Flora segetalna północno-wschodniej Polski, jej przestrzenne zróżnicowanie i współczesne przemiany

• Autorzy: Korniak T
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy dokonano analizy współczesnej flory segetalnej w płn.-wsch. części Polski, obejmującej głównie woj. olsztyńskie i suwalskie. W latach 1971 - 1988 przeprowadzono badania terenowe, wykonując w tym czasie 3340 zdjęć fitosocjologicznych w 288 miejscowościach. We florze pól uprawnych zanotowano ogółem 361 taksonów roślin naczyniowych, z czego 38% stanowiły antropofity, a 62% apofity. Ponad połowę (54,8%) wszystkich zanotowanych taksonów stanowią gatunki bardzo rzadkie i rzadkie, a tylko 9,9% gatunków określono jako pospolite i bardzo pospolite. Na podstawie wyróżnionych na badanym obszarze mikroregionów przyrodniczo-rolniczych, przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie flory segetalnej. Większość mikroregionów wykazuje stosunkowo duże podobieństwo florystyczne, a tylko mikroregiony kętrzyńsko-bartoszycki i gołdapsko-suwalsk i odznaczają się daleko posuniętą indywidualnością. W całym badanym regionie zasadniczy obraz zachwaszczenia pól uprawnych kształtuje 40 gatunków. Są to chwasty, które zagrażają roślinom uprawnym w trzech najwyższych stopniach, w przyjętej 5-stopniowe j skali zachwaszczeń. Najbardziej niepokojąco wysokie stopnie zachwaszczenia wykazują: Apera spica-venti, Avena fatua, Chenopodium album, Cirsium arvense, Elymus repens, Galeopsis tetrahit, Matricaria perforata i Stellaria media. Osiemnastoletni okres badań pozwólił na uchwycenie zmian flory segetalnej w tej części Polski. Podobnie jak w całym kraju obserwowano tutaj zanikanie niektórych gatunków chwastów przy równoczesnym rozprzestrzenianiu się innych. Łącznie zanotowano 42 gatunki ustępujące. Najliczniejszą grupę wśród nich stanowią chwasty związane z uprawami zbóż ozimych. Grupa powiększających swoją liczebność chwastów liczy 39 gatunków. Najliczniejsze wśród nich są trawy.

RU

EN

The paper presents an analysis of the present segetal flora in north-eastern Poland, i.e. mostly in Olsztyn and Suwałki districts. Field studies were carried out i n 1971-1988. 3340 phytosociological records were made in 288 localities. The flora of arable lands consisted of 361 taxons of vascular plants and 38% of them were represented by anthropophytes and 62% by apophytes. Over one-half (54,8%) of all taxons was represented by very rare and rare species, and only 9,9% by common and very common ones. Spatial differentiation of the segetal flora has been presented on the basis of the distinguished natural-agricultural microregions. A majority of the microregions showed a relatively high floristic similarity. Only kętrzyńsko-bartoszycki and gołdapsko-suwalski microregions were characterized by considerable individuality. In the whole region of studied, the picture of field infestation with weeds is determined by 40 weed species. These were the weeds which endangered the development of cultivated plants in the 3 highest degrees in a 5-degree scale. The highest degree of infestation was observed with Avena fatua, Chenopodium album, Cirsium arvense, Elymus repens, Galeopsis tetrahit, Matricaria perforata and Stellaria media. The eighteen-year period of the studies allowed for determining the changes taking place in the segetal flora of this part of Poland. Similarily as in the other parts of the country, some weed species showed a disappearing trend at simultaneous development of other species. Totally, 42 disappearing species were recorded. Weeds occurring in winter cereals were most numerous in the group of the disappearing species. 39 weed species showed a tendency to increase. Grasses were most numerous within this group.

Słowa kluczowe

PL

rolnictwo; agrofitocenozy; chwasty; rosliny segetalne; botanika

EN

agriculture; agrophytocoenosis; weed; segetal plant; botany

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
• Rocznik: 1992
• Tom: 53,Suppl.A
• Opis fizyczny: s.1-76,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Korniak T

• Akademia Rolniczo-Techniczna, Olsztyn

Bibliografia

• 1. Abromeit, J., i in., 1898-1940, Flora von Ost und Westpreussen. Berlin - Königsberg.
• 2. Adamczewski, K., T. Praczyk, J. Perczak, 1987, Wyniki 17- letnich obserwacji nad zachwaszczeniem pól uprawnych. W: Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Mater. Kraj. Symp. Wrocław, IUNG Puławy, .115-123.
• 3. Adamiak, E., 1982, Charakterystyka chwastów segetalnych w zasiewach pól uprawnych wsi Baranowo (Pojezierze Mrągowskie). Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 32 : 77-89.
• 4. Adamiak, E., 1986 (msc), Zachwaszczenie łanu i gleby agrocenoz zlewni jeziora Jorzec na Pojezierzu Mrągowskim. Praca doktorska, ART, Olsztyn.
• 5. Adamiak, E., K. Zawiślak, 1990, Zmiany w zbiorowiskach chwastów w monokulturowej uprawie podstawowych zbóż i kukurydzy. W: Ekologiczne procesy w monokulturowych uprawach zbóż pod red. L. Ryszkowskiego i in., 47-75, UAM, Poznań.
• 6. Adamiak, E., K. Zawiślak, 1992, Porównanie zachwaszczenia zbóż ozimych i jarych nie chronionych i traktowanych herbicydami. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Nauk. (w druku).
• 7. Adamiak, J., E. Adamiak, 1991, Zachwaszczenie pszenicy ozimej w płodozmianach z różnym udziałem zbóż. W: Synteza i perspektywy nauki o płodozmianach. V Seminarium płodozmianowe cz. II. Olsztyn, 175-183.
• 8. Ammon, H. U., 1984, Herbizid-resistente Unkräuter im Ackerbau und erste Bekämpfunserfartirungen. Mitteil. f. die Schweiz. Landwirt, 1-2 : 8-17.
• 9. Bachthaler, G., 1982, Das Auftreten von Unkrautarten mit geringen Stetigkeits- und Deckungsgradwerten auf Ackerstandorten Bayerns in den Aufnahme - Zeiträumen 195O-196O und 1961-198O. Bayerische Landesanstalt f. Bodenkultur u. Pflanzenbau Freising-München. Angew. Botanik, 56 : 219-236.
• 10. Borowiec, S., 1984, Zróżnicowanie przestrzenne ekologicznie ważnych właściwości gleb uprawnych Pomorza Zachodniego a występowanie zbiorowisk chwastów segetalnych. Zesz. Nauk. AR Szczec., 107: 21-35.
• 11. Borowiec, S., 1990, Zmiany w nasileniu występowania niektórych gatunków chwastów w północno-zachodniej Polsce. Zesz. Nauk. AR Szczec., 141 : 9-18.
• 12. Borowiec, S., I. Kutyna, 1980, Metody obiektywnej oceny ekologicznego podobieństwa gleb. Przegl . Geogr. , 44 (4) : 703-717.
• 13. Borowiec, S., I. Kutyna, 1980, Zachwaszczenie roślin uprawnych Pomorza Zachodniego na tle warunków siedliskowych. Szczec. Tow. Nauk., PWN, Warszawa-Poznań.
• 14. Borowiec, S., I. Kutyna, 1985, Podobieństwo pokrycia chwastów segetalnych oraz stałości występowania gatunków pod wpływem zróżnicowanego nawożenia. Cz. II. Wpływ nawożenia na podobieństwo stałości występowania gatunków. Zesz. Nauk. AR Szczec., 116 : 33-45.
• 15. Borowiec, S., I. Kutyna, 1988, Wpływ nawożenia mineralnego
• i organicznego (obornika i gnojowicy) oraz ich współdziałania na zachwaszczenie roślin uprawnych. Zesz. Nauk. AR Szczec., 134 : 3-26.
• 16. Borowiec, S., I. Kutyna, 1990, Zróżnicowanie stałości występowania chwastów w zależności od nawożenia azotowego i wapnowania. Zesz. Nauk. AR Szczec., 141 : 3-8.
• 17. Borowiec, S., I. Kutyna, E. Marska, 1974, Ocena stopnia podobieństwa zbiorowisk chwastów w zbożach Pojezierzy: Myśliborskiego, Drawskiego i Kaszubskiego. Zesz. Nauk. AR Szczec., 48 : 13-38.
• 18. Borowiec, S., I. Kutyna, J. Skrzyczyńska, 1977, Occurence of crop field weed associations against environmentaJ conditions in West Pomerania. Ekol.Pol., 25 (2) : 257-273.
• 19. Böhnert, W., W. Hilbig, 1980, Müssen wir auch Ackerunkräuter schützen? Naturschutzarbeit in der Bezirken Halle und Magdeburg, 17 (1) : 11-22.
• 20. Burchardówna, H., 1953, Rośliny uprawne w pradziejach Polski. Przegl. Archeol., 9 (2-3).
• 21. Byszewski, W., S. Podlaski, 1976, Przekształcenie okrywy gruntów uprawnych pod wpływem nowoczesnej agrotechniki. Zesz. Probl. Post. Nauk. Rol., 177 : 293-317.
• 22. Domańska, H., Z. Łęgowiak, L. Leska, G. Maćkowiak, 1988,
• Zachwaszczenie a plony roślin uprawnych. Zesz. Probl. Post. Nauk. Rol., 349: 97-104
• 23. Domańska, H., Z. Wójcik, 1974, Wpływ działalności człowieka na zbiorowiska roślinne pól uprawnych. W : Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. Mater. Symp. we Wrocławiu, IUNG, Puławy, 13-26.
• 24. Faliński, J. B., 1966, Antropogeniczna roślinność Puszczy Białowieskiej jako czynnik synantropizacji naturalnego kompleksu leśnego. Rozpr. UW, 13: 1-256.
• 25. Faliński, J.B., W. Matuszkiewicz, 1965, Charakterystyka geobotaniczna regionu Wzniesień Górowskich. Mater. Zakł. Fitosoc. Stos. UW, 8 : 1-29.
• 26. Fijałkowski, D., K. Sawa, B. Taranowska, 1987, Zmiany antropogeniczne roślinności segetalnej na Lubelszczyźnie. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja nauk., 19 (216) : 49-59.
• 27. Flora Polska, 1955-1985, Warszawa-Kraków.
• 28. Frey, A., 1974, Rodzaj Amaranthus L. w Polsce. Fragm. Flor. Geobot. 20 (2) : 143-201.
• 29. Frey, L., 1989, Rozmieszczenie Avena strigosa Schreb. w Polsce. Fragm. Flor. Geobot., 34 (1-2) : 43-51.
• 30. Gaerte, W., 1929, Urgeschichte Ostpreussens. Königsberg.
• 31. Galon, R., 1972, Geomorfologia Polski. II : 129-156, PWN, Warszawa.
• 32. Gressel, J., 1983, Spread and action of herbicide tolerances and uses in crop breeding. Proc. Congr. of Plant Protection, Brighton, 608-615.
• 33. Hilbig, W., H. Jage, 1984, Die Veränderung der Ackerunkrautflora in der Dübener Heide (Bezirk Halle, DDR) während der letzten Jahrzehnte. Acta Bot. Slov. Acad. Sci . Slovacae, Ser. A. Suppl. 1 : 61-73.
• 34. Hoffman-Kąkol, I., B. Biniak, 1981, Badania nad ekologią i
• fenologią Chenopodium a abum L. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Naukowa, 9 (166) : 105-115.
• 35. Hohendorf, E., 1956, Klimat Pojezierza Mazurskiego a potrzeby rolnictwa. Zesz. Nauk. WSR Olszt., 1 : 53-88.
• 36. Holzner, W., 1978, Weed species and weed communities. Vegetatio, 38 (1) : 13-20.
• 37. Hołdyński, Cz. , 1983 (msc), Ocena siedlisk polnych Pojezierza Iławskiego metodami biologicznymi oraz wykorzystanie jej dla potrzeb rolnictwa. Praca doktorska, ART Olsztyn.
• 38. Hołdyński, Cz., 1986, Rozmieszczenie niektórych interesujących gatunków segetalnych na Pojezierzu Iławskim. Acta Acad. Agricult. Techn. Olst., Agricult., 43 : 21-29.
• 39. Hołdyński, Cz., 1991, Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult. 51, Suppl . B : 3-50.
• 40. Hołdyński, Cz. , T. Korniak, 1987, Zmiany zachwaszczenia wybranych powierzchni w sześcioletnim cyklu badawczym. W : Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Mater. Kraj. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, 58-73.
• 41. Hołdyński, Cz. , T. Korniak, 1989, Pararędzinowe zbiorowiska chwastów upraw zbożowych w Suwalskim Parku Krajobrazowym. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 48 : 83-89.
• 42. Hołdyński, Cz., T. Korniak, B. Polakowski, 1986, Zachwaszczenie roślin uprawnych województwa olsztyńskiego na tle kompleksów glebowo-rolniczych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 43 : 31-42.
• 43. Hołdyński, Cz. , T. Korniak, B. Polakowski, 1987, Zmiany flory segetalnej zbóż ozimych w północno-wschodniej Polsce na przykładzie wybranych gatunków chwastów. W : Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Mater. Kraj. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, 48-57.
• 44. Hołdyński, Cz. , T. Korniak, B. Polakowski, 1988, Niektóre aspekty zachwaszczenia przez Agropyron repens (L.) P. B. pól w północno- wschodniej Polsce. W : Elymus repens (L. ) Gould = Agropyron repens (L.) P. B. - występowanie, zagrożeńie i zwalczanie. Mater. Kraj. Symp. Bielsko-Biała, IUNG Puławy, 62-72.
• 45. Jackowiak, B., 1990, Antropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania. Wyd. Nauk. Uniw. UAM, ser. Biologia, 42 : 1-232.
• 46. Jarubas, M., 1972, Rolnicza przydatność gleb Polski. Woj. Olsztyn. IUNG Puławy, A (10).
• 47. Jarubas, M., 1979, Warunki przyrodnicze produkcji rolnej -woj.olsztyńskie. IUNG Puławy, A - 32 (26).
• 48. Jasiewicz, A., 1965, Rośliny naczyńiowe Bieszczadów Zachodnich. Monograph. Bot., 20 : 1-340.
• 49. Jasiewicz, A., 1984(1986), Nazwy gatunkowe roślin naczyniowych flory polskiej. Fragm. Flor. Geobot. , 30 (3) 217-285.
• 50. Jutrzenka-Trzebiatowski, A., 1990, Wpływ osadnictwa i zaludnienia na kształtowanie się szaty leśnej Polski północno-wschodniej w ciągu dziejów, (maszynopis).
• 51. Kapeluszny, J., 1974, Chwasty upraw ziemniaka woj. Jubelskiego. W: Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. Mater. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, R (95) : 32-44.
• 52. Kapeluszny, J., 1981, Badania nad progami szkodliwości oraz niektórymi elementami biologii miotły zbożowej - Apera spica- venti (L.) P. B. i owsa głuchego - Avena fatua L. w pszenicy ozimej, (rozpr. hab.), Wyd. AR Lublin, 71 : 1-35.
• 53. Kondracki, J., 1972, Polska północno-wschodnia. PWN, Warszawa.
• 54. Kondracki, J., 1988, Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
• 55. Kondracki, J., S. Pietkiewicz, 1967, Czwartorzęd północno-wschodniej Polski. [W : ] Czwartorzęd Polski. PWN, Warszawa.
• 56. Kornaś, J., 1961, The extinction of the association Sperguleto-Lolietum remoti in flax cultures in the Gorce (Polish Western Carpatian Mountains). Bull. Acad. Polon. Sci . , Ser. Sci. Biol., 9 (1) : 37-40.
• 57. Kornaś, J. , 1964, Z badań nad ekologię zbiorowisk segetalnych. Acta Agrobot., 16, Suppl., 17-29.
• 58. Kornaś, J., 1968, Geograficzno-historyczna klasyfikacja roślin synantropijnych. Mater. Zakł. Fitosoc. Stos. UW., 25 : 33-42.
• 59. Kornaś, J., 1968, Prowizoryczna lista nowszych przybyszów synantropijnych (kenofitów) zadomowionych w Polsce. Ibidem, 43-53.
• 60. Kornaś, J., 1971, Uwagi o współczesnym wymieraniu niektorych gatunków roślin synantropijnych w Polsce. Ibidem, 27 : 52-64.
• 61. Kornaś, J., 1977, Analiza flor synantropijnych. Wiad. Bot. , 21 (2) : 85-91.
• 62. Kornaś, J., 1981, Oddziaływanie człowieka na florę: mechanizmy i konsekwencje. Wiad. Bot., 25 (3) : 165-182.
• 63. Kornaś, J., 1987, Chwasty polne rozprzestrzeniane z materiałem siewnym. Specjalizacja ekologiczna i procesy wymierania. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Nauk. 19, 216 : 23-36.
• 64. Kornaś, J., 1987, Zmiany roślinności segetalnej w Gorcach w ostatnich 35 Jatach. Zesz. Nauk. UJ 834, Prace Bot., 15 : 7-26.
• 65. Kornaś, J., A. Medwecka-Kornas, 1986, Geografia roślin. PWN, Warszawa.
• 66. Korniak, T., 1968, Stanowiska Malva verticillata L. na Pojezierzu Mazurskim. Zesz. Nauk. WSR Olszt., 24 (613) : 19-23.
• 67. Korniak, T., 1968, Kilka interesujących gatunków synantropijnych na terenie Pojezierza Mazurskiego. Fragm. Flor. Geobot., 14 (2) : 161-164.
• 68. Korniak, T., 1970 (msc), Stosunki florystyczno-fitosocjologiczne zbiorowisk chwastów upraw zbożowych i okopowych Pojezierza Olsztyńskiego. Praca doktorska, ART Olsztyn.
• 69. Korniak, T., 1974, Niektóre charakterystyczne cechy zbiorowisk chwastów Polski północno-wschodniej. W : Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. Mater. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, R-82 : 260-266.
• 70. Korniak, T., 1974, Nowe stanowiska Veronica agrestis L., V. opaca Fr. i V. polita Fr. w Polsce północno-wschodniej. Ibidem, R-95 : 131-137.
• 71. Kornik, T., 1985, Występowanie owsa głuchego (Avena fatua L. ) na polach uprawnych w Polsce północno-wschodniej. Acta Agrobot., 38 (2) : 173-179.
• 72. Korniak, T., 1985, Zmienność owsa głuchego (Avena fatua L.) w PoJsce północno-wschodniej. Ibidem, 38 (2) : 181-189.
• 73. Korniak, T., 1987, Dynamiczny wzrost występowania owsa głuchego (Avena fatua L. ) w północno-wschodniej Polsce. W : Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Mater. Kraj. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, 74-81.
• 74. Korniak, T., 1988, Występowanie perzu właściwego (Agropyron repens /L. / P. B. ) na tle zróżnicowania przyrodniczo-rolniczego północno-wschodnich ziem Polski. W : Elymus repens (L.) Gould = Agropyron repens (L.) P.B. - występowanie, zagrożenie i zwalczanie. Mater. Kraj. Symp. Bielsko-Biała,
• IUNG Puławy, 73-79.
• 75. Korniak, T., (red.) 1988, Występowanie wybranych gatunków chwastów w uprawach rolniczych - makroregion północno-wschodni. IUNG Puławy, R-220 (2) : 1-31 + 46 map.
• 76. Korniak, T., 1992, Ekspansywne gatunki chwastów segetalnych w północno-wschodniej część i Polski. Zesz. Nauk. AR Krak. , Sesja Naukowa (w druku).
• 77. Korniak, T., Cz. Hołdyński , 1986, Kalcyfilne gatunki chwastów polnych w północno-wschodniej Polsce. Zesz. Nauk. UAM (w druku).
• 78. Korniak, T., Cz. Hołdyński , 1987, Jasnota mieszaniec (Lamium hybridum Vill. ) w północno-wschodniej Polsce. Zesz. Nauk. AR w Krak., Sesja Naukowa, 19 (216) : 149-156.
• 79. Korniak, T., Cz. Hołdyński , E. Adamiak, 1985, Evaluation of habitat conditions in agroecosystems of the north-eastern part of the Jorka River watershed by biological methods. Pol. Ecol. Stud., 11 (2) : 229-237.
• 80. Kostrzewski, J., 1966, Pradzieje Pomorza. Wrocław-Warszawa.
• 81 . Kropac, Z. , 1984, Changes in the composition of weed vegetation at the farm of Sempra in Kaštica (District of Louny) in the course of the last 25 years. Acta Bot. Slov. Acad. Sci. Slovacae, Ser. A, Suppl. 1 : 139-147.
• 82. Krzymuski, J., W. Niewiadomski , 1974, Wpływ zmianowania i herbicydów na zachwaszczenie zbóż ozimych miotłą zbożową (Apera spica- venti L.) Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 9 : 145-153.
• 83. Kutyna, I., 1988, Zachwaszczenie roślin uprawnych oraz zbiorowisk segetalnych zachodniej części Kotliny Gorzowskiej i terenów przyległych. AR Szczecin, Rozprawy 116 : 1-107.
• 84. Kuźniewski , E. , 1976, Badania nad zbiorowiskami chwastów segetalnych w południowo-zachodniej części Polski oraz próba ich wykorzystania w rolnictwie, IUNG Puławy, R-109 : 1-92.
• 85. Kuźniewski, E., 1985, Zachwaszczenie pól uprawnych Zakładu Doświadczalnego Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa Laskowice Oławskie - po 22 latach. Opolskie Tow. Przyj. Nauk. Zesz. Przyrod., 23 : 3-15.
• 86. Latowski, K., P. Szmajda, W. Żukowski , 1979, Charakterystyka flory pól uprawnych na przykładzie wybranych punktów badawczych. Bad. Fizjogr. nad Polską Zach., Ser. B, 31 : 65-88.
• 87. Łęgowiak, Z., G. Kurzeja, L. Leska, H. Domańska, 1987, Wpływ zmianowania na zachwaszczenie pól uprawnych. [W :] Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Mater. Kraj. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, 104-114.
• 88. Mager, F., 1960, Der Wald in Altpreussen als Wirtschaftsraum. Bd. 1, Köln-Graz.
• 89. Meisel, K., 1985, Gefährderte Ackerwildkräuter - historisch gesehen. Natur und Landschaft, 60 (2) : 62-66.
• 90. Mirek, Z., 1976, Zanikanie chwastu lnowego Camelina alyssum (Mill.) Thel. na terenie Polski. Phytocoenosis, 5 (3/4) : 227-236.
• 91. Misiewicz, J., 1970, Masowe występowanie Anthoxanthum aristatum Boiss. w zasiewach żyta ozimego (Secale cereale L. ). Fragm. Flor. Geobot., 16 (2) : 317-318.
• 92. Mowszowicz, J., 1975, Krajowe chwasty polne i ogrodowe. PWRiL, Warszawa.
• 93. Niewiadomski , W., J. Krzymuski, 1959, Podział północno-wschodnich ziem Polski na regiony, podregiony i mikroregiony przyrodn iczo-rolnicze. Rocz. Nauk. Roln., -A 79(3) : 733-742.
• 94. Nowicka, A., K. Grabowska, 1985, Charakterystyka ważniejszych elementów klimatu Pojezierza Warmińsko-Mazurskiego. I. Średnie i ekstremalne temperatury powietrza. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 42 : 3-18.
• 95. Nowicka, A., K. Grabowska, 1989, Charakterystyka ważniejszych elementów klimatu Pojezierza Warmińsko-Mazurskiego. IV. Opady atmosferyczne. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 50 : 103-113.
• 96. Okulicz, J., 1985, Osadnictwo ziem pruskich do XIII wieku. W : Warmia i Mazury, zarys dziejów. Olsztyn.
• 97. Olaczek, R., 1976, Zmiany w szacie roślinnej Polski od połowy XIX wieku do lat bieżących. Zesz. Probl . Post. Nauk Rol., 177 : 369-408.
• 98. Olesiński, L., 1968, Spostrzeżenia florystyczne z województwa olsztyńskiego. Fragm. Flor. Geobot., 14 (4) : 407-416.
• 99. Olesiński, L., 1986, Materiały do flory i rozmieszczenia roślin naczyniowych Niziny Staropruskiej. ART Olsztyn, WOPR Stare Pole, 1-133.
• 100. Olesiński, L., 1988, Geobotaniczna charakterystyka Niziny Staropruskiej. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 46, Suppl. A : 3-39.
• 101. Olesiński, L., T. Korniak, 1980, Nowe gatunki roślin synantropijnych na Pojezierzu Mazurskim. Fragm. Flor. Geobot., 26 (2-4) : 271-278.
• 102. Passarge, H., 1963, Beobachtungen über Pflanzengesellschaften landwirtschftlicher Nutzfächen in nördlichen Polen. Feddes Repert., Beih. 140, Vegetationskunde, 5 : 27-69.
• 103. Pawlikowski, M., M. Ralska-Jasiewiczowa, W. Schönborn, E. Stupnicka, K. Szeroczyńska, 1982, Woryty near Gietrzwałd, Olsztyn Lake district, NE Poland - Vegetational history and lake development during the last 12000 years. Acta Paleobot., 22 (1) : 85-116.
• 104. Pawłowski, B., 1972 Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. W : Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa.
• 105. Pawłowski, Fr., J. Kapeluszny, A. Kolasa, M. Wesołowski, 1987, Stan badań nad rozmieszczeniem i nasileniem występowania chwastów segetalnych w województwach południowo-wschodniej Polski. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Nauk., 19 (216) : 13-22.
• 106. Polakowski , B., 1963, Stosunki geobotaniczne Pomorza Wschodniego. Zesz. Nauk. WSR Olszt., 15 (247) : 3-167.
• 107. Polakowski, B., T. Korniak, 1974, Analiza składu florystycznego chwastów polnych w ważniejszych uprawach Polski północno-wschodniej. W : Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. Mater. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, R-82 : 61-81.
• 108. Polakowski, B., T. Korniak, 1977, Rejonizacja chwastów segetalnych województwa olsztyńskiego i północnej części województwa białostockiego. W : Wyniki badań nad rozmieszczeniem niektórych gatunków chwastów segetalnych w różnych rejonach kraju. Sprawozdanie z tematu resortowego 104.02 za lata 1971-1975, IUNG Puławy-Opole, 61-80.
• 109. Polakowski, B., J. Dziedzic, Cz. Hołdyński, T. Korniak, W. Pietraszewski, T. Szarejko, 1985, Real vegetation of the Jorka River watershed. Pol. Ecol . Stud. , 11 (2) : 201-208.
• 110. Polakowski, B., T. Korniak, J. Dziedzic, A. Jutrzenka-Trzebiatowski , W. Pietraszewski, 1985, Zarys stosunków geobotanicznych Mazurskiego Parku Krajobrazowego. VI Zespoły chwastów segetalnych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 41 : 3-13.
• 111. Polakowski, B., T. Korniak, Cz. Hołdyński, 1989, Zespół Arnoserido-Scleranthetum (Chouard 1925) Tx. 1937 w północno-wschodniej części Polski. Zesz. Nauk. WSR-P Siedlce, Roln., 20 : 195-204.
• 112. Radomski, Cz. , 1971, Stosunki termiczne i wilgotnościowe na terenie województwa olsztyńskiego w aspekcie rolniczym. Zesz. Nauk. WSR Olsztyn, Roln., 27 : 3-14.
• 113. Rocznik Statystyczny 1980. GUS, Warszawa.
• 114. Rola, J., 1988, Zjawisko uodparniania się niektórych gatunków chwastów na herbicydy. Zesz. Prbl . Post. Nauk Rol. , 349 : 153-159.
• 115. Rola, J. , E. Kuźniewski , 1978, Rozmieszczenie niektórych gatunków chwastów na terenie Polski i potencjalne zagrożenie przez nie produkcji roślinnej. Mater. XVIII Sesji Naukowej IOR Poznań, 451-472.
• 116. Rola, J., E. Kuźniewski, H. Rola, 1980, Distribution of Avena fatua in Poland. Fragm. Herbologica Jugoslavica, 9 (2) : 87-91.
• 117. Rola, J., H. Rola, 1987, Dynamika chwastów segetalnych na polach uprawnych. [W : ] Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Mater. Kraj. Symp. we Wrocławiu, IUNG Puławy, 124-143.
• 118. Siciński, J.T., 1976, Flora segetalna Kotliny Szczercowskiej (Widawskiej). Zesz. Nauk. Uł, Ser. II, 8 : 31-61.
• 119. Siuta, J., 1971, Ekologia a rolnictwo (wybrane zagadnienia). Wiad. Ekol. 17 : 3-17.
• 120. Sokołowski, A.W., 1973, Rośliny naczyniowe Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Prace Białostockiego Tow. Nauk. (Przyroda Białostocczyzny i jej ochrona), 19 : 85-101.
• 121. Steffen, H., 1931, Vegetat ionskunde von Ostpreussen. Pflanzensoz iologie. Bd. 1, Verlag V. G. Fischer, Jena.
• 122. Seffen, H., 1940, Flora von Ostpreussen. Königsberg.
• 123. Strzemski, M., J. Siuta, T. Witek, 1973, Przydatność rolnicza gleb Polski. PWRiL, Warszawa.
• 124. Stupnicka-Rodzynkiewicz E., T. Łabza, 1979, Wpływ przedplonów oraz nawożenia na skład gatunkowy i liczebność chwastów w uprawie pszenicy ozimej. Zesz. Probl . Post. Nauk Rol., 218 : 200-208.
• 125. Stupnicka-Rodzynkiewicz E. , T. Łabza, T. Hochół, 1984, Zachwaszczenie upraw zbóż i okopowych w Beskidach. Acta Agrobot., 37 (1) : 75-89.
• 126. Szafer, W., S. Kulczyński , B. Pawłowski , 1976, Rośliny polskie. PWN, Warszawa.
• 127. Szmeja, K., 1989, Roślinność pól uprawnych Wzniesień Elbląskich. Acta Biol. Soc. Sci. Gedan., 7 : 1-65.
• 128. Szotkowski, P., 1981, Chwasty upraw okopowych i zbóż ozimych w południowo-wschodnim obszarze Śląska Opolskiego. Opolskie Tow. Przyj. Nauk, Wydz. III Nauk Przyr., PWN, Warszawa-Wrocław, 1-90.
• 129. Szotkowski, P., 1989, Zmiany we florze i zachwaszczeniu pól południowej części Śląska Opolskiego po 11 latach. Ibidem, 1-226.
• 130. Świetochowski, B., J. Rola, 1961 , Zjawisko występowania kompensacji zaobserwowane w zbiorowiskach polnych (segetalnych) przy stosowaniu herbicydów jako środka do zwalczania chwastów. Post. Nauk Roln., 8 (6) : 15-19.
• 131. Tokarz, H., 1981, Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych w punktach stałych w województwach gdańskim i elbląskim w latach 1972 - 1980. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Naukowa 9 (166) : 31-43.
• 132. Tokarz, H., 1986, Udział apofitów i antropofitów we florze segetalnej Pomorza Wschodniego w latach 1972 - 1979. Acta Agrobot., 39 (2) : 277-292.
• 133. Traczyk, T., H. Traczyk, D. Pasternak-Kuśnierska, 1985, Primary production of cereal crops in the Jorka River watershed. Pol. Ecol. Stud., 11 (2) : 247-261.
• 134. Traczyk, T., H. Traczyk, D. Pasternak-Kuśnierska, 1985, Primary production of root crops and industrial crops in the Jorka River watershed. Pol. Ecol. Stud. 11 (2) : 263-275.
• 135. Trzcińska-Tacik, H., 1964, Rozmieszczenie Veronica agrestis L., V. opaca Fr. i v. polita Fr. w Polsce i na terenach sąsiednich. Fragm. Flor. Geobot., 10 (1) : 61-79.
• 136. Trzcińska-Tacik, H., 1979, Flora synantropijna Krakowa. Uniw. Jagielloński, Rozpr. habilit. , 32 : 1-278.
• 137. Tuxen, R., 1962, Gedanken zur Zerstörung der mitteleuropeischen Ackerbiozoenosen. Mit. Florist.-Soziol. Arbeitsgem. Niedersachsen, 9 : 60-61.
• 138. Uggla, H., 1956, Ogólna charakterystyka gleb Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Nauk. WSR Olszt., 1 : 15-54.
• 139. Uggla, H., T. Witek, 1958, Czarne ziemie kętrzyńskie. Zesz. Nauk. WSR Olszt., 3 : 69-108.
• 140. Warcholińska, A. U. , 1976, Flora segetalna Równiny Piotrkowskiej (Mezoregion Nizin Środkowopolskich). Zesz. Nauk. UŁ, Seria II,8: 63-95.
• 141. Warcholńska, A.U., 1979, Współczesne przeobrażenia zbiorowisk segetalnych w środkowej Polsce. Acta Agrobot. , 32 (2)
• : 239-269.
• 142. Warcholińska, A. U. , 1981, Stan i zagrożenie niektórych gatunków chwastów polnych z rodziny Graminae w środkowej Polsce. ŁTN, Spraw, z Czynn. i Posiedz. Nauk., 35 (11) : 1-8.
• 143. Warcholińska, A.U., 1981, Flora segetalna Wzniesień Łódzkich. Acta Univ. Lodz., Folia Bot., 1 : 133-179.
• 144. Warcholińska, A.U., 1982, Chwasty polne w ekspansji. ŁTN, Spraw. z Czynn. i Posiedz. Nauk., 36 (2) : 1-7.
• 145. Warcholińska, A. U. , 1986-1987, Distribution of Avena fatua L. in central Poland. Fragm. Flor. Geobot. , 31-32 (1-2) : 9-14.
• 146. Warcholińska, A.U., 1986-1987, Lista zagrożonych gatunków roślin segetalnych środkowej Polski. Ibidem, 225-231.
• 147. Warcholińska, A.U., J.T. Siciński , 1976, Z badań nad występowaniem i rozprzestrzenianiem Anthoxanthum aristatum Boiss., w Środkowej Polsce. Fragm. Florist. Geobot., 22 (4): 409-413.
• 148. Wilamowski, B., 1969, Rolnictwo Polski północno-wschodniej. PWRiL, Warszawa.
• 149. Wiśniewski, J., 1974, Zmiany w składzie zbiorowisk segetalnych w PGR Różany (w woj. łódzkim) w latach 1964-1973. Phytocoenosis, Warszawa-Białowieża, 3 (3/4) : 251-258.
• 150. Witek, T., 1981, Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. IUNG Puławy, A (40).
• 151. Wnuk, Z., 1989, Zbiorowiska segetalne Wyżyny Częstochowskiej na tle zbiorowisk segetalnych Polski. Monogr. Botanicae, 71 : 1-118
• 152. Wójcik, Z., 1968, Udział apofitów i antropofitów w zbiorowiskach segetalnych Mazowsza. Mater. Zakł. Fitosoc. Stos. UW, Warszawa-Białowieża, 25 : 109-122.
• 153. Wójcik, Z., 1984, Consolido-Brometum in Northeastern Poland. Acta Bot. Acad. Sci. Slovacae, Ser. A, Suppl. 1 : 327-339.
• 154. Wójcik, Z., E. Kmosek, 1988, Spatial differentiations of segetal communities of Łomianki commune and their changes over the last quarter of century. Pol. Ecol . Stud. , 14 (1-2) : 123-143.
• 155. Zając A., 1979, Pochodzenie archeofitów występujących w Polsce. Uniw. Jagielloński, 1-213.
• 156. Zając, E. U., 1974, Rodzaj Fumaria L. w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, 360, Prace Bot., 2 : 25-119.
• 157. Zając, E. U., A. Zając, 1975, Lista archeofitów występujących w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, 395, Prace Bot., 3 : 7-16.
• 158. Zawiślak, K., 1983, Stopień specjalizacji zmianowań a wydajność roślin i zmiany w glebie. Zesz. Nauk ART Olszt., Rol., 37 : 3-47.
• 159. Zawiślak, K., M. Grejner, 1984, Zbiorowiska chwastów w monokulturowej uprawie zbóż oraz efektywność ich zwalczania. I. Zboża ozime. Rocz. Nauk Rol., A 106 (1) : 149-168.
• 160. Zawiślak, K., D. Janczak, 1979, Stopień specjalizacji zmianowań i intensywności agrotechniki a zachwaszczenie zbóż ozimych. I. Żyto ozime, II. Pszenica ozima. Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 27 : 23-36, 37-48.
• 161. Zawiślak, K., D. Janczak, 1981, Zmiany ilościowe populacji Viola arvensis pod wpływem następstwa roślin i herbicydów. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Naukowa, 9 (166) : 117-123.