Uwarunkowania rozwoju gospodarstw rodzinnych w Polsce w okresie transformacji ustrojowej

• Autorzy: Stajszczak M , Lewczuk A , Brodzinski Z
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było poznanie mechanizmów dostosowawczych gospodarstw rodzinnych do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej. Badania przeprowadzono w gminach: Szubin, Kcynia i Łabiszyn (woj. bydgoskie) w latach 1989/90 (1 faza badań) i 1992/93 (II faza badań). Stwierdzono, że rolnicy bardzo żywo reagowali na sygnały płynące z rynku i elastycznie dostosowywali strukturę i rozmiary produkcji oraz poziom nakładów do zmian cen i opłacalności, mimo niedoskonałej informacji rynkowej i bardzo słabo rozwiniętego ’’nowego” rynku rolnego. Badania nad problemami dostosowawczymi w rejonie Szubin pozwoliły wyłonić trzy zasadnicze formy tych dostosowań: 1. Najbardziej powszechna forma polegała głównie na ograniczaniu nakładów na produkcję oraz zmniejszeniu bądź likwidacji gałęzi produkcji o najniższej opłacalności (np. pogłowie bydła). Taki proces dostosowawczy przebiegał dość długo i trwał w zależności od gałęzi produkcji od roku (drób, trzoda chlewna, rośliny jednoroczne) do 2, a nawet 3 lat (bydło, rośliny wieloletnie, sady itp.). 2. Druga forma dostosowania się do zmian rynkowych występowata w niewielkiej części gospodarstw, prowadzonych głównie przez lepiej fachowo przygotowanych i młodych rolników. Dokonywali oni przeważnie zmian kierunków produkcji, wprowadzając bądź rozszerzając gałąź bardziej rentowną i ograniczając lub likwidując mniej rentowną. W kilkunastu większych, kilkudziesięciohektarowych gospodarstwach o małych zasobach siły roboczej i dobrym wyposażeniu technicznym zrezygnowano zupełnie z produkcji zwierzęcej i ograniczono się do intensywnej produkcji zbóż i rzepaku (buraków cukrowych), co przy wysokich plonach i dość znacznej skali produkcji zapewniało dostateczną opłacalność i dochody. 3. Trzecia forma przystosowania się do nowej sytuacji dotyczyła gospodarstw mniejszych, w których dochody z produkcji rolniczej nie pokrywały potrzeb rodziny. Zmuszało to ich właścicieli do poszukiwania dodatkowej pracy i dochodów poza produkcją rolniczą. Wśród dodatkowych źródeł utrzymania (zarobku) można wymienić: usługi mechanizacyjne na rzecz innych rolników, usługi transportowe, drobny handel wiejski i małą gastronomię, usługi budowlane i produkcję materiałów budowlanych, usługi instalatorskie i naprawcze.

EN

The obective of this study was to determine adaptation mechanisms of family farms to functioning in market economy. The study was conducted in the communes of Szubin, Kcynia and Łabiszyn (Bydgoszcz privince) in 1989/90 (I stage) and 1992/93 (II stage). The farmers were found to eagerly react to signals coming from the market and adapt structure and volume of production as well as the level of inputs to changes in prices and profitability in spite of a poor market information and a very poor developed new agricultural market. The forms of adjustments at Szubin were made: 1. The most popular form mainly depended on decreasing of inputs on production and reducing or liquidating the production branch of the lowest profitability (e.g. rearing of cattle). This process was long and lasted from one year (poultry, swine) to 2 or 3 years (cattle, perennial crops, orchards). 2. The second form of adjustments to market has occured in a small number of farms directed by better and young farmers. They made changes in production lines introducing or liquidating the less profitable. Farms of several dozen hectares with small babour and well equiped resigned of animal production and rape (sugar beets) which at high yields and scale gave sufficient profitability and income. 3. The third form included smaller farms, not sustained. Their owners were forced to look for additional sources of income such as mechanization and transport services, retail trade, building and repair services.

Słowa kluczowe

PL

gospodarstwa rolne; produkcja rolna; gospodarka rynkowa; gospodarstwa rodzinne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1995
• Tom: 420
• Opis fizyczny: s.15-25,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Stajszczak M

• Katedra Doradztwa Rolniczego, Akademia Rolniczo-Techniczna, ul. Plac Lodzki 2, 10-957 Olsztyn-Kortowo

autor

Lewczuk A

• Katedra Doradztwa Rolniczego, Akademia Rolniczo-Techniczna, ul. Plac Lodzki 2, 10-957 Olsztyn-Kortowo

autor

Brodzinski Z

• Katedra Doradztwa Rolniczego, Akademia Rolniczo-Techniczna, ul. Plac Lodzki 2, 10-957 Olsztyn-Kortowo

Bibliografia

• 1. Czykier-Wierzba D., 1991: Rolnictwo po urynkowieniu gospodarki, Wieś i Rolnictwo, nr 2.
• 2. Gałaj D., 1993: Przedsiębiorczość jako czynnik przeobrażeń chłopskich. (w:) Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich. PAN - IRWiR, Warszawa, s. 230-241.
• 3. Gannion A., Nejz M., 1992: Metoda globalno-zarządzająca dla wspierania rozwoju gospodarstwa i rodziny wiejskiej. Wyd. CDiEwR.
• 4. Jóźwiak W., 1993: Zróżnicowanie i przemiany gospodarstw rolniczych (lata 1988-1992 i perspektywa). Studia i Materiały. IERiGŻ, Warszawa, nr 67.
• 5. Kościeński T. Z., 1993: Orientacje społeczno-gospodarcze rolników (w:) Procesy dostosowawcze rolnictwa do wymogów gospodarki rynkowej. AR Lublin, s. 65-72 (Materiały międzynarodowej konferencji naukowej).
• 6. Niezgoda D., 1993: Niektóre przyczyny trudności w procesie przemian gospodarki żywnościowej, (w:) Procesy dostosowawcze rolnictwa do wymogów gospodarki rynkowej. AR Lublin, s. 108-119 (Materiały międzynarodowej konferencji naukowej).