Ksztaltowanie systemu przyrodniczego malego miasta dla zrownowazenkia jego rozwoju

• Autorzy: Stachowicz K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na wstępie przytoczono liczne akty prawne obowiązujące w Polsce, w świetle których podejmowanie działań politycznych, społecznych i gospodarczych, zmierzających do rozwoju miasta, jest uwarunkowane zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Zwrócono uwagę na zachodzące zmiany w planowaniu przestrzennym w Europie oraz na opracowaną w IGPiK w Warszawie koncepcję systemu przyrodniczego miasta (Szulczewska, Kaftan 1996). Zawarta tam metoda kształtowania systemu przyrodniczego została opracowana na podstawie uwarunkowań przyrodniczych występujących w dużych miastach. Krótkie omówienie tej metody przedstawiono w pkt. 2. Celem niniejszego artykułu była próba dostosowania tej metody do warunków małego miasta oraz sformułowanie wniosków metodycznych, wynikających z tych doświadczeń. Zasadnicza część artykułu (pkt. 3) została poświęcona omówieniu wyników identyfikacji i kształtowania systemu przyrodniczego miasta. Jako obiekt badań wybrano miasto Krzeszowice, zamieszkiwane przez ok. 8500 mieszkańców, o powierzchni 737 ha, z czego tylko połowa ma charakter miejski. W artykule przedstawiono najważniejsze cechy Krzeszowic (pkt. 3.1.), wyodrębniono 3 typy geo- kompleksów (pkt. 3.2. oraz rys. 1), dokonano identyfikacji systemu przyrodniczego miasta, wyróżniając jego elementy strukturalne: obszary węzłowe, węzły, korytarze i sięgacze (pkt. 3.3.), określono bariery atropogeniczne dla przepływu energii, materii i informacji (rys. 2). Wyodrębniono także obszary wspomagające system oraz wymagające zasilania z systemu (pkt. 3.4.). W zakresie kształtowania systemu przyrodniczego miasta wyróżniono obszary wymagające rehabilitacji oraz obszary wymagające ochrony (pkt. 3.5., rys. 2). Kolejnym krokiem było wskazanie obszarów do zabudowy, z uwzględnieniem obiektów nieuciążliwych i uciążliwych (mimo zastosowanych rozwiązań ochronnych) dla człowieka i środowiska przyrodniczego (rozdz. 3.6.). Część badawczą kończy prognoza rozwoju systemu przyrodniczego miasta (rozdz. 3.7.). W końcowej części artykułu zawarto wnioski metodyczne, wskazujące z jednej strony na „elastyczność" metody kształtowania systemu przyrodniczego miasta, opracowanej przez zespół pod kierunkiem Szulczewskiej i Kaftana (1996), a z drugiej - na konieczność jej adaptacji do warunków małego miasta. W przypadku małego miasta struktura systemu przyrodniczego może zasadniczo różnić się od struktury typowej dla dużego miasta, opisanej przez Szulczewską i Kaftana (1996). Dla przykładu: w małym mieście najcenniejsze elementy systemu przyrodniczego mogą znajdować się poza granicami administracyjnymi miasta, może powstać konieczność kształtowania dróg migracji (strumieni), sięgających poza te granice, mogą nie występować na tyle zróżnicowane warunki fizjograficzne, aby można było wyróżnić podsystemy klimatyczne, hydrologiczne i biologiczne. Doświadczenia zdobyte w pracach nad strukturą przestrzenną małego miasta wskazują, iż niezbędne jest zachowanie toku postępowania, zaproponowanego przez autorów koncepcji systemu przyrodniczego miasta. Jednakże system ten należy tworzyć indywidualnie, wprowadzając nawet duże zmiany strukturalne i funkcjonalne.

EN

In the introduction the numerous legislation acts obligatory in Poland were cited. In the light of them the political, social and economic decision making, tending to the urban development is conditioned by the natural equilibrum and permanence of basic natural processes. Attention is paid to coming changes in the spatial planning in Europe and on the worked out in the IPPME in Warsaw idea on natural urban system (Szulczewska and Kaftan, 1996). The shaping method of natural system was worked out on the base of natural pre-conditions participating in great cities. The short discussion about this method was presented in the p. 2 The aim of the herewith article was the trial to apply this method to the conditions of small town and formulation of methodic conclusions, resulting from these experiences. The most important part of the article (p. 3) was dedicated for the discussion on results of identification and shaping the natural system of the town. As the subject for examinatons the town Krzeszowice was choosen, populated by approx. 8500 inhabitants of the surface 737 ha, from this only a half has got a municipal character. In the article the most important features of Krzesowice were presented (p.3.1), 3 types of geocomplexes were distinguished , (p. 3.2 and fig. 1), the identification of natural urban system was done, excluding its structural elements: junction areas, junctions, corridors and catchers (p.3.3), anthropogenic barriers for energy, materia and information flow (fig.2) were precised. The areas supporting the system and requiring the power from the system (p. 3.4) were selected. In the range of shaping natural urban system the areas requiring rehabilitation and protection (p. 3.5, fig. 2) were choosen. The successive step was the exposure of areas for build-up with consideration of not heavy objects and heavy (despite from application of protection solutions) for the man and the natural environment (chapter 3.6). The research part is completed with prognosis for development of natural urban system (chapter 3.7). In the final part of the article the methodical conclusions were included, pointing out that on the one side "elasticity" of method for shaping of natural urban system, worked out by the group managed by Szulczewska and Kaftan (1996) and on the other the necessity of her adaptation to the conditions of a small town. In the case of a small town the structure I of natural system may be substantially different from the typical structure for a great city, i described by Szulczewska and Kaftan (1996). ; For example: in a small town the most precious elements of natural system may be found apart from the administrative boards of the city, a necessity of shaping migration roads (streams) may rise, catching apart from these boards, may not participate so much differentiated physiographic conditions to distinguish climate, hydrologic and biological subsystems. The experiences learnt in the works over the spatial structure of a small town show that necessary is keeping on the course of events, proposed by the authors of the idea on urban natural system. However, the system ought to be individually created and big structural and functional changes introduced.

Słowa kluczowe

PL

ochrona srodowiska; miasta; system przyrodniczy; Krzeszowice

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2000
• Tom: 24
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.79-88+2 tabl.

Twórcy

autor

Stachowicz K

Bibliografia

• Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój", 1993 - Rio de Janeiro 3-14 czerwca 1992. Szczyt Ziemi. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa
• European Academy of the Urban Environment. Facing the challenge 1996 EAUE, Berlin
• Jędraszko A. 1988 Planowanie środowiska i krajobrazu w Niemczech na przykładzie Stuttgartu. Unia Metropolii Polskich, Warszawa
• Stachowicz K. i in. 1996 Zasady określania przyrodniczych uwarunkowań rozwoju gminy i województwa. Etap I - Dokumentacja przyrodnicza gminy Krzeszowice. Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków (maszynopis)
• Szulczewska B. i Kaftan J. (red.) 1996 Kształtowanie systemu przyrodniczego miasta (praca zbiorowa). Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa