Problemy miejskich obszarow zdegradowanych w krajach rozwinietych

• Autorzy: Sieminski W
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie wstępnego raportu OECD (sporządzonego w 1997 r.) w aktykule przedstawiono problemy obszarów zdegradowanych w dużych miastach (ponad 100 tys. mieszkańców) krajów rozwiniętych - członków OECD, w skład których od kilku lat wchodzi również Polska. Analizy raportu wykazują, że od 7 do 25% ludności dużych miast żyje na obszarach zdegradowanych. Szacuje się, że jest to ok. 10% ogółu ludności krajów rozwiniętych. Degradacja miejska to bariera w realizacji współczesnych strategii rozwojowych, w których dużym i wielkim miastom wyznacza się rolę centrów wszechstronnej, międzynarodowej konkurencji dynamizującej rozwój. Jest ona również czynnikiem dysfunkcji w realizacji doktryny zrównoważonego rozwoju. Kryteria kwalifikujące obszar miejski jako zdegradowany to średni dochód mieszkańców danego obszaru na poziomie do 50% średniej krajowej lub (rozłącznie) bezrobocie o ponad 50% większe niż średnia krajowa. Oprócz nich wskaźnikową rolę mogą pełnić kryteria struktury rodzin zamieszkałych na danym obszarze miejskim (odsetki rodzin wielodzietnych i wielolicznych, prowadzonych przez jednego rodzica i z dziećmi poniżej 15 lat), warunki mieszkaniowe, skład demograficzny i etniczny ludności danego obszaru. Problem degradacji obszarów miejskich krajów rozwiniętych niepokoi nie tylko z powodów swych licznych reperkusji politycznych (podatność ludności obszarów zdegradowanych na radykalne ideologie; rewolty miejskie), ekonomicznych (nakłady na pomoc społeczną, koszty społeczne, dewastacja majątku miejskiego, szare strefy gospodarcze) i społecznych (patologie społeczne). Nie opanowane są również przyczyny degradacji - stosunkowo nowe zjawiska ekonomiczne - globalizacji gospodarki, pojawienie się nowoczesnych technologii (high-tech) kształtujących nową strukturę rynku pracy i nowe zapotrzebowanie na kwalifikacje. Artykuł - oprócz opisu zjawisk degradacji miejskiej - koncentruje się na prezentacji nowej polityki krajów OECD (przoduje w tym względzie USA i W. Brytania) wobec miejskich obszarów zapóźnionych i zdegradowanych. Zrywa ona z mechanicznym, charakterystycznym dla państwa opiekuńczego, rozdzielnictwem środków centralnych na równi dla wszystkich, a w przydziale środków na programy lokalne i regionalne zaczyna stosować nowe kryteria terytorializacji (granty dla najlepszych programów lokalnych), partnerstwa (uprzywilejowane są programy zapewniające wiązanie środków publicznych z wkładami partnerów - inwestorów prywatnych) i partycypacji społecznej (akceptacja społeczna dla programów, presja społeczna na realizację długofalowych programów). Artykuł omawia wiele problemów realizowanych w USA i Angli w oparciu o te kryteria od lat 60. do dzisiaj. Zapoznanie się z nimi może być szczególnie instruktyne dla Polski. Artykuł zamyka próba oceny zjawisk degradacji na obszarach miast polskich, możliwa do przeprowadzenia na podstawie badań geografów i socjologów z drugiej połowy lat 80. Autor formułuje również wnioski wynikające dla nas z raportu, dotyczące zarówno monitorowania zjawisk degradacji miejskiej, jak i polityki wobec miejskich obszarów zdegradowanych.

EN

In virtue of introductory OECD report (prepared in 1997) the problems of desolated areas in big cities (over 100 000 inhabitants) of developed countries - OECD members, where Poland also has got the membership for several years, were presented in the article. The analyses of report show evidence that from 7 to 25% of population and big cities live on desolated areas. We estimate that it is ap- prox.10% of entire population of developed countries. The urban degradation is the barrier in accomplishment of contemporary strategies in development, where the big and great cities have a role of centres of multipurpose and in-ternational competitiveness which has the dynamic impact on development. It is also a factor of disfunction in accomplishment of sustainable development doctrine. The criteria qualifying the urban area as degraded is the average income of inhabitants of given area on the level till 50% of national average or (separately) unemployment bigger than national average of over 50%. Apart of them, the criteria of families structure settled on the given urban area (percentage of numerous children families and multi-members families, led by a one parent and with children below 15 years), dwellings conditions, components of demography and ethnical of population on the given area, can play the indicatory meaning. The desolation problem of urban areas in developed countries disturbs not only on reasons of its numerous political repercussions (susceptibility of inhabitants from degraded areas to radical ideologies and municipal revolts), economic (outcomes on social aid, social costs, devastation of urban real and personal estate, grey economic zones) and social (social pathologies). The reasons of degradation are not overcome, either - relatively new economic phenomena - globalization of economy, modern technologies (high-tech), shaping a new structure of labour market and new needs for qualifications. The article appart from description of urban desolation, is focused on the presentation of new policy of OECD countries (the U.S.A. and Great Britain are leaders in this respect) against urban areas, late and degraded. Breaks with mechanical, characteristic for protective state, dissemination of central means, equally for everybody .And in the division of funds in local and regional programmes starts to apply new criteria of territorial policy (grants for best local programmes), partnership (programmes assuring the binding of public funds with partners' inputs, private investors) social participation (social acceptation for programmes, social pression on longwaves programmes implementation). The article discusses many programmes accomplished in the U.S.A. and England, basing on these criteria from 60's till today. The familiarization with them may be particullary instructive for Poland. The appraisal of evaluation of desolation phenomena on urban areas in Poland closes the article. The geographers and sociologists' examinations were the ground for its realization in the second half of 80's. The author also formulates conclusions resulting from the report for us, concerning as monitoring of urban desolation as policy against urban degraded areas.

Słowa kluczowe

PL

miasta; geografia osadnictwa; tereny zdegradowane; program OECD

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 1999
• Tom: 23
• Numer: 2-3
• Opis fizyczny: s.249-261,bibliogr.

Twórcy

autor

Sieminski W

Bibliografia

• „Atlas Warszawy" Grzegorza Węcławowicza i Janusza Księżaka. IGPiPZ PAN, Warszawa 1993 i 1994
• Burger T. 1985 Struktura społeczno-demograficzna ludności i zasoby mieszkaniowe w rejonie ulic Lwowska, Noakowskiego i Koszykowa w Warszawie. IKS, Warszawa
• Cieśla S. 1988 Stare dzielnice w strukturze miast. Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce. Praca zbiorowa pod red. B. Jałowieckiego i E. Kaltenberg-Kwiatkowskiej. Ossolineum
• Czeczerda W. 1991 Społeczne problemy utrzymania i modernizacji starej i powojennej zabudowy mieszkaniowej. IGPiK, Warszawa
• Frąckiewicz L. 1996 Jaka przyszłość dla śląskich zespołów mieszkaniowo-przemysłowych. W: Rewitalizacja historycznych dzielnic mieszkalno-przemysłowych. Idee - projekty - realizacje. Praca zbiorowa pod red. N. Juzwy i K. Wódz. Katowice
• Humanizacja zespołów mieszkaniowych - blokowisk. 1994 Praca zbiorowa pod red. Z. Bacia. Wyd. Politechniki Wrocławskiej
• OECD. Służby Rozwoju Terytorialnego. Grupa ds. Miejskich 1997 Projekt raportu końcowego na temat miejskich obszarów zdegradowanych. Opracowała Patrice Vergriete. Siedziba główna OECD
• Siemiński W. (kier. badań), Zaleska E. 1989 Opinie mieszkańców o potrzebach w zakresie remontów i modernizacji zespołów mieszkaniowych wybudowanych w latach powojennych. IGPiK, Warszawa
• Siemiński W. (kier.) z zespołem 1982 Postawy ludności wobec modernizacji i jej preferencje mieszkaniowe wobec istniejącego zainwestowania w miastach.... IKŚ, Warszawa
• Siemiński W. (kier. badań), Biernacka B. 1983 Warunki zaspokojenia potrzeb gospodarstw domowych w starych zasobach mieszkaniowych. IKŚ, Warszawa-Poznań
• Spółdzielcze osiedle mieszkaniowe na obrzeżu wielkiego miasta. Analiza stanu rozwoju i użytkowania. Raport końcowy. Praca zbiorowa pod red. J. Mikułowskiego-Pomorskiego. Kraków 1985
• Węcławowicz G. 1988 Przekształcenia struktury społeczno-przestrzennej miast. W: Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce. Ossolineum, Wrocław