PL
Przedmiotem badań byty inicjatywy rolników zmierzające w kierunku poprawy efektywności gospodarowania poprzez prowadzenie działalności handlowej. Badania przeprowadzono w 1992 roku w północno-wschodniej Polsce. Objęto nimi 355 rolników przedsiębiorczych. Do podejmowania przedsięwzięć handlowych producentów motywowała głównie chęć powiększenia dochodów. Wynikała ona z pogarszającej się sytuacji ekonomicznej rolnictwa, charakteryzującej się spadkiem dochodowości wskutek niekorzystnych relacji cenowych i trudności zbytu produkcji. W tej sytuacji zainteresowanie rolników skupiało się na działaniach, które przynosiłyby zysk i nie wymagały ciągłych nakładów. Stąd też zainteresowanie handlem płodami rolnymi i środkami do produkcji rolniczej. Handel prowadziło 37% badanych rolników. Osoby trudniące się obrotem towarowym podejmowały więcej inicjatyw niż pozostali respondenci. Na jednego członka grupy przypadało średnio 2,1 przedsięwzięcia, podczas gdy średnia policzona dla całej populacji wyniosła 1,40. Z tego powodu udział inicjatyw handlowych w strukturze podejmowanych kierunków przedsiębiorczości był wysoki i wynosił 31%. Przedsięwzięcia handlowe finansowano głównie własnymi funduszami (60% respondentów). Z kredytu bankowego korzystało 29% respondentów. Pożyczki pozabankowe należały do rzadkości. Mimo, że większość respondentów uznała zyski z podejmowanych przedsięwzięć za znaczne, przyrost dochodów z tego tytułu był średnio niższy niż wywołany sytuacją ekonomiczną spadek dochodów realnych ludności wiejskiej. Należy więc uznać, iż podejmowane inicjatywy miały duże znaczenie w hamowaniu procesu ubożenia ludności rolniczej, jednakże nie powodowały, mimo dodatkowego wkładu pracy, wzrostu zamożności tej grupy społecznej. Dodatkowe dochody dawały natomiast szansę na rozwój produkcji rolniczej lub uruchomienie innej działalności gospodarczej, o czym świadczą zamierzenia producentów. Wiek, wykształcenie oraz wielkość prowadzonych gospodarstw nie wpływały na liczbę podejmowanych przez rolników inicjatyw handlowych.
EN
The study was performed in 1992 and included 355 farmers of initiative. To undertake trading activities the farmers were motivated by the worsening of economic situation of agriculture characterized by the lowering incomes due to unprofitable price relations and difficulty in sales of agricultural produce. Obout 37% of the farmers traded. The trading persons had undertaken more initiatives (2,1) than the others (1,4). Thus, the share of trade initiatives compared with total initiatives was high and amounted to 31%. Trade initiatives were financed mainly from own funds (60% of respondents). From the bank credits 29% of the respondents benefited; other than bank loans were very rare. Although most of the respondents assessed the gains from the realized initiatives as high, the increase of incomes was, on an average lower than the drop in real incomes of rural population resulted from the unfavourable economic situation. Therefore, it must be stressed that the initiatives undertaken had a great importance in slowing down the pauperization process of rural population but did not result in increases in the wealth of this social group. Additional incomes gave, however, the chance of developing agricultural production or setting in motion other economic activities, which is confirmed by the undertakings of the respondents.