Early Jurassic selechians from the Hasle Formation on Bornholm, Denmark

• Autorzy: Rees J

Warianty tytułu

PL

Wczesnojurajskie zarlacze z formacji Hasle na Bornholmie [Dania]

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A selachian fauna from the early Pliensbachian (Uptonia jamesoni to Prodactylioceras davoei zones) is recorded from the Hasle Formation on the island of Bornholm. Three hybodont sharks, Hybodus reticulatus, H. delabechei and Lissodus hasleensis sp. n., and three neoselachians, Synechodus occultidens, Paraorthacodus sp. and Agaleus dorsetensis, are recognized in the fauna. The enameloid ultrastructure of teeth of A. dorsetensis was examined and found to be comprised of at least two layers, confirming a neoselachian affinty, based on the overall tooth morphology. The palaeogeographical and stratigraphical records of the previously described species are extended. Pliensbachian selachian faunas are not well investigated and the described species in the Hasle fauna are all known from Sinemurian deposits elsewhere.

PL

Opisano faunę żarłaczy z odsłonięć formacji Hasle (wczesny pliensbach - piętra Uptonia jamesoni do Prodactylioceras davoei) na wyspie Bornholm. Hybodontoidea reprezentowane są przez Hybodus reticulatus, H. delabechei i Lissodus hasleensls sp. n., a Neoselachii przez dwa gatunki z rodziny Palaeospinacidae: Synechodus occultidens i Paraorthacodus sp., oraz Agaleus dorsetensis, domniemanego przedstawiciela brodatokształtnych (Orectolobiformes). Nowy hybodont Lissodus hasleensis był niewielkim, zapewne przydennym rekinem. Typem heterodoncji przypomina współczesnego rogatka australijskiego (Heterodontus portusjacksoni), żywiącego się głównie bentonicznymi bezkręgowcami, zwłaszcza jeżowcami. Ultrastruktura enameloidu zębów A. dorsetensis okazała się być conajmniej dwuwarstwowa, co potwierdza przynależność do Neoselachii, na którą wskazywała morfologia zębów. Wątpliwe jest jednak zaliczanie Agaleus do rzędu Orectolobiformes. Typowe brodatokształtne zniane są z jury na podstawie zębów rzadko przekraczających 2 mm wysokości, tymczasem u Agaleus mogą one dochodzić do 8 mm. Wydaje się mało prawdopodobne, by najstarszy przedstawiciel grupy był aż o tyle większy od swych jurajskich potomków. Zęby Agaleus mają też, cechy swoiste, np. zgrubienie na podstawie po stronie wargowej oraz podłużny grzebień u nasady korony, których brak u typowych jurajskich brodatokształtnych. Brak natomiast u Agaleus typowego dla nich "języczka" po stronie językowej. Rozszerzeniu ulegają zasięgi paleogeograficzne i stratygraficzne wcześniej opisywanych gatunków. Fauny żarłaczowe z pliensbachu są dotąd słabo rozpoznane i gatunki opisane z formacji Hasle znane były dotychczas z osadów synemurskich innych terenów.

Słowa kluczowe

PL

Agaleus dorsetensis; fauna kopalna; Neoselachii; zeby; Synechodus occultidens; Bornholm; jura; Hybodus delabechei; Paraorthacodus; Palaeospinacidae; rekiny; Lissodus hasleensis; Dania; morfologia; formacja Hasle; Hybodontoidea; hybodonty; paleontologia; ultrastruktura; Hybodus reticulatus; zarlacze

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1998
• Tom: 43
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.439-452,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rees J

• Department of Geology, Lund University, Solvegatan 13, SE-223 62 Lund, Sweden

Bibliografia

• Agassiz, L.J.R. 1833-1843. Recherches sur les poissons fossiles, 3. Imprimerie de Petitpierre, Neuchâtel, 390 + 32pp.
• Cappetta, H. 1987. Chondrichthyes II, Mesozoic and Cenozoic Elasmobranchii. - Handbook of Palaeoichthyology 3B, 1-193.
• Cappetta, H.1992. New observations on the palaeospinacid dentition (Neoselachii, Palaeospinacidae). - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1992, 565-570.
• Cappetta, H., Duffin, C., & Zidek, J. 1993. Chondrichthyes. In: M.J. Benton (ed.), The Fossil Record 2, 593-609. Chapman & Hall, London.
• Case, G.R. 1987. A new selachian fauna from the Late Campanian of Wyoming (Teapot Sandstone Member, Mesaverde Formation, Big Horn Basin). - Palaeontographica A 197, 1-37.
• Casier, E. 1959. Contributions a l'étude des Poissons Fossiles de la Belgique. XII. Sélaciens et Holocephales sinémuriens de la province de Luxembourg. - Institut royal des Sciences naturelles de Belgique Bulletin 35, 1-27.
• Charlesworth, E. 1839. On the remains of a species of Hybodus from Lyme Regis. - Magazine of Natural History, new series 3, 242-248.
• Compagno, L.J.V. 1984. FAO species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. An annotated and illustrated catalogue of shark species known to date. - FAO Fisheries Synopsis 125 (4), 1-655.
• Delsate, D. & Duffin, C.J. 1993. Chondrichthyens du Sinémurian de Belgique. - Elasmobranches et stratigraphie. Belgian Geological Survey Professional Paper 264, 103-136.
• Duffin, C.J. 1985. Revision of the hybodont selachian genus Lissodus Brough (1935). - Palaeontographica A 188, 105-152.
• Duffin, C.J. 1993. Teeth of Hybodus (Selachii) from the Early Jurassic of Lyme Regis, Dorset (southern England): preliminary note. - Elasmobranches et stratigraphie. Belgian Geological Survey Professional Paper 264, 45-52.
• Duffin, C.J. & Ward, D.J. 1983. Teeth of a new neoselachian shark from the British Lower Jurassic. - Palaeontology 26, 839-844.
• Duffin, C.J. & Ward, D.J. 1993. The Early Jurassic Palaeospinacid sharks of Lyme Regis, southern England. - Elasmobranches et stratigraphie. Belgian Geological Survey Professional Paper 264, 53-102.
• Gravesen, P., Rolle, F., & Surlyk, F. 1982. Lithostratigraphy and sedimentary evolution of the Triassic, Jurassic and Lower Cretaceous of Bornholm, Denmark. - Geological Survey of Denmark B 7, 1-51.
• Hallam, A. 1975. Jurassic Environments. 269 pp. Cambridge University Press, Cambridge.
• Johns, M.J., Barnes, C.R., & Orchard, M J. 1997. Taxonomy and biostratigraphy of Middle and Late Triassic elasmobranch ichthyoliths from northeastern British Columbia. - Geological Survey of Canada Bulletin 502, 1-235.
• Maisey, J.G. 1985. Cranial morphology of the fossil Elasmobranch Synechodus dubriensis. - American Museum Novitates 2804, 1-28.
• Maisey, J.G. 1987. Cranial anatomy of the Lower Jurassic shark Hybodus reticulatus (Chondrichthyes: Elasmobranchii), with comments on Hybodontid systematics. - American Museum Novitates 2878, 1-39.
• Malling, C. & Grönwall, K.A. 1909. En Fauna i Bornholms Lias [in Danish with French summary]. - Meddelelser fra Dansk geologisk Forening 15, 271-317.
• Martill, D.M. 1991. Fish. In: D.M. Martill & J.D. Hudson (eds), Fossils of the Oxford Clay, 197-225. - The Palaeontological Association Field Guide to Fossils 4, 1-286.
• Reif, W.-E. 1973. Morphologie und Ultrastruktur des Hai-Schmelzes. - Zoologica Scripta 2, 231-250.
• Surlyk, F. & Noe-Nygaard, N. 1986. Hummocky cross-stratification from the Lower Jurassic Hasle formation of Bornholm, Denmark. - Sedimentary Geology 46, 259-273.
• Thies, D. 1982. A neoselachian shark tooth from the Lower Triassic of the Kocaeli (= Bithynian) Peninsula, W Turkey. - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1982, 272-278.
• Thies, D. 1983. Jurazeitliche Neoselachier aus Deutschland und S-England. - Courier Forschungsinstitut Senckenberg 58, 1-116.
• Thies, D. 1991. Palaeospinax, Synechodus and/or Paraorthacodus? The problem of palaeospinacid genera (Pisces, Neoselachii, Palaeospinacidae). - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1991, 549-552.
• Thies, D. 1993. Palaeospinax, Synechodus and/or Paraorthacodus. Is the problem of palaeospinacid genera (Pisces, Neoselachii) solved? - Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1993, 724-732.
• Woodward, A.S. 1889a. Catalogue of the Fossil Fishes in the British Museum (Natural History). 1. Elasmobranchii. xliv + 474 pp. British Museum (Natural History), London.
• Woodward, A.S. 1889b. On a head of Hybodus delabechei, associated with Dorsal Fin-spines, from the Lower Lias of Lyme Regis, Dorsetshire. - Annual report of the Yorkshire Philosophical Society 1889, 58-61.
• Zangerl, R. 1981. Chondrichthyes I, Paleozoic Elasmobranchii. - Handbook of Palaeoichthyology 3A, 1-115.