Brachiopod - bivalve assemblages of the Middle Triassic Terebratula Beds, Upper Silesia, Poland

• Autorzy: Kaim A

Warianty tytułu

PL

Zespoly ramienionogowo-malzowe ze srodkowotriasowych warstw terebratulowych Dolnego Slaska

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Five types of brachiopod-bivalve assemblages occur in Terebratula Beds and in the lower part of the Karchowice Beds (Middle Triassic, Muschelkalk) from the Strzelce Opolskie Quarry (Upper Silesia). These are: (1) Brachiopod coquina Assemblage dominated by the terebratulid brachiopod Coenothyris vulgaris; (2) Crumpled/Wavy Limestone Assemblage including bivalves and brachiopods; (3) Bivalve Coquina Assemblage dominated by pseudocorbulid bivalves; (4) Hardground Assemblage dominated by the brachiopod Tetractinella trigonella; and (5) Crinoid Limestone Assemblage dominated by crinoid columnals and the brachiopod Punctospirella fragilis. The distribution of the assemblages correlates with the eustatically-controlled lithological variation in the carbonate- dominated sequence of the Upper Silesian Muschelkalk. The brachiopod coquinas are parautochtonous remnants of terebratulid banks which thrived during the high bioproductivity but low oxygen conditions. Those conditions were caused by the biogenic influx generated from the terrains flooded during the Middle Triassic transgression. During the regressive phase, that resulted in the gradual decrease in bioproductivity and parallel increase in oxygen levels, the terebratulid banks were replaced by pseudocorbulid banks. With the further regression - and thus, the further increase in oxygen level - pseudocorbulid banks were replaced by the assemblages indicative of well-oxygenated oligotrophic environments (Hardground and Crinoid Limestone Assemblages). The observed changes in the faunal composition reflect mainly differences in metabolism and feeding strategy among dominant taxa.

PL

W środkowotriasowych warstwach terebratulowych i w dolnej części warstw karchowickich w kamieniołomie w Strzelcach Opolskich wyróżniono pięć typów zespołów ramienionogowo-małżowych: (1) zespół muszlowców ramienionogowych, zdominowany przez Coenothyris vulgaris; (2) zespół wapieni gruzłowych i falistych, zawieraiący małże i ramienionogi; (3) zespół muszlowców małżowych, zdominowany przez pseudokorbulidy; (4) zespół twardego dna, w którym najliczniejszy jest ramienionóg Tetractinella trigonella; i (5) zespół wapienia krynoidowego, złożony ze szczątków liliowców i skorupek ramienionoga Punctospirella fragilis. Występowanie wymienionych zespołów skamieniałości w badanym profilu jest skorelowane z eustatycznie kontrolowanymi zmianami litologicznymi w węglanowej sekwencji wapienia muszlowego na Górnym Śląsku. Muszlowce ramienionogowe są parautochtonicznymi pozostałościami ławic terebratulowych, które obficie występowały w warunkach wysokiej bioproduktywności i niskiej zawartości tlenu. Takie warunki były prawdopodobnie spowodowane przez napływ składników odżywczych z obszarów zalanych podczas transgresji środkowego triasu. Faza regresywna spowodowała stopniowe zmniejszanie produktywności biologicznej i polepszanie warunków tlenowych. Ławice terebratulowe zostały zastąpione przez ławice pseudokorbulowe. W trakcie postępującej regresji pojawiły się zespoły wskazujące na dobrze natlenione środowiska oligotroficzne (zespół twardego dna i zespół wapienia krynoidowego). Zaobserwowane zmiany faunistyczne odzwierciedlają różnice w metaboliźmie i sposobie odżywiania dominujących gatunków.

Słowa kluczowe

PL

fauna kopalna; Punctospirella fragilis; trias; skamienialosci; warstwy terebratulowe; warstwy karchowickie; ramienionogi; Coenothyris vulgaris; Tetractinella trigonella; Strzelce Opolskie; pseudokorbulidy; liliowce; Dolny Slask; paleontologia; malze

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1997
• Tom: 42
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.333-359,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kaim A

• Instytut Paleobiologii PAN, ul.Twarda 51-55, PL-00-818 Warszawa

Bibliografia

• Aigner, T., Hagdorn, H., & Mundlos, R. 1978. Biohermal, biostromal and storm-generated coquinas in the Upper Muschelkalk. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abrhandlungen 157, 42-52.
• Assmann, P. 1937. Revision der Fauna der Wirbellosen der Oberschlesischen Trias. - Abhandlungen der Preußsischen Geologischen Landesanstalt. Neue Folge 170, 1-134.
• Assmann, P. 1944. Die stratigraphie der oberschlesischen Trias. Teil II. Der Muschelkalk. - Abhandlungen des Reichsamts für Bodenforschung, Neue Folge 208, 1-125.
• Barczyk, W. 1969. Upper Jurassic terebratulids from the Mesozoic border of the Holy Cross Mountains in Poland. - Prace Muzeum Ziemi 14, 1-75.
• Bodzioch, A. 1985. Paleoecology and sedimentary environment of the Terebratula Beds (Lower Muschelkalk) from Upper Silesia (South Poland). - Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 55, 127-138.
• Bodzioch, A. 1989. Biostratinomy and sedimentary environment of the echinoderm sponge biostromes in the Karchowice Beds, Middle Triassic of Upper Silesia. - Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 59, 331-350.
• Bodzioch, A. 1990. Unit IV (Karchowice Beds). Regression stage. International Workshop-Field Seminar. The Muschelkalk-Sedimentary Environments, Facies and Diagenesis. Excursion Guidebook & Abstracts, 9-13. International Association of Sedimentologists. Institute of Geological Sciences, Jagiellonian University, Kraków.
• Bodzioch, A. 1991. The Muschelkalk in Poland. In: H. Hagdorn (ed.), Muschelkalk. A Field Guide, 58-74. Goldschneck, Korb.
• Bodzioch, A. 1993. Sponges from the epicontinental Triassic of Europe. In: H. Hagdorn & A. Seilacher (eds), Muschelkalk. Schöntaler Symposium 1991, 235-244. Goldschneck-Verlag, Korb.
• Bodzioch, A. 1994. Środowisko sedymentacji formacji karchowickiej (trias środkowy Opolszczyzny). Unpublished Ph.D. thesis. 262 pp. Institute of Geology, University of Poznań.
• Bogacz, K., Dżułyński, S., Gradziński, R., & Kostecka, A. 1969. Origin of crumpled limestone in the Middle Triassic of Poland. - Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 38, 385-395.
• Boucot, A. 1986. The relative abundance through time of articulate brachiopods, and their utility for biogeographic purposes during the Phanerozoic. In: P. Racheboef & C. Emig (eds), Les Brachiopodes fossiles et actuels. - Biostratigraphie du Paléozoîque 4, 499-454.
• Bowen, Z., Rhoads, D., & McAlester, A.L. 1974. Marine benthic communities in the Upper Devonian of New York. - Lethaia 7, 93-120.
• Byers, C. 1977. Biofacies pattern in euxinic basins: a general model. In: H. Cook & P. Enos (eds), Deepwater Carbonate Environments. - Society of Economic Paleontologists and Mineralogists Special Publication 25, 5-17.
• Cox, L. 1969. General features of Bivalvia. In: R.C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology N, 3-121. University of Kansas Press, Lawrence.
• Curry, G., Ansell, A., James, M. & Peck, L. 1989. Physiological constrains on living and fossil brachiopods. - Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Earth Sciences 90, 255 -262.
• Demaison, G. J. & Moore, G. T. 1980. Anoxic environments and oil source bed genesis. - AAPG Bulletin 64, 1179-1209.
• Dzik, J. 1979. Some terebratulid populations from the Lower Kimmeridgian of Poland and their relations to the biotic environment. - Acta Palaeontologica Polonica 24, 473-492.
• Dzik, J. 1990. The ammonite Acrochordiceras in the Triassic of Silesia. - Acta Palaeontologica Polonica 35, 49-65.
• Dzik, J. & Trammer, J. 1980 Gradual evolution of conodontophorids in the Polish Triassic. - Acta Palaeontologica Polonica 25, 55-89.
• Dżułyński, S. & Kubicz, A. 1975. Storm accumulations of brachiopod shells and sedimentary environment of the Terebratula Beds in the Muschelkalk of Upper Silesia (Southern Poland). - Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 45, 157-169.
• Eck, H. 1863. Vorlaufige Notiz über die Auffindung der Lettenkohlen-Formation in Oberschlesien und über die Stellung des Mikultschützer Kalks (Virgloria Kalks) im Muschelkalk. - Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft 15, 403-410.
• Eck, H. 1865. Über die Formationen des bunten Sandsteins und des Muschelkalks in Oberschlesien und ihre Versteinerungen, 1-178. R. Friedländer, Berlin.
• Ekdale, A. 1985. Paleoecology of marine endobenthos. - Palaeogeography, Palaeoclimntology, Palaeoecology 50, 63-81.
• Etter, W. 1995. Benthic diversity patterns in oxygenation gradients: an example from the Middle Jurassic of Switzerland. - Lethaia 28, 259-270.
• Fürsich, F. & Aberhan, M. 1990. Significance of time-averaging for palaeocommunity analysis. - Lethaia 23, 143-152.
• Fürsich, F. & Oschmann, W. 1993 Shell beds as tools in basin analysis: Jurassic of Kachchh, western India. - Journal of Geological Society, London 150, 169-185.
• Fürsich, F. & Werner, W. 1991. Palaeoecology of coralline sponge-coral meadows from the Upper Jurassic of Portugal. - Paltiontologische Zeitschrift 65, 35-69.
• Gaździcki, A., Trammer, J., Zawidzka, K. 1975. Foraminifers from the Muschelkalk of Southern Poland. - Acta Geologica Polonica 25, 285-298.
• Głazek, J., Trammer, I. & Zawidzka, K. 1973. The alpine microfacies with Glomospira densa (Pantič) in the Muschelkalk of Poland and some related paleogeographical and geotectonic problems. - Acta Geologica Polonica 23, 463-482.
• Gould, S. J. & Calloway, C. B. 1980. Clams and brachiopods - ships that pass in the night. - Paleobiology 6, 383-396.
• Hagdorn, H. & Głuchowski, E. 1993. Paleobiogeography and stratigraphy of Muschelkalk echinoderms (Crinoidea, Echiroidea) in Upper Silesia. In: H. Hagdorn & A. Seilacher (eds), Muschelkalk. Schöntaler Symposium 1991, 165-176. Goldschneck-Verlag, Korb.
• Hagdorn, H. & Mundlos, R. 1982. Autochtonschille im Oberen Muschelkalk (Mitteltrias) Südwestdeutschlands. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 162, 332-351.
• Hammen, C. S. 1977. Brachiopod metabolism and enzymes. - American Zoologist 17, 141-147.
• Hoffman, A. 1979. Community paleoecology as an epiphenomenal science. - Paleobiology 5, 357-379.
• Hoffman, A. 1982a. Community evolution and stratigraphy. - Newsletter of Stratigraphy 11, 32-36.
• Hoffman, A. 1982b. Growing points in community paleoecology. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 164, 252-258.
• Kaim, A. 1995. Interpretacja rozwoju środowiska sedynentacji wapienia muszlowego Strzelc Opolskich w oparciu o następstwo zespołów skamieniałości. Unpublished M.Sc. thesis. 85 pp. Department of Paleontology, Institute of Geology, University of Warsaw.
• Kidwell, S. & Bosence, D. 1991. Taphonomy and time-averaging of marine shelly faunas. In: P. Allison & D. Briggs (eds), Taphonomy: Releasing the Data Locked in the Fossil Record, 115-209. Plenum Press, New York.
• Kotlicki, S. & Radek, R. 1975. Profil dolnego wapienia muszlowego w okolicy Strzelc Opolskich. - Biuletyn Instytutu Geologicznego 282, 449-473.
• Kozur, H. 1974. Biostratigraphie der germanischen Mitteltrias. - Freiberger Forschungshefte C 280/1, 1-56: 280/2, 1-71; 280/3.
• Lewy, Z. & Samtleben, C. 1979. Functional morphology and palaeontological significance of the conchiolin layers in corbulid pelecypods. - Lethaia 12, 341-351.
• Machalski M. 1993. Ławice ostrygowe kimerydu obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Unpublished Ph.D. thesis. 215 pp. Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences, Warszawa.
• Malinowska, L. 1965. Bioherma gąbkowa newizu w okolicy Ćmielowa. - Biuletyn Instytutu Geologicznego 192, 57-96.
• Małkowski, K. 1975. Attachment scars of the brachiopod Coenothyris vulgaris (Schlotheim, 1820) from the Muschelkalk of Upper Silesia. - Acta Geologica Polonica 25, 275-284.
• McCammon, H. 1969. The food of articulate trrachiopods. - Journal of Paleontology 43, 976-985.
• McGhee, G. Jr. 1978. Analysis of the shell torsion phenomenon in the Bivalvia. - Lethaia 11, 315-329.
• Niedźwiedzki, R. 1992. Sedymentacyjno-środowiskowa analiza wapieni triasu środkowego w rejonie Ligoty Dolnej. - Posiedzenia Naukowe Państwowego Instytutu Geologicznego 49, 35-36.
• Niedźwiedzki, R. 1993. Warunki sedymentacji osadów dolnego wapienia muszlowego w rejonie Góry Św. Anny. - Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace geologiczno-mineralogiczne 36, 61-17.
• Nolte, J. 1989. Die Stratigraphie und Palökologie des Unteren Hauptmuschelkalkes (mo₁, Mittl.Trias) von Unterfranken. - Berliner geowissenschaftliche Abhandlungen A 106, 303-341.
• Ockert, W. 1993. Die Zwergfaunaschichten (Unterer Hauptmuschelkalk, Trochitenkalk, mo₁) im nordöstlischen Baden-Württemberg. In: H. Hagdorn & A. Seilacher (eds), Muschelkalk. Schöntaler Synposium 1991, 117-130. Goldschneck-Verlag, Korb.
• Oschmann, W. 1988a. Kimmeridge Clay sedimentation - a new cyclic model. - Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 65, 217-251.
• Oschmann, W. 1988b. Upper Kimmeridgian and Portlandian marine macrobenthic associations from southern England and northern France. - Facies 18, 49-82.
• Pisera, A. & Bodzioch, A. 1991. Middle Triassic lyssacinosan sponges from Upper Silesia (Southern Poland), and the history of hexactinosan and lychniscosan sponges. - Acta Geologica Polonica 41, 193-207.
• Reindl, S., Salvenmoser, W. & Haszprunar, G. 1995. Fine structural and immunocytochemical investigations of the caeca of Argyrotheca cordata and, Argyrotheca cuneata (Brachiopoda, Terebratutda, Terebratellacea). - Journal of Submicroscopic Cytology and Pathology 27, 543-556.
• Rhoads, D. & Morse, J. 1971. Evolutionary and ecologic significance of oxygen deficient marine basins. - Lethaia 4, 413-428.
• Rhoads, D., Speden, I., & Waage, K. 1972. Trophic group analysis of Upper Cretaceous (Maestrichtian) bivalve assemblages from South Dakota. - AAPG Bulletin 56, 1100-1113.
• Rhodes, M. & Thayer, C. 1991. Mass extinction: ecological selectivity and primary production. - Geology 19, 877-880.
• Rosenzweig, M. & McCord, R. 1991. Incumbent replacement: evidence for long-term evolutionary progress. - Paleobiology 17, 202-213.
• Rudwick, M.J.S. 1965. Adaptive homeomorphy in the brachiopods Tetractinella Bittner and Cheirothyris Rollier. - Palaontologische Zeitschrifl 39, 134-146.
• Savrda, C., Bottjer, D., & Gorsline, D. 1984. Development of a comprehensive oxygen-deficient marine biofacies model: evidence from Santa Monica, San Pedro, and Santa Barbara Basins, California Continental Borderland. - AAPG Bulletin 68, 1179-1192.
• Schmidt, M. 1928. Die Lebewelt unserer Trias, 1-461. Rau, Öhringen.
• Seilacher, A. 1954. Ökologie der triassichen Muschel Lima lineata (Schloth.) und ihrer Epriken. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1954, 163-183.
• Shumway, S. E. 1982. Oxygen consumption in brachiopods and the possible role of punctae. - Journal of Experimental Marine Biology and Ecology 58, 207-220.
• Steele-Petrović, H.M. 1979. The physiological differences between articulate brachiopods and filter-feeding bivalves as a factor in the evolution of marine level-bottom communities. - Palaeontology 22, 101-134.
• Szulc, J. 1991. The Muschelkalk in Poland. In: H. Hagdorn (ed.), Muschelkalk. A Field Guide, 58-74. Goldschneck, Korb.
• Szulc, J. 1993. Early Alpine tectonics and lithofacies succesion in the Silesian part of the Muschelkalk Basin. A synopsis. In: H. Hagdorn & A. Seilacher (eds), Muschelkalk. Schöntaler Synposium 1991, 19-28. Goldschneck-Verlag, Korb.
• Thayer, C. 1974. Marine paleoecology in the Upper Devonian of New York. - Lethaia 7, 121-155.
• Thayer, C. 1975. Size-frequency and population structure of brachiopods. - Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 17, 139-148.
• Thayer, C. 1977. Recruitment, growth, and mortality of living articulate brachiopod with implications for the interpretation of survivorship curves. - Paleobiology 3, 98-109.
• Thayer, C. 1986. Respiration and the function of brachiopod punctae. - Lethaia 19, 23-31.
• Trammer, J., Kaim, A., & Małkowski, K. 1996. Disturbance rings and shell shape in the Triassic brachiopod Coenothyris vulgaris. - Neues Jahrbuch für Geologie und Palaöntologie, Abhandlungen 201, 95-105.
• Tunnicliffe, V. & Wilson, K. 1988. Brachiopod populations: distribution in fjords of British Columbia (Canada) and tolerance of low oxygen concentrations. - Marine Ecology-Progress Series 47, 117-128.
• Tyson, R. & Pearson, T. 1991. Modern and ancient continential shelf anoxia: an overwiev. In: R. Tyson & T. Pearson (eds), Modern and ancient Continental Shelf Anoxia. - Geological Society of London Special Publication 58, 1-24.
• Usnarska-Talerzak, K. 1988. Morphology and postembryonic development of Coenothyris vulgaris (Schlotheim), Brachiopoda, Middle Triassic. - Acta Palaeontogica Polonica 33, 169-202.
• Usnarska-Talerzak, K. 1990. Ramienionogi warstw terebratulowych (środkowy trias) zachodniej części Górnego Śląska. - Kwartalnik Geologiczny 34, 677-696.
• Valentine, J. & Jablonski, D. 1983. Larval adaptations and patterns of brachiopod diversity in space and time. - Evolution 37, 1052-106l.
• Wignal, P.B. 1990. Benthic palaeoecology of the late Jurassic Kimmeridge Clay of England. - Special Papers in Palaeontology 43, 1-74.
• Wignall, P.B. 1994. Black Shales. 127 pp. Oxford University Press.
• Wiśniewska-Żelichowska, M. 1971. Fauna bioherm jurajskich w Rudnikach pod Częstochową. - Biuletyn Instytutu Geologicznego 243, 5-78.
• Zawidzka, K. 1975. Conodont stratigraphy and sedimentary environment of the Muschelkalk in Upper Silesia. - Acta Geologica Polonica 25, 217-256.