EN
Considered were four dairy farms. Two were certified organic farms and two were conventional – one with intensive and one with extensive production system. Observations were conducted on 10 Holstein-Friesian (HF) cows from each farm while from conventional farm with extensive production additional 10 Polish Red (PR) cows were observed. Samples of milk and hair for determination of minerals were collected in September. Hair samples were taken from the poll. Twenty-nine elements – Ca, K, Mg, Na, P, S, B, Ba, Co, Cr, Cu, Fe, Ge, I, Li, Mn, Mo, Ni, Se, Si, Sn, Sr, V, Zn, Al, As,Cd, Hg, and Pb – were determined in milk and hair. The concentrations of Ca, Mg and P in milk were highest in intensive production system with no grazing, compared with conventional and both ecological farms with pasture feeding. The highest concentrations of I, Mn, Sr, V, and Zn in milk were found on conventional intensively producing farm, while those of Li, Si, Sn, Ba, and Ge on both organic farms. The highest concentrations of B, Be, Co, Fe, Ge, and Li in cow hair were fund on organic farm, and highest concentration of Cr, I, Mo, Se, Sn, Sr, V, and Zn on conventional farm with extensive production. The highest levels of Cd and Pb in milk were found on conventional farm with extensive production. Generally, the levels of all toxic elements in milk appeared low and below admissible. The results presented suggest that the mineral composition of cow milk and hair depended on production system followed on the farm.
PL
Celem badań było stwierdzenie, czy różne systemy (intensywność) produkcji wpływają na zawartość składników mineralnych w mleku i we włosach krów. Do badań wybrano cztery stada bydła mlecznego,utrzymywane w czterech gospodarstwach. Dwa z nich to certyfikowane gospodarstwa ekologiczne, dwa pozostałe to gospodarstwa konwencjonalne, z których jedno charakteryzowało się intensywnym systemem produkcji, a drugie systemem ekstensywnym i zbliżone było do gospodarstw ekologicznych. We wszystkich czterech gospodarstwach obserwacjami objęto po 10 krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej (hf), a w gospodarstwie konwencjonalnym ekstensywnym dodatkowo 10 krów rasy polskiej czerwonej (pc).Próbki mleka i włosów do oznaczenia składników mineralnych pobrano jednorazowo we wrześniu. Włosy pobrano z wału międzyrożnego. W mleku i włosach oznaczono zawartość Ca, K, Mg, Na, P, S, B, Ba, Co,Cr, Cu, Fe, Ge, I, Li, Mn, Mo, Ni, Se, Si, Sn, Sr, V, Zn, Al, As, Cd, Hg i Pb. Średnia koncentracja Ca, Mg i P w mleku była najwyższa w gospodarstwie konwencjonalnym (bez dostępu do pastwiska), w porównaniu z gospodarstwami, w których krowy korzystały z pastwiska. Najwyższą zawartość I, Mn, Sr, V i Zn w mleku stwierdzono w gospodarstwie konwencjonalnym z intensywnym systemem produkcji. Najwięcej Li, Si, Sn, Ba i Ge zawierało mleko z gospodarstw ekologicznych. Najwyższą zawartość B, Be, Co, Fe, Ge i Li we włosach krów stwierdzono w gospodarstwie ekologicznym, a najwyższą zawartość Cr, I, Mo, Se,Sn, Sr, V i Zn w gospodarstwie konwencjonalnym o ekstensywnej produkcji. Najwięcej Cd i Pb zawierało mleko z gospodarstwa konwencjonalnego o ekstensywnej produkcji. Nie udowodniono znaczących różnic między gospodarstwami w koncentracji Al i As w mleku ani As i Cd we włosach. Poziomy elementów toksycznych w mleku okazały się niskie i leżały poniżej wartości dopuszczalnych. Uzyskane wyniki sugerują, że skład mineralny mleka i włosów zależał od systemu produkcji.