Walory przyrodnicze grodziska w Chelmie na Podgorzu Bochenskim [Kotlina Sandomierska] i jego otoczenia

• Autorzy: Suder D

Warianty tytułu

EN

Environmental values of the earthwork in Chelm in the Pogorze Bochenskie Foothills [Sandomierz Basin, S Poland] and its neighbourhood

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania florystyczne na grodzisku w Chełmie i w jego najbliższym otoczeniu prowadzone były w latach 2006–2008. Artykuł prezentuje listę 288 gatunków roślin naczyniowych stwierdzonych na tym obszarze wraz z analizą ich geograficzno-historycznego pochodzenia. Podano również krótką charakterystykę archeologiczną grodziska oraz zbiorowisk roślinnych, z których rekrutują się gatunki zamieszczone w sporządzonym wykazie. Ponadto wyróżniono rośliny prawnie chronione i zagrożone w Polsce, a także relikty dawnych upraw. Wykazano potrzebę objęcia grodziska w Chełmie właściwą formą ochrony ze względu na jego wysoką wartość przyrodniczą i kulturową

EN

Chełm village is situated in the Raba river basin, near Bochnia (ca 30 km to E of Kraków; 49°58´N, 20°19´E; square EF 72 of the ATPOL grid). The earthwork, located at this station, dates back to the early Middle Ages (IX–X century AD). The paper presents a list of 288 vascular plant species found in 2006–2008 within the earthwork and its immediate neighbourhood (in total ca 10 ha). Native taxa dominate over antropophytes in the flora of the study area. Synanthropic flora of Chełm consists of 77 species (with 6 apophytes). Among alien species predominate archaeophytes (43 species), it is connected with a primeval colonization and ceased cultivations. A presence of interesting relicts of cultivations was ascertained. Among them e.g. Allium scorodoprasum, Lavatera thuringiaca (Fig. 1), Leonurus cardiaca, Malva alcea, Reseda luteola, Vinca minor and Viola odorata were distinguished. The earthwork is a refuge of biodiversity in a monotonous agricultural landscape of Małopolska Voivodeship. In this place occur some vulnerable, rare and protected species. It is important to protect the earthwork due to its natural and archaeological value

Słowa kluczowe

PL

flora; rosliny naczyniowe; archeofity; relikty upraw; walory przyrodnicze; grodziska; Chelm; Podgorze Bochenskie; Kotlina Sandomierska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2010
• Tom: 66
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.437-445,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Suder D

• Zaklad Ekologii Roslin, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagiellonski w Krakowie, ul.Kopernika 27, 31-501 Krakow

Bibliografia

• Bartoszek W, Piwowarczyk R. 2008. Orobanche elatior. W: Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H. (red.). Czerwona Księga Karpat Polskich. Rośliny naczyniowe. Inst. Bot. im. W Szafera, PAN, Kraków: 316-318.
• Bartoszek W, Siatka D. 2008. Interesująca flora na górze Grodzisko w Beskidzie Wyspowym (Karpaty Zachodnie). Chrońmy Przyr. Ojcz. 64 (4): 3-13.
• Cabalska M. 1970. Wstępne badania wykopaliskowe na stanowisku w Chełmie, pow. Bochnia. Wiad. Archeol. 35 (3): 417-420.
• Celka Z. 1999. Rośliny naczyniowe grodzisk Wielkopolski. Pr. Zakł. Takson. Roślin UAM w Poznaniu 9: 1-159.
• Celka Z. 2000. Zróżnicowanie flory naczyniowej grodziska w Gieczu (pow. średzki). Studia Lednickie 6: 351-372.
• Celka Z. 2005. Relikty dawnych upraw we współczesnej florze Polski. Bot. Guidebooks 28: 281-296.
• Chełmecki Z. 2006. Stanowiska niektórych roślin chronionych na obszarze miasta i gminy Bochnia. Chrońmy Przyr. Ojcz. 62 (1): 73-77.
• Cwener A. 2004. Rośliny naczyniowe kurhanów w dorzeczu dolnej Szreniawy i Nidzicy (Wyżyna Małopolska, południowa Polska). Fragm. Flor. Geobot. Pol. 11: 27-40.
• Cwener A., Towpasz K. 2003. Kurhany jako ostoje różnorodności gatunkowej w rolniczym krajobrazie Płaskowyżu Proszowickiego. Chrońmy Przyr. Ojcz. 59 (6): 57-65.
• Czeppe Z., German K. 1979. Regiony fizyczno-geograficzne. W: Klimaszewski M. (red.). Atlas miejskiego województwa krakowskiego. PAN, Kraków: 20.
• Jodłowski A. 1968. Uwagi nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym w dorzeczu Raby. Acta Ar- chaeol. Carpath. 10: 63-97.
• Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa: 228-271.
• Kornaś J. 1977. Analiza flor synantropijnych. Wiad. Bot. 21 (2): 85-91.
• Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland - a checklist. W: Mirek Z. (red.). Biodiversity of Poland 1. W Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 442.
• Piękoś-Mirkowa H., Delimat A. 2008. Gagea minima. W: Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H. (red.). Czerwona Księga Karpat Polskich. Rośliny naczyniowe. Inst. Bot. im. W Szafera, PAN, Kraków: 429-431.
• Poleski J. 2004. Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca. Inst. Archeol. UJ, Kraków: 382.
• Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168 (2004), poz. 1764.
• Siatka D. 2008. Charakterystyka florystyczna stanowisk archeologicznych Chełm (Podgórze Bocheńskie) i Grodzisko (Beskid Wyspowy). Inst. Bot. UJ, Kraków (praca magisterska msc.).
• Starkel L. 1988. Rzeźba. W: Warszyńska J. (red.). Województwo tarnowskie. Monografia. Wyd. PAN, Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław: 19-28.
• Tokarska-Guzik B. 2005. The establishment and spread of alien plant species (kenophytes) in the flora of Poland. Pr. Nauk. Uniw. Śląskiego w Katowicach: 1-192.
• Towpasz K. 2006. Różnorodność flory roślin naczyniowych kurhanów i grodzisk w krajobrazie rolniczym Płaskowyżu Proszowickiego. W: Wołoszyn W (red.). Krajobraz kulturowy - cechy, walory, ochrona. Probl. Ekol. Krajobr. 18: 473-479.
• Towpasz K., Kotańska M. 2005. Współczesna szata roślinna grodziska w Stradowie (Wyżyna Małopolska, południowa Polska). Bot. Guidebooks 28: 305-312.
• Wałowy A. 1974. Wyniki badań przeprowadzonych na Grodzisku w Chełmie, pow. Bochnia. Mat. Archeol. 15: 41-54.
• Zając A. 1979. Pochodzenie archeofitów występujących w Polsce. Rozpr. Habilit. UJ. 29: 1-213.
• Zając A., Zając M., Tokarska-Guzik B. 1998. Ke- nophytes in the flora of Poland: list, status and origin. Phytocoenosis 10 (N.S.) Suppl. Cartogr. Geobot. 9: 107-116.
• Zając E.U., Zając A. 1975. Lista archeofitów występujących w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Bot. 3: 1-16.
• Zając M., Zając A. 1992. A tentative list of segetal and ruderal apophytes in Poland. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Bot. 24: 7-23.
• Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Czerwona lista roślin naczyniowych w Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W, Szeląg Z. (red.). Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Wyd. 3. Inst. Bot. im. W. Szafera, PAN, Kraków: 9-20.