Zroznicowanie kumulacji metali ciezkich w Athyrium filix-femina [L.] Roth i Athyrium distentifolium Tausch ex Opiz z Sowiej Doliny i Doliny Lomniczki [Karkonosze Wschodnie] oraz ich wykorzystanie do oceny stanu srodowiska

• Autorzy: Krawczyk B , Letachowicz B. , Klink A. , Krawczyk A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości Fe, Mn, Zn, Cu, Pb Cd, Cr i Co w dwóch gatunkach paproci Athyrium distentifolium Tausch EX Opiz i Athyrium filix-femina (L.) Roth i w glebie z ich siedlisk położonych w Sowiej Dolinie i Dolinie Łomniczki w Karkonoszach Wschodnich. Zawartość większości badanych metali ciężkich w glebie nie przekracza wartości tła geochemicznego, natomiast są one skażone ołowiem. Stwierdzono również wysoką zawartość Fe w glebach z Sowiej Doliny. Nie wykazano różnic w zawartości metali w roślinach, w zależności od miejsca ich występowania. Oba gatunki badanych paproci różnią się istotnie zawartością Fe, Mn, Ni, Cd i Cr. Athyrium filix-femina wyróżnia się większą zawartością Ni i Cr, natomiast A. distentifolium Cd, Fe i Mn. Wysoką zawartość Mn w A. distentifolium należy uznać za jej właściwość gatunkową. Stwierdzona istotna zależność między zawartością Fe w glebie a zawartością Fe w liściach A. distentifolium pozwala uznać ten gatunek za bioindykator tego metalu.

EN

The contents of some metals (Fe, Mn, Zn, Cu, Pb, Cd, Cr, Co) in soil and in two species of ferns Athyrium distentifolium TAUSCH EX OPIZ and Athyrium filix-femina (L.) Roth from eastern part of the Karkonosze Mountains (Sowia Dolina and Dolina Łomniczki) were determined. The concentrations of most heavy metals in soil from examined area did not exceed the background level, with an exception of Pb and Fe contents, which were high in all study sites and Sowia Dolina, respectively. Both examined fern species differed signilicantly in respect of Fe, Mn, Ni, Cd, and Cr concentrations. Atliyrium filix-femina contained higher amounts of Ni and Cr, while in Athyrium distentifolium higher concentrations of Cd, Fe, and Mn were observed. Significant correlation found between the content of Fe in soil and the levels of this metal in leaves of Athyrium distentifolium indicate possibility of using this species as Fe bioindicator.

Słowa kluczowe

PL

metale ciezkie; paprocie; zanieczyszczenia gleb; bioindykacja; Dolina Lomniczki; wietlica samicza; Sowia Dolina; Karkonosze Wschodnie; mietlica alpejska; zawartosc metali ciezkich; Athyrium distentifolium; Athyrium filix-femina

EN

heavy metal; fern; soil pollutant; bioindication; Lomniczka Valley; Sowia Valley; Karkonosze Mountains; Agrostis alpina; heavy metal content; Athyrium distentifolium; Athyrium filix-femina

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2006
• Tom: 515
• Opis fizyczny: s.211-217,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Krawczyk B

• Uniwersytet Wroclawski, ul.Kanonia 6/8, 50-328 Wroclaw

autor

Letachowicz B.

autor

Klink A.

autor

Krawczyk A.

Bibliografia

• Borkowski J., Dietrych A., Kocowicz A., Szerszeń L. 1993. Zawartość metali ciężkich w glebach i roślinności Karkonoskiego Parku Narodowego, w: Geoekologiczne problemy Karkonoszy. J. Tomaszewski (red.), Wyd. U.Wr., Wrocław: 131 - 135.
• Burton M. A. S. 1986. Biological monitoring of environmental contaminants (plants). Monitoring and Assessment Research Centre. King's College London, University of London: 247 ss.
• Djingova R., Kuleff I., Markert B. 2004. Chemical fingerprinting of plants. Ecological Research 19: 3 - 11.
• Drozd J., Linczar M., Weber J.. Linczar S. E., Jamroz E., Dradrach A., Mastalska-Cetera B., Zawerbny T. 1998. Degradacja gleb w niszczonych ekosystemach Karkonoszy i możliwości jej zapobiegania. Polskie Towarzystwo Substancji Humusowych. Wrocław: 125 ss.
• Gworek B., Wasiłowska A. 1998. Analiza wybranych parametrów populacyjnych oraz zawartość metali ciężkich w różnych organach borówki czarnej (Vaccinium myrtillus L.) jako wskaźników stanu środowiska, w: Geoekologiczne problemy Karkonoszy. J. Sarosiek (red.), Wydawnictwo ACARUS, Poznań: 257 - 263.
• Ho Y. S. 2003. Removal of copper ions from aqueous solution by tree fern. Water Research 37: 2323 - 2330.
• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1993. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN. Warszawa: 364 ss.
• Kozanecka T., Chojnicki J., Kwasovvski W. 2002. Content of heavy metals in plant from pollution-free regions. Polish Journal of Environmental Studies 11(4): 395 - 399.
• Krawczyk J., Letachowicz B., Klink A., Krawczyk A. 2004. Wykoizystanie wybranych gatunków roślin i porostów do oceny zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 501: 227 - 234.
• Łomnicki A. 1999. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa: 245 ss.
• Markert B. 1992. Presence and significance of naturally occurring chemical elements of the periodic system in the plant organism and consequences for future investigations on inorganic environmental chemistiy in ecosystems. Vegetatio 103: 1 - 30.
• Markert B. 1993. Plants as biomonilors. Indicators for heavy metals in the terrestrial environment. Basel-Cambridge: Weinheim-New York: 644 ss.
• Mróz L., Rudecki A. L. 2004. Metale ciężkie i mineralne składniki pokarmowe w Asplenium ruta-muraria L. (Aspleniaceae, Pteridophyta) z Dolnego Śląska. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 501: 319 - 324.
• Ozaki T., Enomoto S., Minai Y., Ambe S., Makide Y. 2000. A suney of trace elements in oteridophytes. Biological Trace Element Research 74: 259 - 273.
• Sachambiński M. 1994. Geochemiczna charakterystyka krajobrazów rejonu Jakuszyc (Karkonosze), w: Karkonoskie badania ekologiczne. Z. Fischer (red.), Oficyna Wyd. Instytutu Ekologii PAN, Dziekanów Leśny: 9 - 28.
• Samecka-Cymerman A., Kempers A. J. 1999. Bioindication of heavy metals in the town Wrocław (Poland) with evergreen plants. Atmospheric Environment 33: 419 - 430.
• Skiba S., Drewniak M., Szmuc R. 1994. Metale ciężkie w glebach wybranych rejonów Karkonoszy, w: Karkonoskie badania ekologiczne. Z. Fischer (red.), Oficyna Wyd. Instytutu Ekologii PAN, Dziekanów Leśny: 125 - 134.
• StatSoft Inc. 2005. Statistica for Windows, (data analysis software system), version 7. www.statsoft.com.
• Wallberg P., Moberg L. 2002. Evaluation of 20 years of environmental monitoring data around Swedish nuclear installations. Journal of Environmental Radioactivity 63: 117 - 133.