Burak cukrowy w płodozmianie i monokulturze w świetle 20-letnich badań statycznych w Polsce Północno-Wschodniej

• Autorzy: Zawislak K , Rychcik B.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy omówiono wyniki 20-letnich (1973-1992) badań statycznych dotyczących uprawy buraka cukrowego w 5-polowym płodozmianie; burak cukrowy - bobik - jęczmień jary - rzepak ozimy - pszenica ozima (1973-1992) i: burak cukrowy - jęczmień jary - rzepak ozimy - pszenica ozima - bobik (1979-1992) oraz w 6-25-letniej monokulturze, przeprowadzonych na glebie płowej pylastej lekkiej wytworzonej z gliny lekkiej. W pierwszym 10-leciu, gdy buraka cukrowego uprawiano na wyłącznym nawożeniu mineralnym, średnie plony w płodozmianie wyniosły 44.6 t korzeni, 46.5 t liści z 1 ha, podczas gdy w monokulturze o 29,1 i 41.1% mniej. W drugim 10-leciu, gdy uprawiano go na nawożeniu organicznym i mineralnym, plony w płodozmianie osiągnęły: 51.11 korzeni, 48,11 liści z 1 ha, a cukru białego 7.501 z 1 ha, natomiast różnice w monokulturze nawet się pogłębiły, a więc plony zmalały odpowiednio o 31.0, 44.1 i 32.0%. Nawożenie mineralne o 50% wyższe ponad poziom podstawowy (300 kg NPK) zwiększało plony korzeni w obu wariantach uprawy buraka w skali 6-7%, plony zaś liści w płodozmianie o 16%, a w monokulturze o 2%. Herbicydy lub herbicydy z fungicydami działały słabiej plonotwórczo aniżeli NPK. W płodozmianie zwiększały tylko plon korzeni o 6-7%, w monokulturze plon korzeni i cukru białego o 3-4%, a liści dopiero przy kompleksowej ochronie o 16%, w porównaniu z obiektami nie chronionymi. Zniżki plonów w monokulturze miały swoje źródło w nasilaniu chorób-zgorzeli siewek, plamistości liści oraz degradacji gleby i nasilaniu się chwastów wieloletnich. Pasożytnicze nicienie występowały w populacjach nie szkodliwych dla plonów.

EN

This paper discusses the results of 20 years (1973-1992) of static studies on sugar beet grown in a five-field rotation: sugar beet - field bean - spring barley • winter rape - winter wheat (1973-1978), and sugar beet - spring barley - winter rape - winter wheat - field bean (1979-1992) and in 6-25 year monoculture. Experiments were conducted on a grey-brown podsolic soil developed from sandy loam. In the first ten years, when the sugar beet was fertilized with mineral fertilizers exclusively, the average yield amounted to 44.6 t/ha of roots and 46.5 t of tops in crop rotation and by 29.1 and 41.1% less in continuous cultivation. In the next ten years both organic and mineral fertilizers were applied and yields in crop rotation averaged: roots 51.1 t/ha and tops 48.1 t/ha and in monoculture the yields were lower by 31.0 and 44.1%, respectively. White sugar yield m crop rotation was 7.5 fha and in monoculture it was 32% lower. The higher rate of mineral fertilizers (450 kg NPK/ha) increased yields by 16% in rotation and by 2% in both variants of cultivation and of tops by 16% in rotation and by 2% in monoculture. Herbicides or herbicides with fungicides increased root yields by 6-7% in rotation and by 3-4% in monoculture. Yield decreases in monoculture were due to infestation by black leg of sugar beet, cercospora disease and the degradation of soil and infestation by perennial weeds. Parasitic nematodes occurred in small populations and had no economic importance.

Słowa kluczowe

PL

uprawa roslin; buraki cukrowe; plony; plodozmian; monokultury; nawozenie; ochrona roslin

EN

plant cultivation; sugar-beet; crop; crop rotation; monoculture; fertilization; plant protection

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
• Rocznik: 1997
• Tom: 64
• Opis fizyczny: s.227-236,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zawislak K

• Akademia Rolniczo-Techniczna, Olsztyn

autor

Rychcik B.

Bibliografia

• Adamiak J., Niewiadomski W., Adamiak E. 1991. Tolerancyjność buraka cukrowego na uprawę w trójpolowych płodozmianach i w monokulturach na glebie ciężkiej. Biul.IHAR, 178; 121-127
• Berbeć E. 1973. Zdrowotność odmian buraków uprawianych w płodozmianie i monokulturze. II. Występowanie i szkodliwość mątwika burakowego Heterodera Schachtii Schm, Biul.IHAR, 1-2, 49-55
• Fischer W., Liste H.J. 1979. Untersuchungen zu Ertrag und Ertragskomponenten bei Zuckerrüben in Abhängigkeit von der Fruchtfolgegestaltung. Arch. Acker, -u. Pflanzenbau u. Bodenkd., 23(9): 487-497
• Gawrońska-Kulesza A. 1974. Uprawa buraków cukrowych w uproszczonych zmianowaniach i monokulturze. Rocz.Nauk Rol., A- 100 (3): 79-96
• Gonet I., Gonet Z. 1981. Reakcja niektórych roślin na uprawę w monokulturze w różnych warunkach siedliskowych. I Burak cukrowy, Pam, Puł., 74: 47:57
• Heyland K.U., Werner A., Heinen-Debrus A. 1988. Einfluss der Anbautechnik von kruziferen Zwischenfrüchten auf die Population des Rübe nzyste nälchens Heterodera schachtii Schmidt sowie Ertrag und Qualität der Zuckerrübe. Die Bodenkultur J.f.Landwirtsch. Forschung, 39(4):309-328
• Niewiadomski W., Zawiślak K 1982. Tolerancja buraka cukrowego na skracanie rotacji i monokulturę, w świetle 12-letnich doświadczeń ścisłych. Rocz.Nauk Rol., A- 105(1): 39-59
• Osińska B., Szymczak-Nowak J, 1980, Agrotechniczne metody zapobiegania zgorzeli siewek buraka. Ochr. Rośl., 9: 13-16
• Produkcja buraka cukrowego. 1991. Pod red. I. Gutmańskiego, PWRiL, Oddz. w Poznaniu
• Rudnicki F., Urbanowski S., Rajs T. 1994. Wpływ ilości opadów na efekty uprawy roślin w wieloletnich monokulturach. I. Burak cukrowy. Zeszyty Nauk. AT-R w Bydgoszczy, Rolnictwo 35: 7-13
• Skwiercz A.T., Zawiślak K. 1987. Występowanie pasożytniczych nicieni w glebie pod burakiem cukrowym uprawianym w płodozmianie i wieloletniej monokulturze. Acta Acad. Agric.Tech.Olst, Agricult., 44: 249-255
• Urbanowski S., Olędzka-Żyła H. 1988. Plonowanie buraka cukrowego w płodozmianie klasycznym, specjalistycznym i monokulturach. Zesz.Probl, Post. Nauk Rol., 331: 195-202
• Vinduška L. 1972. Růst populace hádátka répného Heterodera schachtii Schmidt na monokultuře repy. Ochr, Rostl., 8 (2): 89-93
• Wojciechowska H,, Mikołajska J., Sadowski S., Zakrzewska B. 1973. Badania nad wpływem zmianowania i dwóch poziomów agrotechniki na zdrowotność roślin uprawnych. Cz. I. Burak cukrowy. Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 2: 147-160
• Wojciechowska-Kot H., Kurowski T. 1988. Zdrowotność roślin i efektywność fungicydów w wieloletniej monokulturze buraka cukrowego. Biul. IHAR, 165: 115-123
• Wojciechowsk-Kot H,, Mikołajska J. 1988. Wystąpienie zgorzeli siewek i plamistości liści buraka cukrowego uprawianego w wieloletniej monokulturze. Acta Acad. Agricult. Tech., Olst., Agricult., 46: 155-163
• Zawiślak K, Niewiadomski W., Adamiak J. 1974. Monokultura buraków cukrowych na glebie średnią i ciężkiej. Biul.IHAR, 3-4: 107-114
• Zawiślak K 1987. Wrażliwość buraka cukrowego na uprawę w monokulturze i w 3-letnich rotacjach. Acta Acad.Agricult.Tech.01st., Agricult,, 44: 97-108
• Zawiślak K., Adamiak E. 1987. Zbiorowiska chwastów buraka cukrowego uprawianego w płodozmianie i w wieloletniej monokulturze. Acta Acad. Aricult. Tch. Ost., Agricult., 44: 179-190
• Zawiślak K, Adamiak J., Tybuhski J. 1988 Dynamika substancji organicznej i składników mineralnych w warstwie uprawnej gleby pod wioletnimi monokulturami. Zesz.Probl.Post.Nauk Rol., 331: 237-245
• Zawiślak K, Tyburski J. 1992. The tolerance of root, industrial and fodder crops to continuous cultivation. Acta Acad, Agricult. Tech. Olst,, Agricult., 55: 149-162