EN
In in vivo experiments the natural biologically active substances, which may reduce the application of chemical plant protection pesticides were examined. As dressing preparations water extracts (macerations, infusions) prepared from various parts of 39 plant species were used. For dressing non-disinfected seeds of two varieties of oat: Akt with naked seeds and Bajka with chaffed seeds were used. The experiment was conducted as a filter paper test, germination viability (I date) and germination capacity (II date) as well as healthiness of the seeds were determined. A significant differentiation of the effect of the extracts depending on extracts’ origin (plant), mode of their preparation and of interaction between these factors was revealed.
PL
Celem badań było poszukiwanie substancji biologicznie czynnych mogących ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. W badaniach wykorzystano: Wyciągi wodne (maceraty, napary) przygotowane z różnych części morfologicznych 39 gatunków roślin: 1. Acorus calamus L. – kłącze; 2. Aesculus hippocastanum L. – kora; 3. Aesculus hippocastanum L. – kwiat; 4. Allium sativum L. – cebula; 5. Archangelica officinalis Hoffm. – korzeń; 6. Arctium lappa L. – korzeń; 7. Artemisia absinthium L. – ziele; 8. Artemisia vulgaris L. – ziele; 9. Betula verrucosa Ehrh. – liście; 10. Calendula officinalis L. – kwiat; 11. Camelina sinensis L. – liście; 12. Carum carvi L. – owoc; 13. Coriandrum sativum L. – owoc; 14. Crataegus oxyacantha L. – kwiat; 15. Equisetum arvense L. – ziele; 16. Frangula alnus Mill. – kora; 17. Hyssopus officinalis L. – ziele; 18. Inula helenium L. – korzeń; 19. Juglans regia L. – liście; 20. Juniperus communis L. – owoc; 21. Lavandula vera L. – kwiat; 22. Levisticum officinale L. – korzeń; 23. Linum usitatissimum L. – nasiona; 24. Marrubium vulgare L. – ziele; 25. Matricaria chamomilla L. – koszyczek; 26. Melissa officinalis L. – liście; 27. Mentha piperita L. – liście; 28. Origanum majorana L. – ziele; 29. Pinus sylvestris L. – młode pędy; 30. Quercus robur L. – kora; 31. Ribes nigrum L. – liście; 32. Rosa canina L. – owoc; 33. Salix alba and S. purpurea L. – kora; 34. Sambucus nigra L. – kwiat; 35. Saponaria officinalis L. – korzeń; 36. Satureja hortensis L. – ziele; 37. Taraxacum officinale Web. – korzeń; 38. Urtica dioica L. – liście; 39. Verbascum thapsiforme L. – kwiat; 40. Zea mays L. – znamiona. Kontrolę stanowiły nasiona owsa traktowane sterylną wodą destylowaną. Maceraty i napary przygotowywano według receptury podanej we wcześniejszym opracowaniu. Nieodkażone nasiona dwóch odmian owsa siewnego: nagoziarnistej Akt oraz oplewionej Bajka. Doświadczenie przeprowadzono jako test bibułowy (PN-R-65950), określając w nim energię i zdolność kiełkowania nasion oraz ich zdrowotność. Analiza wariancji wykazała istotnie zróżnicowane działanie wyciągów sporządzonych z różnych roślin oraz sposobów ich przygotowania na żywotność i zdrowotność nasion obu odmian. Udowodniono także istotność interakcji pomiędzy tymi czynnikami. Wykazano jednocześnie, iż każda z odmian reagowała odmiennie na ten sam zestaw wyciągów. Niezależnie od sposobu przygotowania wyciągu kiełkowanie nasion odmiany Akt stymulowały wyciągi z liści melisy lekarskiej a kiełkowanie nasion odmiany Bajka – wyciągi: z korzenia omanu wielkiego i mniszka lekarskiego, koszyczków rumianku pospolitego i owoców róży dzikiej. Porównując aktywność wyciągów w zależności od ich pochodzenia i sposobu przygotowania wykazano, że żywotność nasion odmiany Akt stymulowały napary z liści mięty pieprzowej i melisy lekarskiej oraz maceraty z kwiatu kasztanowca, liści melisy lekarskiej i mięty pieprzowej, podczas gdy w przypadku odmiany Bajka były to napary z korzenia omanu wielkiego i mniszka lekarskiego oraz maceraty z koszyczków rumianku pospolitego. Podobne zróżnicowanie ujawniło się podczas analizy wpływu wyciągów roślinnych (niezależnie od sposobu przygotowania) na zdrowotność nasion obu odmian. Porażenie nasion odmiany Akt ograniczały wyciągi z liści mięty pierzowej i melisy lekarskiej, a odmiany Bajka – wyciągi z ziela cząbra ogrodowego, kwiatów lawendy prawdziwej, ziela lebiodki majeranku. Aktywność wyciągów z badanych roślin była modyfikowana przez sposób ich przygotowania. Porażenie nasion odmiany Akt ograniczały napary z liści mięty pieprzowej, melisy lekarskiej, kwiatów nagietka lekarskiego oraz maceraty z liści mięty pieprzowej i korzenia lubczyku lekarskiego, podczas gdy porażenie nasion odmiany Bajka malało, gdy traktowano je naparami z kwiatu lawendy prawdziwej, owoców kolendry siewnej i maceratami z ziela cząbra ogrodowego, nasion lnu zwyczajnego i owoców kminku zwyczajnego.