EN
Meadow fescue (Festuca pratensis Huds.) and spring barley (Hordeum vulgare L.) are different in degree of sensitivity to leaf spots, disease caused by fungus Bipolaris sorokiniana. The aim of presented work was the investigation, if metabolites of this fungus change the composition of fatty acids and sterols in callus tissue of both mentioned species. The changes of fatty acid and sterol amount in tissues under influence of fungal elicitor were evaluated dynamically: 1, 3, 10, 24, 48, 72 and 168 hours after elicitation. The content of palmitic, palmitooleic, stearic, oleic, linoleic and linolenic acid was estimated in three lipid classes: monogalactolipids, digalactolipids and phospholipids. In studied tissues the stigmasterol, β-sitosterol and campesterol were found. The obtained results showed that fungal metabolites changed considerably fatty acid and free sterol composition in cells of both studied species. Fescue and barley were unlike in the case of ability to rebuilding of lipid composition under influence of fungal metabolites. In the case of fescue significantly higher content of palmitic, palmitooleic, oleic and linolenic acids in elicited calli was recorded, while in barley ones lower content of oleic, linoleic and linolenic acids was observed. Fescue as less sensitive was characterized by higher ratio of unsaturated/saturated fatty acids than barley. Elicited tissue of barley demonstrated less content of free sterols in comparison with fescue. However, observed changes proceeded dramatically within whole experiment, what make an interpretation of obtained results and a connection them with sensitivity degree to studied pathogen impossibly.
PL
Kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis Huds.) i jęczmień zwyczajny (Hordeum vulgare L.) porażane są przez grzyba Bipolaris sorokiniana (Sacc.) Shoem, powodującego plamistości liści. Wymienione gatunki roślin różnią się stopniem podatności na tę chorobę. Wcześniejsze badania wykazały, że podczas patogenezy wywołanej przez tego patogena, wiele procesów metabolicznych obserwowanych w tkankach kostrzewy i jęczmienia różniło się znacznie intensywnością i czasem przebiegu. Celem prezentowanej pracy było stwierdzenie, czy metabolity B. sorakiniana zmieniają jakościowo i ilościowo skład kwasów tłuszczowych i wolnych steroli w tkance kalusowej badanych roślin. Stosunek nienasyconych kwasów tłuszczowych do nasyconych oraz ilość wolnych steroli decyduje o stopniu przepuszczalności membran cytoplazmatycznych, a zarazem o możliwości obrony przed działaniem toksyn grzybowych. Kalusy zostały poddane analizom chemicznym po 1, 3, 10, 24, 48, 72 i 168 godzinach po elicytacji. Zawartość kwasów palmitynowego, palmitooleinowego, stearynowego, olejowego, linolowego i linolenowego została oceniona w trzech podstawowych frakcjach lipidów: monogalaktolipidów, digalaktolipidów i fosfolipidów. Ponadto w badanych tkankach oznaczano ilość trzech wolnych steroli: campesterolu, stigmasterolu i ß-sitosterolu. Uzyskane wyniki wskazują na silny wpływ metabolitów grzybowych na zawartość poszczególnych kwasów tłuszczowych i steroli w elicytowanych tkankach. Badane gatunki roślin różniły się zdolnością przebudowy struktury lipidów. W elicytowanych kalusach kostrzewy stwierdzono zdecydowanie wyższy poziom kwasów palmitynowego, palmitoleinowego, olejowego, linolowego i linolenowego. Natomiast w przypadku elicytowanej tkanki jęczmienia obserwowano znaczny spadek zawartości kwasów olejowego, linolowego i linolenowego. Kostrzewa w odróżnieniu do jęczmienia, charakteryzowała się korzystniejszym (wyższym) stosunkiem kwasów nienasyconych do nasyconych. W elicytowanych kalusach jęczmienia wykryto mniejszą zawartość wolnych steroli w porównaniu do kalusów kostrzewy. Zmiany obserwowane w czasie eksperymentu następowały jednak tak gwałtownie, że interpretacja uzyskanych wyników i powiązanie ich ze stopniem wrażliwości badanych roślin na B. sorokiniana są na tym etapie badań niemożliwe.