. Hannover (praca doktorska).
• Ringarp N. 1960. Clinical and experimental investigation in to a postparturient syndrome with agalctia in sows. Acta Agr. Scand., Suppl. 7.
• Ross R.F., Christian L.L., Spear M.L. 1969. Role of certain bacteria in mastitis-metritis-agalctia of sows. J. Am. vet. med. Ass. 155, 1814-1852.
• Ross R.F., Zimmermann B.J., Wagner C.W., Cox D.F. 1975. Af field study of coliform mastitis in sows. J. Am. vet. med. Ass., 167: 231-235.
• Ross R.F., Harmon R.L., Zimmermann B.J. 1980. Susceptibility of sows to experimentally induced E. coli mastitis. Proc. Congr. IPVS. Copenhagen, s. 66.
• Ross R.F., Orning A.P., Woods R.D., Zimmermann B.J., Cox D.F., Harris D.L. 1981. Bacteriologic study of sow agalctia. Am. J. vet. Res., 42: 949-955.
• Ross R.F., Harmon R.L., Zimmermann B.J., Young T.F. 1983. Susceptibility of sows to experimen­tally induced Escherichia coli mastitis. Am. J. vet. Res., 44: 949-964.
• Ruda M., Majewski Т. 1985. Wpływ warunków utrzymania i dodatku witaminy A na odchów prosiąt. Med. Wet., 41: 672-674.
• Rudolff P. 1984. Beta-receptors and why they should be blocked in pigs. Pig International, 14: 44-48.
• De Ruijter K, Verheijden J.H.M., Pijpers A., Berends J. 1986. The pathogenes of coliform mastitis in the sow. Proc. Congr. IPVS. Barcelona, s. 95.
• Rutkowski K.M., Nowicki A., Woroszczak Z. 1975. Linco-Spectin w leczeniu dyzenterii świń. Życie Wet., 50: 141-143.
• Samól S. 1980. Prostaglandyna jako stymulator porodów u macior w aspekcie zapobiegania zespołowi Metritis, Mastitis, Agalactia (MMA). Med. Wet., 36: 171-173.
• Sandstedt H., Sjögrem U. 1982. Preventive measurements at a high occurence of MMA in sow herds. Sr. Vet. Tind., 11: 487-489.
• Schöning G. 1986. Symptomatik und Verlauf des MMA-Syndroms der Sauen bei diätetischer und antibakterieller Metaphylaxe. Berlin (praca doktorska).
• Schöning G., Plonait H. 1990. Metaphylaxe und Therapie des MMA - Syndroms der Sauen mit Baytril. Dt. tierärztl. Wschr., 97: 5-10.
• Schuh M. 1990. Clinical cases of mycotoxicoses in austrian swine. Proc. Congr. IPVS. Switzer­land, s. 332.
• Schultze W., Mickwitz G. 1966. Puerperalstörungen bei Schweinen und ihre therapeutischen Beeinflussungsmöglichkeiten. Dt. tierärztl. Wschr., 73: 557-560.
• Selye H. 1960. Stres życia. PZWN, Warszawa.
• Senze A. 1981. Badania nad pobudzeniem wydzielania prolaktyny przy zaburzeniach sekrecyj- nych gruczołów mlekowych loch w okresie okołoporodowym z użyciem Metaclopramidu. Nowości Wet., 11: 140-145.
• Siuta A. 1990. Probiotyki w żywieniu zwierząt. Med. Wet., 46: 370-372.
• Siwecki J., Kotowski K. 1983. Wpływ ronidazolu na wzrost odsadzonych prosiąt oraz poziom N-mocznikowego osocza i glukozy we krwi. Pol. Arch. Wet., 23: 37-49.
• Skorska-Wyszyńska E., Gajęcki M., Przała F. 1994. Wpływ prewencyjnego podawania fitoprepa- ratu na rozkład temperatury wewnętrznej ciała w okresie okołoporodowym a syndrom MMA. Med. Wet., 50: 328-329.
• Smith В., Wagner W.C. 1984. Suppresion of prolactin in pigs by Escherichia coli endotoxin. Science, 224: 605-606.
• Stork M.C. 1980. The use of Trimethoprim (sulphonamide combination) drugs to control Mastitis, Metritis and Agalactia .of bacterial origin. Proc. Congr. IPVS. Denmark, s. 71.
• Szweda W., Steckiewicz J., Anusz Z. 1993. Badania nad zastosowaniem szczepionki Suimastivac w zapobieganiu bezmleczności toksemicznej loch. Mat. Symp., 10-11.09., Olsztyn, s. 121-123.
• Ślebodziński A. 1979. Zarys endokrynologii zwierząt użytkowych. PWN, Warszawa.
• Tarasiuk K. 1986. Uwagi na temat bakteryjnej etiologii zaburzeń laktacji u loch. Cz. II. Życie Wet., 61: 208-212.
• Tarasiuk K. 1988. Bezmleczność poporodowa u loch - występowanie, straty oraz ocena skutecz­ności immunoproftlaktyki. Inst. Wet. Puławy (praca doktorska).
• Tarasiuk K., Pejsak Z. 1986. Udział endotoksyny E. coli w etiologii bezmleczności poporodowej u loch. Med. Wet., 42: 323-327.
• Tarasiuk K., Wasiński В., Pejsak Z. 1994. Skuteczność profilaktyki swoistej w ograniczaniu strat związanych z występowaniem zespołu MMA u loch. Magazyn Wet., 3: 8—12.
• Tereszczuk S. 1975. Ochrona zdrowia świń w intensywnej produkcji. Prz. Hod. 23: 13-16.
• Tereszczuk S. 1979. Maszynopis informacji dla biura firmy Upjohn, Puławy.
• Truszczyński M., Pejsak Z., Tarasiuk K. 1988. Role of endotoxin, measured with the LAL test, in Coliform Mastitis of sows. Proc. Congr. IPVS. Rio de Janerio, s. 303.
• Vanderplassche M., Geurden L., Wyngaert M.V.D., Snoeck G., De Vos A. 1960. Puerperale Septikämie und Toxämie des Schweines. Dt. tierärztl. Wschr., 67: 375-377.
• Ványi A., Molnár Т., Glávits R., Sándor G., Kovács F. 1990. Reproductive disorders associated with zearalenone and T-2 Trichathecene Fusariotoxins in large scale swine stocks. Proc. Congr. IPVS. Switzerland, s. 368.
• Wagner W.C. 1982. Mastitis-Metritis-Agalactia. Veterinary Clinics of North America: Large - Animal Practice, 4: 333-341.
• Wandurski A. 1973. Rola pomiaru ciepłoty ciała we wczesnej diagnozie zespołu poporodowego u loch. Med. Wet., 29: 628-629.
• Wandurski A. 1984. Próba zapobiegania syndromowi MMA u loch przy użyciu ronidazolu. Med. Wet., 40: 298-299.
• Wandurski A. 1984a. Próby profilaktyki schorzeń okresu okołoporodowego u loch utrzymy­wanych w fermie przemysłowej. Med. Wet., 40: 557-561.
• Wandurski A. 1990. Próba zastosowania selenu w profilaktyce syndromu MMA. Med. Wet., 46: 54-55.
• Wandurski A. 1990a. Wpływ stosowania w okresie okołoporodowym różnych dawek środków kurczących macicę na odchów prosiąt i dalsze użytkowanie loch. Med. Wet., 46: 111-112.
• Wandurski A. 1992. Uodpornianie wysokoprośnych loch przeciw syndromowi MMA szczepionką fimbrialną i szczepionką Suimastivac. Med. Wet., 48: 511-512.
• Warnecke W. 1977. Behandlungsversuche bei der puerperalen Septikämie und Toxämie der Sauen (MMA-Syndrom) mit Trimethoprim (24% ig) unter Zusatz von Glucocorticoid und Antihistaminikum in alternierender Reihe vergleichend mit einer praxisüblichen Therapie. Hannover (praca doktorska).
• Wawron W. 1993. Wpływ preparatu Ursoselewit na występowanie syndromu MMA i płodność macior. Med. Wet., 49: 212-213.
• Wawron W. 1995. Badania nad syndromem MMA u świń. AR Lublin (praca hab.).
• Wegmann P., Bertschinger H.U., Jecklin H. 1986. A field study on the pre valance of coliform mastitis (MMA) in Switzerland and the antimicrobial susceptibility of the coliform bacteria isolated from the milk. Proc.Congr. IPVS. Barcelona.
• Wesemeier H., Holzel W,, Völker H., Bathke C., Siggelkow S , Hoffmann G. 1975. Pathologi­sche und mikrobiologische Befunde bei puerperalgestörten Sauen. - Ein Beitrag zur Patho­genese der Puerperalerkrankungen. Mh. Vet.-Med., 30: 814-820.
• Zakrzewski J. 1977. Bezmleczność toksemiczna macior (rozpoznawanie, leczenie, zapobieganie). SGGW-AR, Warszawa (praca doktorska).
• Zwierzchowski T. 1986. Badania nad występowaniem i profilaktyką zespołu MMA u loch w warunkach fermy przemysłowej. ART Olsztyn (praca doktorska).