Technological value of selected Polish varieties of rapeseed

• Autorzy: Tanska M , Rotkiewicz D. , Ambrosewicz M.

Warianty tytułu

PL

Wartosc technologiczna nasion wybranych krajowych odmian rzepaku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The objective of the study was to evaluate the technological value of double-improved Polish varieties of rape, i.e. two winter varieties: pollinated variety Kana and hybrid variety Pomorzanin, and one spring variety pollinated Bios. The technological values of seeds and the quality of oils were evaluated by determining their traits which are important in processing and nutrition, i.e.: 1000 seeds mass, geometric features of seeds, contents of oil, phosphorus, phenolic compounds and glucosinolates in seeds, pressing yield, lipid composition, degree of hydrolysis and oxidation of oil as well as contents of total phosphorus and non-hydratable phosphorus. Analyses demonstrated that seeds of the winter variety (Kana, Pomorzanin) were characterized by a higher technological value than those of the spring variety (Bios) due to a higher mass of 1000 seeds and oil content and a lower concentration of phosphorus compounds, including non-hydratable phospholipids. The highest nutritive value was demonstrated for oil processed from seeds of the winter hybrid variety Pomorzanin as it was characterized by the most optimal ratios of n-6 and n-3 acids. The least valuable raw material for the production of edible oil turned out to be seeds of the spring pollinated variety Bios which characterized by the lowest content of oil and, simultaneously, the highest content of non-hydratable phospholipids and unfavorable to health ratio of monounsaturated fatty acids.

PL

Celem badań była ocena wartości technologicznej nasion podwójnie ulepszonych krajowych odmian rzepaku: dwóch ozimych – populacyjnej Kana i mieszańcowej Pomorzanin oraz jarej populacyjnej Bios. Wartość technologiczną nasion i jakość olejów oceniano, określając ważne w przetwórstwie i żywieniu cechy, takie jak: masa 1000 nasion i ich wymiary geometryczne, zawartość tłuszczu, fosforu, związków fenolowych i glukozynolanów, wydajność tłoczenia oraz skład lipidowy, stopień hydrolizy i utlenienia oleju oraz zawartość fosforu ogółem i niehydratowalnego. Stwierdzono, że nasiona odmian ozimych (Kana, Pomorzanin) cechowały się wyższą wartością technologiczną od nasion odmiany jarej (Bios), z uwagi na większą masę 1000 nasion i zawartość tłuszczu oraz mniejszą zawartość związków fosforu, w tym fosfolipidów niehydratowalnych. Najwyższą wartość żywieniową miał olej z nasion ozimej odmiany mieszańcowej Pomorzanin, ponieważ zawierał najbardziej optymalne proporcje kwasów n-6 i n-3. Najmniej cennym surowcem do produkcji oleju jadalnego okazały się nasiona populacyjnej odmiany rzepaku jarego Bios. Zawierały najmniej tłuszczu i miały równocześnie najwyższą zawartość fosfolipidów niehydratowalnych oraz niekorzystną dla zdrowia proporcję kwasów wielonienasyconych.

Słowa kluczowe

PL

rapeseed; Polish variety; selected variety; technological value; seed; oil quality

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Natural Sciences
• Rocznik: 2009
• Tom: 24
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.122-132,ref.

Twórcy

autor

Tanska M

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn, pl.Cieszynski 1, 10-957 Olsztyn, Poland

autor

Rotkiewicz D.

autor

Ambrosewicz M.

Bibliografia

• Analiza estrów metylowych kwasów tłuszczowych metodą chromatografii gazowej. PN-EN ISO 5508.
• ACHREMOWICZ K., SZARY-SWORST K. 2005. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe czynnikiem poprawy stanu zdrowia człowieka. Żywn. Nauka Technol. Jakość, 3(44): 22–35.
• BANASZKIEWICZ T., BORKOWSKA K. 2006. Ocena wybranych cech fizykochemicznych oraz zawartości energii metabolicznej nasion rzepaku w aspekcie ich wielkości. Rośl. Oleiste, 27(2): 312–322.
• BARTKOWIAK-BRODA I. 1998. Odmiany mieszańcowe rzepaku – osiągnięcia i perspektywy. Rośl. Oleiste, 19(2): 359–370.
• BEKES F., ZAWISTOWSKA U., BUSHUK W. 1983. Protein-lipid complex in the gladin fraction. Cereal Chem., 60(5): 371–378.
• FENYVESI-SIMON K., KARPATI M., LASZTITY R. 1992. Total and starch lipids of some wheat cultivars grown in Hungary. Acta Aliment., 21(1): 11–21.
• FOLCH J., LESS M., SLOANE STANLEY G.H. 1957. A simple method for the isolation and purification of total lipides from animal tissues. J. Biol. Chem., 226(1): 497–509.
• HEANEY R.K., SPINKS E.A, FENWICK G.R. 1988. Improved metod for the determination of the total glucosinolate content of rapeseed by determination of enzymically released glucose. Analyst., 113: 1514–1517.
• JENSEN S.K, LIU Y.-G., EGGUM B.O. 1995. The influence of variation in seed size and hull content on composition and digestibility of rapeseed. In: Proc. of the 9th International Rapeseed Congress. 4-7 July, Cambridge, UK, pp. 188–190.
• JEŻEWSKA M. 1991. Wprowadzenie metody oznaczenia liczby anizydynowej i współczynnika Totox w olejach roślinnych i tłuszczach do krajowej praktyki laboratoryjnej. Rocz. Inst. Przem. Mięs. Tłuszcz, 28: 108–117.
• KOZŁOWSKA H., NACZK M., SHAHIDI F., ZADERNOWSKI R. 1990. Phenolic acids and tannins in rapeseed and canola. [In:] Canola and rapeseed.production, chemistry, nutrition, and processing technology. Ed. F. Shahidi, Van Nostrand Reinhold, New York, 193–210
• Lista odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce. 2008. Słupia Wielka, COBORU, 55.
• MIŃKOWSKI K. 1998. Usuwanie łupiny nasion rzepaku – aspekty surowcowe. Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego. Tłusz. Jad., 33(3–4): 91–99.
• MIŃKOWSKI K., KRYGIER K. 1998. Wpływ odmiany i wielkości nasion rzepaku na ich charakterystykę fizykochemiczną. Rośl. Oleiste, 19(2): 219–230.
• Nasiona oleiste. Oznaczenie zawartości oleju. PN-EN ISO 659:1999.
• NIEWIADOMSKI H. 1983. Odmiany rzepaku. [W:] Technologia nasion rzepaku. PWN, Warszawa, 31–52.
• NIEWIADOMSKI H. 1993. Technologia tłuszczów jadalnych. WNT Warszawa.
• NOGALA-KAŁUCKA M., GOGLEWSKI M., JAWOREK M., SIGER A., SZULCZEWSKA A. 2002. Oznaczenie niektórych składników jako wyróżników jakości nasion rzepaku produkowanych w różnych regionach Polski. Rośl. Oleiste, 23(2): 447–459.
• Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce. Oznaczanie liczby kwasowej i kwasowości. PN-ISO 660:1998.
• Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce. Oznaczanie liczny nadtlenkowej. PN-ISO 3960:1996.
• Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce. Rafinowane oleje roślinne. PN-A-86908:2000.
• PŁATEK T. 1996. Niektóre aspekty usuwania fosfolipidów z oleju rzepakowego. Tłusz. Jad., 31 (3–4): 92-99.
• PŁATEK T. 1998. Fosfolipidy a skuteczność odszlamowywania oleju rzepakowego. Tłusz. Jad., 33(1–2): 44–55.
• PRZYBYLSKI R., ESKIN N.A.M. 1991. Phospholipid composition of canola oils during the early stages of processing as measured by TLC with flame ionization detector. J. Amer. Oil Chem. Soc., 68(2): 241–245.
• RIBEREAU-GAYON P. 1972. Plant phenolics. Heywood V. H. (ed.), Hafner Publishing Co., New York.
• Rośliny oleiste przemysłowe. Ziarno rzepaku i rzepiku podwójnie ulepszonego. PN-90/R-66151.
• Rośliny przemysłowe oleiste. Ziarno rzepaku i rzepiku wysokoerukowego. PN-90/R-66145.
• ROTKIEWICZ D., KOZŁOWSKA H., ŚWIĄTEK L. 1976. Związki fenolowe w niektórych odmianach rzepaków (B. napus) uprawianych w Polsce. Hod. Rośl. Aklim. i Nasien., 20(5): 448–454.
• ROTKIEWICZ D., KONOPKA I. 1998. Związki fosforu w nasionach i w oleju rzepakowym. Rośl. Oleiste, 19(1): 61–70.
• ROTKIEWICZ D., KONOPKA I. 2000. Wpływ wybranych czynników technologicznych na zawartość fosforu w oleju rzepakowym. Rośl. Oleiste, 21(1): 215–224.
• ROTKIEWICZ D., KONOPKA I., OJCZYK T., MARMIŃSKI T. 1999. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość związków fosforu w nasionach rzepaku jarego. Rośl. Oleiste, 20(1): 143–150.
• ROTKIEWICZ D., KONOPKA I., TAŃSKA M. 2002. Wymiary nasion rzepaku jako czynnik kształtujący ich wartość technologiczną oraz jakość oleju. Rośl. Oleiste, 23(1): 103–111.
• SHAHIDI F. 1990. Rapeseed and canola: global production and distribution. [In:] Canola and rapeseed. Production, chemistry, nutrition and processing technology. Ed. F. Shahidi, Van Nostrand Reinhold, New York, pp. 3–13.
• SØRENSEN H. 1990. Glucosinolates: Structure. Properties. Function. [In:] Canola and rapeseed. Production, chemistry, nutrition and processing technology. Ed. F. Shahidi, Van Nostrand Reinhold, New York, pp. 149–172.
• SZWED G., TYS J. 1995. Susceptibility of rape seed to dynamic damages depending on moisture and storage time. Zeszyty Problemowe PNR, 427: 87–90.
• TAŃSKA M., KONOPKA I., ROTKIEWICZ D. 2008. The relationships of rape seed strength properties to seed size. J. Sci. Food Agric., 88: 2186–2193.
• TAŃSKA M., ROTKIEWICZ D., KOZIROK W., KONOPKA I. 2005. Measurement of the geometrical features and surface color of rapeseeds using digital image analysis. Food Res. Inter., 38(7): 741–750.
• Tłuszcze roślinne jadalne. Metody badań. Oznaczanie zawartości fosforu. PN-88/A-86930.
• Tłuszcze roślinne jadalne. Oznaczanie liczby anizydynowej oraz obliczanie wskaźnika oksydacji tłuszczu Totox. PN-93/A-86926.
• Tłuszcze roślinne jadalne. Oleje tłoczone na zimno. ZN-94/SGO-01.
• THOMPSON L.U. 1990. Phytates in canola/rapeseed. [In:] Canola and rapeseed. Production, chemistry, nutrition and processing technology. Ed. F. Shahidi, Van Nostrand Reinhold, New York, 173–192.
• TROSZYŃSKA A., 2004, Non-nutrient bioactive substances in food of plant origin causing bitterness and astringency. Pol. J. Food Nutri. Sci., 13/54: 65–73.
• Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych. Rzepak ozimy, rzepak jary 2005. 2006. COBORU, Słupia Wielka, 38.
• Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych. Rzepak ozimy, rzepak jary 2007. 2008. COBORU, Słupia Wielka, 56.
• Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych. Rzepak ozimy, rzepak jary 2007. 2008. COBORU, Słupia Wielka, 55.
• ZADERNOWSKI R., NOWAK-POLAKOWSKA H., LOSSOW B. 1993. Tłuszcz frakcji morfologicznych nasion rzepaku. Post. Nauk Roln., 6: 151–155.
• ZADERNOWSKI R., SOSULSKI F. 1978. Composition of total lipids in rapeseed. J. Amer. Oil Chem. Soc., 55: 870–872.
• ZADERNOWSKI R. 1987. Studia nad związkami fenolowymi mąk rzepakowych i rzepakowych. Acta Academiae. Agriculturae Ac Technicae Olstenensis. 302. Technologia Alimentorum. Suppl. F, 302(21).