Hierarchia oddziaływania wybranych elementów systemu koryta cieku na rośliny wodne

• Autorzy: Hachol J. , Bondar-Nowakowska E.

Warianty tytułu

EN

Hierarchy of stream bed system elements interactions on aquatic plants

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy podjęto próbę określenia hierarchii elementów systemu koryta cieku, które są kształtowane przez roboty regulacyjne i konserwacyjne, decydujących o składzie jakościowym i ilościowym zbiorowisk makrofitów wodnych. Badania terenowe wykonano w korytach 29 małych i średnich cieków nizinnych Dolnego Śląska. Na ciekach tych wyznaczono 100 odcinków badawczych. Badania obejmowały pomiar i opis wybranych elementów złożonego systemu koryta cieku, takich jak: spadek podłużny, szerokość dna, głębokość koryta, nachylenie skarp oraz sposób ich umocnienia, substrat dna, liczba gatunków roślin wodnych oraz pokrycie dna przez rośliny. Do określenia hierarchii oddziaływania rozpatrywanych elementów systemu cieku na skład jakościowy i ilościowy zbiorowisk roślin wodnych wykorzystano teorię zbiorów przybliżonych. Jej zastosowanie pozwoliło na określenie kolejności oddziaływania: pojedynczych elementów rozpatrywanego systemu koryta cieku, par tych elementów, zespołów złożonych z trzech oraz z czterech elementów na liczbę gatunków roślin wodnych występujących w cieku oraz na stopień pokrycia przez nie dna.

EN

The study presents an attempt of determination of the hierarchy of stream bed system elements, which are shaped by regulatory and preservation works creating qualitative and quantitative composition of aquatic macrophytes communities. The field study was conducted on 29 small and medium lowland streams in Lower Silesia region. One hundred of research sections were chosen on these streams. The study included measurements and description of selected elements of complex stream bed system, such as: longitudinal profile, bottom width, watercourse depth, bank slope, type of bank protection, type of bottom substrate, number of aquatic plants species and bottom coverage with the plants. Rough set theory was used in order to determine the hierarchy of discussed elements interactions on qualitative and quantitative composition of vascular aquatic plants communities. Its application allowed to determine the sequence of interactions of single elements of discussed stream bed system elements, these elements pairs, as well as sets composed of three or four elements, on the number of aquatic macrophytes species observed in the stream and on degree the bottom coverage by them.

Słowa kluczowe

PL

cieki wodne; rzeki; regulacja rzek; prace konserwacyjne; rosliny wodne; hydromakrofity

EN

watercourse; river; river regulation; maintenance work; aquatic plant; hydromacrophyte

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2015
• Tom: 14
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.55-64,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Hachol J.

• Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław

autor

Bondar-Nowakowska E.

• Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław

Bibliografia

• Adynkiewicz-Piragas, M., Drabiński, A. (2001). Wpływ inwestycji hydrotechnicznych na ekosystem rzeki Smortawy. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, 417, 7–28.
• Allan, J.D., Yuan, L.L., Black, P., Stockton, T., Davies, P.E., Magierowski, R.H., Read, S.M. (2012). Investigating the relationships between environmental stressors and stream condition using Bayesian belief networks. Freshwater Biology, 57, 58–73.
• Baatrup-Pedersen, A., Riis, T. (1999). Macrophyte diversity and composition in relation to substratum characteristics in regulated and unregulated Danish streams. Freshwater Biology, 42, 375–385.
• Biggs, B.J.F. (1996). Hydraulic habitat of plants in streams. Regulated Rivers: Research and Management, 12, 131–144.
• Bondar-Nowakowska, E. (2008). Systemowe ujęcie ochrony środowiska w konserwowanych ciekach wodnych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 528, 23–31.
• Bondar-Nowakowska, E., Hachoł, J. (2014). The risk as a measure of ecological safety in watercourses. J. Water Land Develop., 20, 3–10.
• Bondar-Nowakowska, E., Hachoł, J., Lubczyński, A. (2013). Wpływ przekształceń koryta na makrofity wodne na przykładzie rzeki Smortawy. Infrastr. Ekol. Ter. Wiej., 3, 4, 229–242.
• Caffrey, J.M., Monahan, C., Tierney, D. (2006). Factors influencing the distribution of aquatic plant communities in Irish canals. Hydrobiologia, 570, 133–139.
• Chambers, P.A., Kaiff, J. (1985). Depth distribution and biomass of submersed aquatic macrophyte communities in relation to Secchi depth. Canad. J. Fisher. Aquat. Sci., 42, 701–709.
• Collier, K.J. (2002). Effects of flow regulation and sediment flushing on instream habitat and benthic invertebrates in a New Zealand River influenced by a volcanic eruption. River Res. Applic., 18, 213–226.
• Demars, B.O.L., Harper, D.M. (1998). The aquatic macrophytes of an English lowland river system: assessing response to nutrient enrichment. Hydrobiologia, 384, 75–88.
• Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Dz.Urz. WE 327 z 22.12.2000.
• Garbey, C., Thiébaut, G., Muller, S. (2006). An experimental study of the plastic responses of Ranunculus peltatus Schrank to four environmental parameters. Hydrobiologia, 570, 41–46.
• Herb, W.R., Stefan, H.G. (2003). Integral growth of submersed macrophytes in varying light regimes. Ecological Modelling, 168, 77–110.
• Kohler, A. (1978). Methods of mapping the flora and vegetation of freshwater habitats. Landschaft + Stadt, 10, 73–85.
• Kłosowski, S., Kłosowski, G. (2007). Rośliny wodne i bagienne. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Lorenz, A.W., Korte, T., Sundermann, A., Januschke, K., Haase, P. (2012). Macrophytes respond to reach-scale river restorations. J. Appl. Ecol., 49, 202–212.
• Madsen, J.D., Chambers, P.A., James, W.F., Koch, E.W., Westlake, D.F. (2001). The interaction between water movement, sediment dynamics and submersed macrophytes. Hydrobiologia, 444, 71–84.
• Milner, V.S., Gilvear, D.J. (2012). Characterization of hydraulic habitat and retention across different channel types; introducing a new field-based technique. Hydrobiologia, 694, 219–233.
• O’Hare, J.M., O’Hare, M.T., Gurnell, A.M., Dunbar, M.J., Scarlett, P.M., Laizé, C. (2011). Physical constraints on the distribution of macrophytes linked with flow and sediment dynamics in British rivers. River Res. Applic., 27, 671–683.
• Pawlak, Z. (1982). Rough sets. Intern. J. Parallel Program., 11(5), 341–356.
• Pietruczuk, K., Szoszkiewicz, K. (2009). Ocena stanu ekologicznego rzek i jezior w Wielkopolsce na podstawie makrofitów zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej. Nauka Przyr. Technol., 3(3), #96.
• Riis T., Sand-Jensen, K., Vestergaard, O. (2000). Plant communities in lowland streams: species composition and environmental factors. Aquatic Botany, 66, 255–272.
• Riis, T., Biggs, B.J.F. (2003). Hydrologic and hydraulic control of macrophyte establishment and performance in streams. Limnol. Oceanogr., 48, 1488–1497.
• Riis, T., Suren, A.M., Clausen, B., Sand-Jensen, K. (2008). Vegetation and flow regime in lowland streams. Freshwater Biology, 53, 1531–1543.
• Szoszkiewicz, K., Jusik, S., Zbierska, J., Zgoła, T. (2010). Makrofitowa Metoda Oceny Rzek. Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Vereecken, H., Baetens, J., Viaene, P., Mostaert, F., Meire, P. (2006). Ecological management of aquatic plants: effects in lowland streams. Hydrobiologia, 570, 205–210.
• Vermaat, J.E., de Bruyne, R.J. (1993). Factors limiting the distribution of submerged waterplants in the lowland River Vecht (The Netherlands). Freshwater Biology, 30, 147–157.
• Żelazo, J., Popek, Z. (2002). Podstawy renaturyzacji rzek. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.15576/ASP.FC/2015.14.3.55