The composition and dynamics of a wintering bird community in an agricultural area of western Poland

• Autorzy: Tryjanowski P

Warianty tytułu

PL

Sklad i dynamika zgrupowania ptakow zimujacych na terenie rolniczym w zachodniej Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The avifauna of an agricultural area near Wolsztyn (W Poland) was studied in winters 1987/8 to 1992/3, by way of 8- 11 visits made each season between November 27th and March 1 st. 39 bird species (15-22 per season) were noted within the 56.2 ha study plot, and a total of 57 in the whole area of 315 ha. Dominants were Emberiza citrinella, Miliaria calandra, Passer montanus, Alauda arvensis and Carduelis cannabina, which together accounted for 64% of the community on average. Species recorded most frequently were E. citrinella and Parus major, noted on respectively 53% and 57% of the visits made. There was a significant correlation between the frequency with which a species was recorded and its abundance (r = +0.67), while the densities of birds in different 5-day periods ranged from 1.6/10 ha at the end of February to 15.7/10 ha in late November/early December. The mean density was 7.2/10 ha. Habitats preferred by birds were mid-field tree cover and fallow land, while arable fields were avoided.

PL

Praca przedstawia wyniki liczeń awifauny zimowej w ciągu 6 sezonów (1987/88-1992/93) na powierzchni (56.2 ha) położonej w środowisku polnym koło Wolsztyna (zachodnia Wielkopolska). Prawie 96% powierzchni stanowiły otwarte pola uprawne, natomiast pozostałą część stanowiły drzewa (zadrzewienie śródpolne, aleja i nieużytki (tab. 1). Liczenia w każdym sezonie (8-11) wykonano przy użyciu metody kartograficznej, w terminach od 27 listopada do 1 marca (ryc. 1). Stwierdzono łącznie 39 gatunków (tab. 2), a na polach otaczających powierzchnią (razem 315ha) dalszych 18. W poszczególnych sezonach notowano 15-22 (śr. 19.0) gatunki. Dominantami były: Emberiza citrinella, Miliaria calandra, Passer montanus, Alauda arvensis i Carduelis cannabina, stanowiące łącznie 64% zgrupowania. Stwierdzono zagęszczenie średnio 7.15 osobn./10ha/1 liczenie. Skład gatunkowy i liczebność zgrupowania charakteryzowały się podobnymi krzywymi dynamiki w ciągu zimy (ryc. 2 i 3). Mimo to liczby gatunków nie były istotnie skorelowane ze średnimi liczebnościami ptaków w poszczególnych pentadach. Liczba stwierdzonych na powierzchni gatunków należy do najwyższych w Europie Środkowej. Jest to w dużej mierze wynik intensywności i długotrwałości badań. Różnice w składzie gatunkowym porównywanych powierzchni dotyczą przede wszystkim gatunków dodatkowych (poniżej 0.5% udziału). Natomiast trzon awifauny stanowią zasadniczo te same gatunki, choć na badanej powierzchni zwraca duży udział Miliaria calandra. Gatunek ten uznano za charakterystyczny dla pól Wielkopolski w okresie zimowym, uwzględniając również dane Górskiego (1976). Zagęszczenie ptaków stwierdzone na badanej powierzchni należy do najniższych w Europie Środkowej, jest natomiast podobne do innych notowanych w Polsce (tab. 5). Czynnikiem decydującym o liczebności ptaków była obfitość dostępnego pokarmu, a także sama struktura terenu, zapewniająca możliwość ochrony przed drapieżnikami i niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi. Większość ptaków odnotowano na nieużytkach i w zadrzewieniach śródpolnych. Mimo, że łącznie stanowiły one ok.4% powierzchni to stwierdzono tu 79.5% stwierdzonych gatunków i 59.1% osobników (tab. 4). Ptaki unikały otwartych pól, jednak w nierównym stopniu — najwięcej osobników względem liczby spodziewanej zanotowano na uprawie lucerny, a najmniej na oziminie (tab. 4). W ciągu 6 lat badań nie odnotowano kierunkowych zmian liczby gatunków i średniej liczebności ptaków.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; Polska Zachodnia; dynamika populacji; liczebnosc populacji; sklad gatunkowy; zimowanie zwierzat; populacje zwierzat; tereny rolnicze

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1995
• Tom: 30
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.153-160, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Tryjanowski P

• Uniwersytet A.Mickiewicza, Fredry 10, 67-701 Poznan

Bibliografia

• Berthold P. 1973. Proposals for the standarization of the presentation of data of annual evnts, especially of migration data. Auspicium suppl. 5:49-55.
• Busche G. 1983. Vogelbestände der Altmarsch Schleswig-Holsteins in Jahreslauf. J. Orn. 124:415-430.
• Engstrom R.T., James F.C. 1981. Plot size as a factor in winter bird- population studies. Condor 83:34-41.
• Farina A. 1989. Bird community patterns in Mediterranean farmlands: a comment. Agric. Ecosystems Environ. 27:177-181.
• Fesdrigo A., Fornasari L., Bonaventura O., Vigorita V., Massa R. 1989. The winter bird species and their abundance in Lombardy, Northern Italy. Ann. zool. fenn. 26:291-295.
• Górski W. 1976. [Investigations on birds wintering in fields near Poznań]. Acta orn. 16:79-116.
• Grzybowski J.A. 1982. Population structure in grassland bird communities during winter. Condor 84:137-152.
• Handke K., Handke U. 1982. Die Avizönose einer oberrheinischen Agrarlandschaft. Anz. orn. Ges. Bayern 21:137-151.
• Hennes R., 1984. Wintervogelbestandsaufnahmen in der intensiv genutzen Ackerlanfschaft der Jülicher Börde. Charadrius 20:1-12.
• Jabłoński В. 1972. The phenological interchange of bird communities in agricultural biotopes in the eastern part of the Masovian lowland region. Acta orn. 13:281-321.
• Jermaczek D. 1982. Jakościowa i ilościowa charakterystyka awifauny pól okolic Kosieczyna w woj. zielonogórskim. M. Sc. thesis, Poznań Univ.
• Klein W. 1979. Die Vogelbestände auf einer intensiv landwirtschaftlich genutzen Fläche in der südöstlichen Wetterau 1976-1978/79. Luscinia 44:41-88.
• Kunz M. 1986. Zur jahreszeitlichen Dynamik der Vogelgemeinschaft einer landwirtschaftlich genutzen Fläche im Westerwald. Vogelwelt 107:161-176.
• Kujawa K. 1995. Composition and dynamics of bird communities in mid-field woods and woodbelts in Turew (western Poland). Acta orn. 29:145-154.
• MacArthur R.H., Wilson E.O.1967. The theory of island biogeography. Princeton Univ. Press, Princeton NJ.
• Mason C.F. 1989. Changes in the population sizes of some scare winter visitors. 36:145-146.
• Moller A.P. 1984. Community structure of birds in agricultural areas in summer and winter in Denmark. Holarct. Ecol. 7:413-418.
• Pailer K., Schnebel G. 1971. Der Wintervogelbestand einer Feldlandschaft der Lüneburger Heide. Angew. Orn. 3:164-166.
• Pavelka J. 1990. [Vergleich der Wintervogel fauna in zwei Biotopen des Gebirgsdorfes]. In: Ptaci v kulturni krajine. 2. dil, Kssppop, pp. 253-263.
• Plath L. 1978. Zum Vogelbestand auf einer Ackerfläche im Winter 1976/77. Orn. Rundbr. Macklemb. 19:30-32.
• Telleria J.L., Santos T. 1985. Avifauna invernante en los medios agricolas del norte de Espańa. I. Caracterizacion biogeografica. Ardeola 32:203-225.
• Tucker G.M. 1990. Farmland birds in winter the design of intensive and extensive studies. In: Stasny K., Bejcek V. (eds.) Bird Census and Atlas Studies. Proc. XI Inter. Conf. Bird Census and Atlas Studies. Agricultural University, Prague, pp. 243-253.
• Tucker G.M. 1992. Effects of agricultural practices on field use by invertebrate - feedig birds in winter. J. Appl. Ecol. 29:779-790.
• Wiatr В. 1975. [Winter quaters of birds in a field habitat]. Rocz. AR Pozn. Orn. stosow. 87,8/9/10:211-220.
• Witkowski J. 1964. [Winter 1962/63 observations of birds near Wrocław]. Acta orn. 8:341-347.