Warstwowosc zbiorowisk chwastow zboz ozimych

• Autorzy: Sicinski J T
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Warstwowość, którą dawniej nazywano piętrowością, stanowi istotny element każdego zbiorowiska roślinnego. Najlepiej została zbadana i opracowana dla zbiorowisk leśnych, które wyraźnie zaznaczają swój układ przestrzenny, natomiast znacznie słabiej fitocenoz mniej wyraźnie zaznaczających swoje uwarstwienie. Do tej grupy można także zaliczyć i zbiorowiska segetalne. Układ nadziemnej warstwowości chwastów w uprawach polnych nie byl dotychczas przedmiotem osobnych badań, choć w wielu opracowaniach można znaleźć pewne informacje na temat tej ważnej cechy. W ich wyróżnianiu i nazewnictwie, co uwarunkowane jest charakterem tych fitocenoz, panuje znaczna dowolność (por. cytowana literatura). Na podstawie danych z polskiej literatury naukowej oraz badań własnych podjęto próbę ustalenia warstw wybranych zbiorowisk chwastów zbóż ozimych, mających różne wymagania, głównie edaficzne. Przypisanie określonych gatunków chwastów do poszczególnych warstw jest często trudne. Zaproponowane wydzielenia mogą budzić pewne wątpliwości, gdyż brak obiektywnych metod ich wyróżnienia. W zbiorowiskach chwastów zbóż ozimych, w określonej sytuacji układu przestrzennego, można wyróżnić 5 warstw nadziemnych: 1. Warstwa górna (c1 lub cg) - chwasty wyrastają ponad poziom rośliny uprawnej. 2. Warstwa środkowa (c2 lub cś) - rośliny segetalne w łanie sęgają wysokości kłosów zbóż, a także rosną nieco niżej. 3. Warstwa dolna (c3 lub cd) - wznoszą swe części nadziemne niezbyt wysoko. Chwasty warstwy środkowej i dolnej ścinane są w czasie żniw. 4. Warstwa przyziemna zwana również nadziemną (c4 lub cp) - obejmuje rośliny drobne, płożące się. Nie jest koszona w czasie żniw. 5. Warstwa mszysta lub mchów (d) - tworzona głownie przez mchy oraz wątrobowce. Nie przeprowadzono badań układu warstw w strefie podziemnej (korzeni), a byłoby to zapewne celowe. Warstwowość zbiorowisk chwastów upraw zbóż ozimych uwarunkowana jest czynnikami przyrodniczymi oraz antropogenicznymi, a coraz częściej obserwuje się ich różnorodny wpływ, który powoduje zmiany w układzie przestrzennym chwastów w łanie. Dlatego warstwowość jest i będzie wypadkową ciągle odbywających się zmian, zachodzących skutkiem wzmożonej ingerencji człowieka. Wyniki badań nad warstwowością agrofitocenoz mogą mieć duże znaczenie dla praktyki rolniczej. Celem niniejszej pracy jest choćby tylko częściowe uzupełnienie istniejącej luki w zakresie badań układu przestrzennego chwastów w uprawach zbóż ozimych. Opracowanie stanowi materiał do dalszej dyskusji nad warstwowością zbiorowisk chwastów upraw zbożowych. Pani mgr Wiesławie Niewiadomskiej dziękuję za wykonanie szkiców warstwowości roślinności segetalnej.

EN

The present study is an attempt at partial filling a gap in the research on the spatial structure of weed distribution in plantations of winter crops. On the basis of data from Polish scientific literature and own research the stratification of selected stands of weed communities, of various, mainly edaphic, requirements, in winter crops is presented. In three selected stands, representing various communities, the weed spatial structure is similar, differing only in the floristic composition of segetal plants constituting given phytocoenoses. The midlle (c2), lower (c3) and ground (c4) strata were recorder in the studied fields, while the upper (c,) and mosses (c5) ones were missing, which was propálily a result of an influence exerted by the planted crop (rye), creating similar developmental conditions for weeds, and by climate (amount of precipitation).

Słowa kluczowe

PL

zbiorowiska roslinne; chwasty; warstwowosc zbiorowisk; uklad przestrzenny; zboza ozime

EN

plant community; weed; spatial arrangement; winter cereal

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrobotanica
• Rocznik: 1993
• Tom: 46
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.55-75,fot.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Sicinski J T

• Uniwersytet Lodzki, ul.Banacha 12/16, 90-237 Lodz

Bibliografia

• Anioł-Kwiatkowska J., 1974. Flora i zbiorowiska synantropijne Legnicy, Lubina i Polkowic. Acta Univ. Wrat. Prace Bot. 229 (19): 1-152.
• Domańska H.. Wójcik Z., 1974. Wpływ działalności człowieka na zbiorowiska roślinne pól uprawnych. Materiały Sympozjum zorganizowanego w ramach realizacji problemu 104, Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa, Puławy, 82: 13-26.
• Faliński J. B., 1966. Antropogeniczna roślinność Puszczy Białowieskiej jako wynik synantropizacji naturalnego kompleksu leśnego. Rozpr. Univ. Warszawskiego 13: 1-256.
• Fukarek F.. 1967. Fitosocjologia. PWRiL, Warszawa, ss. 218.
• Hołdyński Cz., 1991. Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Acad. Agricult. Olst., Supplementum B., Agricult. 403 (51): 3-51.
• Hołdyński Cz., Korniak T., 1989. Prarędzinowe zbiorowiska chwastów upraw zbożowych w Suwalskim Parku Krajobrazowym. Acta Acad. Agricult. Olst., Agricult. 48: 83-89.
• Kapeluszny J., 1988. Krytyczne zagęszczenie perzu właściwego (Agropyron repens) (L.) P.B.) w pszenicy ozimej. Zesz. Proble. Postęp. Nauk. Roln. 349: 35-40.
• Kornaś J., 1950. Zespoły roślinne Jury Krakowskiej. Część I: Zespoły pól uprawnych. Acta Soc. Bot. Pol. 20 (2): 361-438.
• Kornaś J., 1972. Zespoły synantropijne. [W]: Szata roślinna Polski, red. Szafer W., Zarzycki K., PWN, Warszawa, Wyd. 2, 1: 442-465.
• Kornaś J., 1987. Zmiany roślinności segetalnej w Gorcach w ostatnich 35 latach. Zesz. Nauk. UJ. Prace Bot. 834 (15): 7-26.
• Markow M., 1978. Agrofitocenologia nauka o zbiorowiskach roślinnych pól uprawnych. PWRiL, Warszawa, ss. 267.
• Odum E. P., 1982. Podstawy ekologii. Wyd. III. PWRiL, Warszawa, ss. 661.
• Pawlak G., 1979. Materiały do poznania zbiorowisk antropogenicznych okolic Lubniewic na Pojezierzu Lubuskim. Bad. Fizjogr. nad Polską Zach. Ser. B 31: 131-146.
• Pawlak G., 1981. Roślinność synantropijna obszaru wybitnie rolniczego na przykładzie okolic wsi Kłodzino w województwie szczecińskim. Pozn. Tow. Przyj. Nauk., Wydz. Mat.-Przyr., Prace Kom. Biol. 56: 1-80.
• Pawłowski B., 1972. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. [W:] Szata roślinna Polski, red. Szafer W., Zarzycki K., PWN, Warszawa, Wyd. 2, 1: 237-279.
• Scamoni A., 1967. Wstęp do fitosocjologii praktycznej. PWRiL, Warszawa, ss. 247.
• Siciński J. T., 1974. Zbiorowiska segetalne Kotliny Szczercowskiej (Widawskiej). Acta Agrobot. 27, 2: 5-94.
• Siciński J. T., Sowa R., 1980. Zbiorowiska segetalne na glebach rędzinowych w okolicach Sieradza. Acta Agrobot. 33 (2): 269-298.
• Szmeja K., 1989. Roślinność pól uprawnych Wzniesień Elbląskich. Gdańskie Tow. Nauk., Wydz. II Nauk Medycz. i Biol., Acta Biol. 7: 1-67.
• Trzcińska-Tacik H., 1992. Dwa typy zmian w zbiorowiskach chwastów zbóż w południowej części Wyżyny Małopolskiej. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Sesja Nauk. 261 (33): 139-155.
• Tymrakiewicz W., 1959. Atlas chwastów. PWRiL, Warszawa, ss. 1-367.
• Warcholińska A. U., 1974. Zbiorowiska chwastów segetalnych Równiny Piotrkowskiej i ich współczesne przemiany w związku z intensyfikacją rolnictwa (Mezoregion Nizin Środkowopolskich). Acta Agrobot. 27: 95-194.
• Warcholińska A. U., 1982 a. Zbiorowiska segetalne z Vicia grandiflora Scop. W północnowschodniej części Niziny Południowowielkopolskiej. Bad. Fizjogr. nad Polską Zach. Ser. B. 33: 55-57.
• Warcholińska A. U., 1982 b. Zbiorowiska segetalne zbóż ozimych Skierniewic i terenów przyległych. Acta Agrobot. 34 (2): 285-300.
• Warcholińska A. U., Siciński J. T., 1976. Z badań nad występowaniem i rozprzestrzenianiem Anthoxanthum aristatum Boiss. w środkowej Polsce. Fragm. Hor. Geobot. 22 (4): 409-413.
• Wnuk Z., 1976. Zbiorowiska chwastów segetalnych Pasma Przedborsko-Malogoskiego i przyległych terenów. Część II. Zbiorowiska zbożowe i ścierniskowe. Acta Univ. Łódź. Zesz. Nauk. UŁ. Ser. 11, 14: 123-177.
• Wnuk Z., 1989. Caucalido-Scandietum R. Tx. 1937 (zespól Caucalis daucoides-Scandix pecten-veneris, Caucalo-Scandicelum Libbert 1930) w Polsce. Acta Univ. Łódź., Folia Bot. 6: 101-121.
• Wójcik Z., 1977. Charakterystyka siedlisk polnych na Pogórzu Beskidu Niskiego metodami biologicznymi. PAN IGiPZ, Prace Geograficzne 121: 1-111.