Instrumenty podnoszenia konkurencyjnosci gmin i powiatow.

• Autorzy: Murawska E , Sieminski W. , Topczewska T.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kluczową rolę w sterowaniu rozwojem jednostek terytorialnych - w obecnych warunkach w Polsce - pełnią instrumenty planistyczne. W kontekście zarządzania gminą strategia rozwoju i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego są dokumentami planistycznymi o charakterze strategicznym, a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz różnego rodzaju programy rozwoju (gospodarcze i przestrzenne) mają charakter operacyjny. W strategii określa się cele rozwoju, sposoby osiągania celów oraz zasady działania samorządu. W studium wyznacza się kierunki rozwoju zagospodarowania poszczególnych obszarów gminy zgodne z celami strategicznymi i funkcjami określonymi w strategii. Natomiast w planie miejscowym dokonuje się wyboru lokalizacji dla poszczególnych rodzajów zabudowy i zagospodarowania, co umożliwia wydawanie potencjalnym inwestorom warunków zabudowy i zagospodarowania, a następnie pozwolenia na budowę. Programy operacyjne dotyczą konkretnych zadań sformułowanych w dokumentach strategicznych w nawiązaniu do celów rozwoju gminy. W konstruowaniu planu strategicznego ważne jest umiejętne wykorzystanie potencjałów rozwojowych tkwiących w danym układzie lokalnym oraz maksymalne wykorzystanie szans rozwojowych wynikających z uwarunkowań zewnętrznych. W budowaniu strategii nastawionych na podnoszenie konkurencyjności gminy istotne jest formułowanie celów operacyjnych i zadań odnoszących się do tworzenia własnej bazy dla rozwoju (w tym kapitału ludzkiego, zasobu gruntów), stymulowania rozwoju przedsiębiorczości (rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej, wspomaganie rozwoju instytucji z „otoczenia biznesu"), podnoszenia atrakcyjności przestrzeni, kreowania pozytywnego wizerunku gminy, tworzenia klimatu przedsiębiorczości. Jeśli studium (plan) zagospodarowania przestrzennego gminy ma być narzędziem przydatnym w zarządzaniu strategicznym w warunkach konkurencyjności lokalnych jednostek terytorialnych, powinno być sporządzane według reguł planowania strategicznego, przy udziale społeczności lokalnej, jako dokument długofalowy, elastyczny, uwzględniający ciągłość planowania i wyznaczający planom miejscowym rolę instrumentów operacyjnych. W określaniu kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w kategoriach konkurencyjności istotne jest: podejmowanie modernizacyjnych i „wyprzedzających" działań w przestrzeni, strefowanie przestrzeni zgodnie z wyróżnionymi funkcjami (w tym o znaczeniu prestiżowym), wyznaczanie obszarów strategicznych, wytwarzających przewagę konkurencyjną, akcentowanie unikalności niektórych elementów przestrzeni, określanie „ podwyższonych" standardów przestrzeni w stosunku do standardów przestrzeni gmin konkurencyjnych. Studium powinno też uwzględniać marketing urbanistyczny, służący realizacji przyjętej polityki przestrzennej. Planami miejscowymi powinny być obejmowane obszary stanowiące wyraźnie wyodrębnione jednostki struktury funkcjonalno- przestrzennej (a nie pojedyncze działki). Kolejność ich sporządzania powinna wynikać z zapisu studium. Dla niektórych obszarów (zwłaszcza problemowych) przybliżeniem ustaleń studium wobec planów miejscowych mogą być specjalnie opracowywane koncepcje programowo-przestrzenne. Niezbędne wydaje się prognozowanie wszelkich przemian przestrzeni i istniejących struktur zagospodarowania w związku z realizacją planu. Planowane struktury funkcjonalno-przestrzenne powinny być oceniane z punktu widzenia podnoszenia konkurencyjności obszaru. Uspołecznienie procesu planowania miejscowego należy wykorzystać dla promocji planu w poszczególnych fazach jego tworzenia (szczególnie w fazie koncepcji), a także dla celów prezentacji walorów i zasobów gminy oraz działań władz gminy. Ważny jest stały monitoring realizacji planu, w tym dotyczący pozyskiwania inwestorów, tempa przemian przestrzennych i własnościowych, co umożliwia ocenę skuteczności planów i pozycji konkurencyjnej obszarów. Starostwo powiatowe nie ma ustawowego obowiązku sporządzania ani strategii rozwoju, ani planu zagospodarowania przestrzennego, które umożliwiałyby skuteczne zarządzanie jednostką terytorialną. Jednak poczucie odpowiedzialności wielu samorządów powiatów za kreowanie rozwoju terytorium wspólnoty powoduje opracowywanie własnych dokumentów strategii. Ich analiza wskazuje, że starostwa upatrują swoją rolę głównie jako koordynatorów działań gmin. Gminy jednak nie są podporządkowane powiatom. Powiaty powinny uzupełniać działalność gmin, wykonując powierzone im zadania - zgodnie z kompetencjami. Starostwa powiatowe powinny tworzyć strategie rozwoju odpowiadające zakresowi swoich zadań i kompetencji. Mogą to być strategie całościowe lub branżowe. Przy ich opracowywaniu konieczne jest uwzględnianie priorytetów rozwoju danego województwa. Przyjęcie wspólnych kierunków działań na poszczególnych szczeblach administracji samorządowej może przynieść konkretne korzyści ekonomiczne i społeczne, a tym samym przyczyniać się do podnoszenia konkurencyjności gmin wchodzących w skład powiatu. Powiat powinien także sporządzać plan zagospodarowania przestrzennego, uwzględniający zadania własne, zwłaszcza w zakresie infrastruktury technicznej, a także ochrony środowiska i przyrody.

EN

The key role in the steering of the territorial units development in the present conditions in Poland are the planning instruments, t In the context of the community management the development strategy and the study on the pre-conditions and the directions in the spatial management are the planning documents of the strategic character and the local plan of spatial management and the different i kinds of development programmes (economic and spatial) have got the operational character. In the strategy we can define the development objectives, ways of obtaining the purposes and rules of the local government action. In the study we point out the development directions in management of particular community areas accordingly with the strategic targets and the functions defined in the strategy. However, in the local plan we make a choice of the location for the particular kinds of build up areas and spatial management, what makes possible to issue the conditions of build up and management to the potential investors and next the permission for building. The operational programmes concern the substantial tasks formulated in the strategic documents with reference to the objectives of the community development. In the construction of the strategic plan important is skilful utilization of development potentials inherent in the following local layout and maximum utilization of the development chances resulting from the external preconditions. In the strategy building turned to the competitiveness rising of the community the essential is the formulation of the operational objectives and tasks referred to the creation of the own base for the development (included human capital, lands amount), stimulation of the enterprise development (development and modernization of the technical infrastructure, aid for the development of the institution from "business environment"), rising of space attractiveness, creating of the positive image of community, creation of enterprise climate. If the study (plan) of spatial management in the community is to be a tool useful to the strategic management in the conditions of local competitiveness of the territorial units, should be prepared according to the strategic planning rules, at the participation of local society, as the long wave document, flexible, regarding the continuity in planning and pointing out for the local plans a role of the operational instruments. In the definition on the directions in the community spatial management in the categories of competitiveness the important is: undertaking of modernizational and "overtaking" activities in the space, zoning of space according to the distinct functions (including a prestigious importance), marking of strategic areas, producing a competitive advantage, accentuation of some spatial elements, definition of "rised" spatial standards in relation to spatial standards of competitive communities. The study should also consider the urban marketing, serving for the realization of the assumed spatial politics.By the local plans should be included the areas of exactly distinguished units of the functional-spatial structure (and not single plots). The succession of their preparation should result from the description of the study. For some areas (especially problem) the approximation of the study statements against the local plans can be specially worked out programmation- spatial concepts. Necessary seems to be the prognostication of all transformations in the space and the existing structures of management in relation to the realization of the plan. The planned functional-spatial structures should be evaluated from the point of view of rising the areal competitiveness. Socializing of the local planning process should be utilized for the plan promotion in the particular phases of its creation (particularly in the phase of the concept) as well for the objectives of the community values and resources presentation and activities of the community authorities. Important is a permanent monitoring of the plan implementation, including the obtaining of investors, pace of spatial and property transformations, what enable the appraisal of the plans proficiency and the competitive position of areas. The poviat land district hasn't got any decree duty of preparation neither the development strategy nor the plan of spatial management, which would make possible a proficient management with the territorial unit. However, a feeling of responsibility of many local governments in the poviats as the creation of the territorial development of the community, causes the working out of the own documents of strategy. Their analyses shows the land districts see their role mainly as the co-ordinators of the community activities. However, communities are not subordinated to poviats. The poviats should suplement the communities activities, performing the given to them tasks - according to competencies. The poviat land districts should create the development strategies responding to the range of their tasks and competencies. They can be the general and branch strategies. When wework them out the necessary is the consideration of priorities of the development of the following voivodeship. The assuming of the common directions in activities on the particular levels of the local government administration can give the essential economic and social profits and thereby to subserve to the rising of community competitiveness included in the poviat. The poviat should also prepare the plan of the spatial management, considering own tasks, especially in the range of technical infrastructure and also the preservation of environment and nature.

Słowa kluczowe

PL

konkurencyjnosc; powiaty; wysoka jakosc zycia; planowanie; gospodarka rynkowa; zarzadzanie strategiczne; samorzady lokalne; gminy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2002
• Tom: 26
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: s.43-58,bibliogr.

Twórcy

autor

Murawska E

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, 02-078 Warszawa, ul.Krzywickiego 9

autor

Sieminski W.

autor

Topczewska T.

Bibliografia

• Bury P. 1999 Polityka finansowa samorządu jako narzędzie konkurencji jednostek terytorialnych. W.: Konkurencyjność miast i regionów Polski południowo-zachodniej (red. naukowy R. Broszkiewicz), Prace naukowe nr 821 Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu.
• Chomicz R. 1995 Realia gry o przestrzeń na przykładzie gminy Kobierzyce w woj. wrocławskim. Referat na konferencję „Mechanizmy gry o przestrzeń": MISTiA, Kraków, marzec 1995
• Ciok S., Jakubowicz E., Łoboda J. 1998 Konkurencyjność i przekształcenia strukturalne aglomeracji wrocławskiej w okresie transformacji. W: Gospodarka przestrzenna miast polskich w okresie transformacji (red. T. Markowski i T. Marszał). Biuletyn KPZK PAN, z. 182.
• Domański R. 1999 Strategiczne planowanie rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa.
• Frankowski Z. 1999 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jako skuteczny instrument zarządzania gminą. Człowiek i Środowisko, t. 23, nr 2-3. IGPiK, Warszawa.
• Frankowski Z. 2000 Planowanie przestrzenne powiatu. W: System studiów i planów zagospodarowania przestrzennego po reformie administracyjnej państwa IGPiK, Warszawa.
• Frankowski Z. red. 2000 Działalność marketingowa gmin. Zarys ujęć marketingu terytorialnego. Wyższa Szkoła Humanistyczna. Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury. Ciechanów.
• Gieorgica J. R., Gorzelak G. 1992 Gmina, przedsiębiorczość, promocja. Studia Regionalne i Lokalne, z. 7 (40). Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego U.W., Warszawa.
• Gorzelak G. Jałowiecki B. 2000 Konkurencyjność regionów. Studia Regionalne i Lokalne, nr 1.
• Gilowska Z., Gorzelak G., Jałowiecki B. 1999 Kontrakt dla Ściany Wschodniej. Municipium S.A., Warszawa.
• Herbst M. 2000 Ranking finansów gmin 1999. Wspólnota, nr 45/556, 4.11.2000
• Jewtuchowicz A. red. 2000 Strategiczne problemy rozwoju miast i regionów. Zakład Ekonomiki Regionalnej i Ochrony Środowiska. Uniwersytet Łódzki.
• Komorowski J. 1998 Marketing a potrzeba sukcesu miasta. W: Czasopismo Geograficzne LXIX, z.3-4, Poznań.
• Klasik A. 1999 Analiza konkurencyjności i strategie konkurencyjne miast. W: Konkurencyjność miast i regionów Polski południowo-zachodniej (red. naukowy R.Broszkiewicz), Prace naukowe nr 821 Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu.
• Kozarowicz H. 1999 Konkurencyjność gmin - uwagi krytyczne. W: Gospodarka lokalna w teorii i w praktyce (red. naukowy M. Obrębalski). Materiały konferencyjne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. 0. Langego we Wrocławiu.
• Komorowski J. W. 2000 Współczesne uwarunkowania gospodarczo-przestrzenne internacjonalizacji miast polskich. Zeszyty naukowe. Seria II. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
• Łuczak A. 1999 Miasto i produkt miejski jako zagadnienie marketingowe. W: Samorząd Terytorialny, z. 11.
• Markowski T. 1999 Zarządzanie rozwojem miast. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Markowski T., Marszal T. 1998 Konkurencyjność regionów jako element polityki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, z. 180.
• Raport wstępny z warsztatu OECD w Szwecji „Zarządzanie obszarami wielkomiejskimi: instytucje, finanse, partnerstwo". Sztokholm, 4-6 czerwca 1997. Przekład: W. Kalinowski.
• Raport z warsztatu OECD w Toronto „Przyjazne i konkurencyjne miasta dzięki lepszemu zarządzaniu". Toronto, 22-24 październik 1997.
• Siemiński W. 2001 System zarządzania zagospodarowaniem przestrzennym Pasma Odry. IGPiK, Warszawa (wydruk komputerowy).
• Swianiewicz P. 1997 Przyciąganie inwestycji jako element samorządowej polityki rozwoju ekonomicznego. Samorząd Terytorialny, nr 12.
• Swianiewicz P., Dziemianowicz W. 1999 Atrakcyjność inwestycyjna miast 1998-1999. Polska Regionów, nr 7. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa.
• Sumień T. 1997 Marketing obszarowy miast, gmin i regionów. Człowiek i Środowisko, t. 21, nr 2. IGPiK, Warszawa.
• Topczewska T. 1999 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - doświadczenia metodyczne. Człowiek i Środowisko, t. 23, nr 1. IGPiK, Warszawa.
• Topczewska T., Frankowski Z, Rezmer Z, Siemiński W. 1998 Próba oceny funkcjonowania ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. W: Planowanie przestrzenne skutecznym instrumentem rozwoju kraju. Ogólnopolska konferencja planowania przestrzennego „Arsenał IX". UMiRM, Warszawa.
• Wysocka E. 2000 Podstawy metodyczne planowania przestrzennego. W: System studiów i planów zagospodarowania przestrzennego po reformie administracyjnej państwa. IGPiK, Warszawa.