Wykorzystanie orkiszu (Triticum aestivum ssp. spelta) do poprawy właściwości odżywczych pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum ssp. vulgre)

• Autorzy: Waga J. , Wegrzyn S. , Boros D. , Cygankiewicz A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Z uwagi na niską zawartość pewnych składników biochemicznych ziarna wartość odżywcza pszenicy jest gorsza w porównaniu z innymi gatunkami roślin uprawnych. Przyjęto założenie, iż tę cechę można poprawić przenosząc geny kodujące białka gliadynowe z Tr. spelta do Tr. vulgare. Spośród mieszańców orkiszu i odmiany Elena wyprowadzono linie bliskoizogeniczne różniące się niektórymi podjednostkami należącymi do grupy ω-gliadyn. Dla uzyskanych linii określono: procentową zawartość białka ogółem, liczbę sedymemntacji, skład aminokwasów, zawartość kationów cynku, żelaza i magnezu oraz właściwości immunochemiczne na podstawie testu ELISA. Stwierdzono, iż orkisz jest cennym źródłem genów odpowiedzialnych za wartość odżywczą. Związek ω-gliadyn orkiszu ze zmiennością wartości odżywczej sugeruje, iż mogą one być wykorzystane jako markery genów odpowiedzialnych za tę cechę. Z drugiej strony, jeżeli przyjmiemy wynik testu ELISA jako wskaźnik toksyczności gliadyn w przypadku celiakii, to okazuje się, że orkisz jest najbardziej toksyczny w porównaniu do innych analizowanych form pszenicy. Badano też mąkę, z której gliadyny usunięto drogą ekstrakcji izopropanolem. Obserwowano znaczne pogorszenie właściwości wypiekowych zmodyfikowanego materiału przy jednoczesnym obniżeniu jego właściwości alergennych.

EN

Because of deficiencies in some important biochemical components the nutritional value of wheat is lower than that of other important crops. Improvement of these traits could be achieved by transferring genes coding specific storage proteins from some spelt to the common wheat. Some near isogenic lines were derived from the cross combination between a spelt and the Elena wheat cultivar, differing in individual ω-gliadin subunits. For the these genotypes protein content, sedimentation value, amino acid composition, zinc, iron and magnesium content as well as some immunochemical properties of gliadins by the ELISA test were analyzed. Spelt wheat turned out to be a valuable source of traits important from the nutritional standpoint. Moreover, the relationships between the spelt specific ω-gliadins and variability of nutritional value suggests that the identified protein subunits could be used as markers of genes responsible for this trait. On the other hand, if we take the results of ELISA test as an indicator of gliadin toxicity for the afflicted with coeliac, it follows that spelt is the most toxic among analyzed wheat forms. Chemically modified „nongliadin” wheat flour samples were also analyzed. Decreasing of baking quality as well as allergenic properties was observed.

Słowa kluczowe

PL

hodowla roslin; pszenica orkisz; wartosc wypiekowa; gliadyna; celiakia; mieszance; pszenica zwyczajna; odmiany roslin; Triticum aestivum var.vulgare; wartosc odzywcza; Triticum aestivum var.spelta; toksycznosc; test ELISA

EN

plant breeding; spelt wheat; baking value; gliadin; coeliac disease; hybrid; common wheat; plant cultivar; Triticum aestivum var.vulgare; nutritional value; Triticum aestivum var.spelta; toxicity; ELISA test

• Wydawca: -
• Czasopismo: Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
• Rocznik: 2002
• Numer: 221
• Opis fizyczny: s.3-16,fot.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Waga J.

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roslin, Krakow

autor

Wegrzyn S.

autor

Boros D.

autor

Cygankiewicz A.