Nowe stwierdzenie rozrodu borowiaczka Nyctalus leisleri na Pomorzu

• Autorzy: Ciechanowski M. , Sadowska G. , Wieckowska M. , Zapart A.

Warianty tytułu

EN

New records of Lesser Noctule Nyctalus leisleri breeding in the Pomerania region (N Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Borowiaczek Nyctalus leisleri (Kuhl, 1818) jest gatunkiem nietoperza w kontynentalnej Europie ściśle związanym ze starymi drzewostanami, w Polskiej czerwonej księdze zwierząt ma status gatunku narażonego na wyginięcie (kategoria VU). W południowo-wschodniej części kraju występuje stosunkowo często i licznie, a w niektórych kompleksach leśnych (takich jak Puszcza Białowieska i Kozienicka) należy do dominujących składników chiropterofauny. W zachodniej części kraju jest już znacznie rzadszy, a na Pomorzu Gdańskim należy do najrzadszych gatunków nietoperzy odbywających rozród. Karmiące samice złowiono tu jedynie w Puszczy Darżlubskiej i na Pojezierzu Iławskim. W latach 2010–2011 autorzy stwierdzili po raz pierwszy rozród borowiaczka nad Zagórską Strugą (Trójmiejski Park Krajobrazowy) i nad rzeką Kwaczą koło Słupska

EN

Lesser Noctule Nyctalus leisleri (Kuhl, 1818) is a migratory bat species considered rare in Europe, except for Ireland where it appears to be the most numerous vespertilionid taxon. Usually it is a strict forest dweller inhabiting natural tree holes and nesting boxes in most European countries, including Poland, while in Ireland it dwells mostly in buildings (Dietz et al. 2009). In Poland, it is a common bat occurring in large numbers in the south-eastern part of the country (Kowalski, Lesiński 2005), especially in large old-growth stands, like Białowieża (Rachwald et al. 2001) and Kozienice forests (Kowalski et al. 1996). N. leisleri is much rarer in western Poland (Łochyński et al. 2002) and is very scarce in northern lakelands and the Baltic Coast, especially in Pomerania where only 3 sites with the breeding species have been known until recently (Ciechanowski et al. 2002; Ciechanowski 2003). Lesser Noctule is considered as a ‘vulnerable’ (VU) species in Poland (Wołoszyn 2001). Recently, its breeding has been recorded at two noteworthy sites in the Pomerania region, northern Poland: 1. The Zagórska Struga Valley, near Rumia, Trójmiejski Landscape Park (54°32′36.81″N, 18°21′32.32″E). In the evening on the 10th of July 2010, an adult, lactating female of N. leisleri (Fig. 1B; forearm 43.2 mm, body mass 14 g) was captured in a mist net over Zagórska Struga (stream). Banks of the stream are overgrown with alder-ash alluvial forest, while the slopes of the valley – with beech, oak and hornbeam forests. 2. Kozłówek near Lulemin (54°20′12.64″N, 16°58′46.85″E). At night of 23/24 July 2011, an adult, lactating female of N. leisleri (Fig. 1A; forearm 44.7 mm, body mass 17 g) was captured in a mist net over the Kwacza river bordered by a narrow strip of alluvial forests separating two parts of small managed forest, neighbouring large meadows and a lane of old broadleaved trees.

Słowa kluczowe

PL

nietoperze; gatunki narazone na wyginiecie; borowiaczek; Nyctalus leisleri; rozrod zwierzat; nowe stanowiska; Pomorze; Polska Polnocna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.550-556,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ciechanowski M.

• Akademickie Koło Chiropterologiczne Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody Salamandra w Gdańsku, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Gdański, ul.Wita Stwosza 59, 80-308 Gdańsk

autor

Sadowska G.

• Akademickie Koło Chiropterologiczne Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody Salamandra w Gdańsku, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Gdański, ul.Wita Stwosza 59, 80-308 Gdańsk

autor

Wieckowska M.

• Akademickie Koło Chiropterologiczne Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody Salamandra w Gdańsku, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Gdański, ul.Wita Stwosza 59, 80-308 Gdańsk

autor

Zapart A.

• Akademickie Koło Chiropterologiczne Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody Salamandra w Gdańsku, Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Gdański, ul.Wita Stwosza 59, 80-308 Gdańsk

Bibliografia

• Ahlén I. 1990. Identification of bats in flight. Swedish Soc. Cons. Nat. i Swedish Youth Assoc. Env. Stud. Cons., Stockholm.
• Ahlén I., Baggoe H.J. 1999. Use of ultrasound detectors for bat studies in Europe: experiences from field identification, surveys and monitoring. Acta Chiropterol. 1:137-150.
• Bajaczyk R., Jurczyszyn M. 1999. Ssaki (Mammalia) planowanego Krzesińskiego Parku Krajobrazowego. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Seria C 46: 89-93.
• Barataud M. 1996. The World of Bats. Acoustic identification of French bats. Sittelle Publishers, Mens.
• Ciechanowski M. 2003. Chiropterofauna Puszczy Darżlubskiej. Nietoperze 4: 45-59.
• Ciechanowski M., Anikowska U., Nalewaja A., Przesmycka A., Biała A. 2006a. Nietoperze (Chiroptera) Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi”. Nietoperze 7:19-38.
• Ciechanowski M., Czablewska A., Mączyńska M., Narczyński T., Przesmycka A., Zapart A., Jarzembowski T., Rachwald A. 2008. Nietoperze (Chiroptera) Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”. Nietoperze 9: 203-224.
• Ciechanowski M., Garbalewski A., Kowalczyk J. K., Ożarowski D. 2001. Waloryzacja faunistyczna wybranych dolin Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Przegl. Przyr. 12 (1-2): 69-91.
• Ciechanowski M., Koziróg L., Duriasz J., Przesmycka A., Świątkowska A., Kisicka I., Kasprzyk K. 2002. Bat fauna of the Iława Lakeland Landscape Park (northern Poland). Myotis 40: 33-45
• Ciechanowski M., Przesmycka A., Sachanowicz K. 2006b. Nietoperze (Chiroptera) Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 25:85-100.
• Dietz C., Helversen O., Nill D. 2009. Nietoperze Europy i Afryki północno-zachodniej. Biologia, rozpoznawanie, zagrożenia. Multico Oficyna Wyd., Warszawa.
• Dyrektywa 1992. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
• Gawlak A. 1995. Stwierdzenie borowiaczka - Nyctalus leisleri (Kuhł) w Poznaniu. Biuletyn CIC 18/19:21.
• Godawa J. 1995. Zmiany wfaunie nietoperzy Ojcowskiego Parku Narodowego w latach 1950-2000. Seria badań kontrolnych w latach 1988-1989. Prądnik 9: 251-256.
• Harmata W. 1996. Materiały do występowania nietoperzy Chiroptera w Puszczy Niepołomickiej. Przegl. Przyr. 7: 84-87.
• Horaček I., Hanak V., Gaisler J. 2000. Bats of the Palearctic Region: A Taxonomic and Biogeographic Review. W: Wołoszyn B.W. (red.). Proceedings of the VIIIth EBRS. I: Approaches to Biogeography and Ecology of Bats. CIC ISEZ PAN, Kraków: 11-157.
• Jarzembowski T., Stępniewska A. 1996. Nietoperze Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. W: Wołoszyn B.W. (red.). Aktualne problemy ochrony nietoperzy w Polsce. Materiały IX OKCh, Kraków 25-26 listopada 1995. CIC ISEZ PAN, Kraków: 69-77.
• Kasprzyk K. 2003. Pierwsze w Polsce stwierdzenie borowiaczka Nyctalus leisleri (Kuhl, 1818) na strychu w okresie rozrodu. Nietoperze 4:167-170.
• Kasprzyk K., Ruprecht A.L. 1996. Nowe stanowiska borowiaczka Nyctalus leisleri (Kuhl, 1818) na Pojezierzu Mazurskim. Przegl. Przyr. 7: 71-75.
• Kokurewicz T. 1991. Materiały do chiropterofauny polskich Karkonoszy. Prace KTN 53: 104-116.
• Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Kowalski M., Krasnodębski I., Sachanowicz K., Drożdż R., Wojtowicz B. 1996. Skład gatunkowy, wybiórczość kryjówek i miejsc żerowania nietoperzy w Puszczy Kozienickiej. Kulon 1: 25-41.
• Kowalski M., Lesiński G. 1994. Bats occupying nest boxes for birds and bats in Poland. Nyctalus (N.F.) 5: 19-26.
• Kowalski M., Lesiński G. 1995. Skład gatunkowy i wybiórczość kryjówek nietoperzy w Puszczy Kampinoskiej. Przegl. Przyr. 6: 99-108.
• Kowalski M., Lesiński G. 2004. Status of the Leisler’s bat (Nyctalus leisleri) in Poland. Nyctalus (N.F.) 10: 299-304.
• Lesiński G. 1983. Borowiaczki, Nyctalus leisleri (Kuhl) (Mammalia, Chiroptera) w Parku Mło- cińskim. Przegl. Zool. 27: 203-206.
• Lesiński G., Gulatowska J., Kowalski M., Fuszara E., Fuszara M., Wojtowicz B. 2006. Nietoperze Wysoczyzny Płońskiej. Nietoperze 7: 39-56.
• Łochyński M., Grzywiński W. 2009. Nietoperze Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka. Nietoperze 10: 29-41.
• Łochyński M., Grzywiński W, Szubert A., Jaros R., Wojtaszyn G., Szkudlarek R. 2002. Występowanie borowiaczka Nyctalus leisleri (Kuhl, 1817) w zachodniej Polsce. Przegl. Przyr. 13: 213-217.
• Łupicki D. 1999. Borowiaczek Nyctalus leisleri na rozlewisku w Jędrzychowie (woj. dolnośląskie). Chrońmy Przyr. Ojcz. 55 (2): 120-122.
• Markowski R., Buliński M. 2004. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Gdańskiego. Acta Bot. Cassub., Monograph. 1: 1-75.
• Mysłajek R. W. 2002. Nietoperze Chiroptera Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. Nietoperze 3: 263-269.
• Mysłajek R.W., Henel K., Nowak S. 2002. Nietoperze Chiroptera rezerwatu „Łężczok” koło Raciborza. Nietoperze 3: 271-276.
• Mysłajek R.W., Henel K., Urban R., Kurek K. 2004. Nietoperze Chiroptera projektowanego rezerwatu „Głębokie Doły” koło Rybnika. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60 (5): 102-104
• Mysłajek R.W., Kurek K., Szura C., Nowak S., Orysiak P. 2007. Bats (Chiroptera) of the Silesian Beskid Mountains. Fragm. Faun. 50: 77-85.
• Piskorski M. 2007. Fauna nietoperzy Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. Nietoperze 8: 3-11.
• Piskorski M. 2008. Fauna nietoperzy Lasów Sobiborskich. Nietoperze 9: 3-17.
• Piskorski M., Gwardjan M., Kowalski M., Wojtowicz B., Urban M„ Bochen R. 2009. Fauna nietoperzy Parku Krajobrazowego Lasy Strzeleckie. Nietoperze 10: 15-22.
• Piskorski M., Urban M. 2003. Nietoperze Południo- woroztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Nietoperze 4: 21-25
• Przewoźniak M. (red.) 2001. Trójmiejski Park Krajobrazowy. Przyroda - Kultura - Krajobraz. Materiały do monografii przyrodniczej regionu gdańskiego. Tom 6. Wyd. Gdańskie. Woj. Kom. Ochr. Przyr. w Gdańsku/ Woj. Konserw. Przyr. w Gdańsku. Gdańsk.
• Rachwald A., Boratyński R, Nowakowski W. K. 2001. Species composition and activity of bats flying over rivers in the Białowieża Primeval Forest. Acta Theriol. 46: 235-242.
• Ruczyński L, Bogdanowicz W. 2005. Roost cav- ity sélection by Nyctalus noctula and N. leisleri (Vespertilionidae, Chiroptera) in Białowieża Primeval Forest, eastern Poland. J. Mammal. 86: 921-930.
• Ruczyński L, Nicholls B., MacLeod C.D., Racey P.A. 2010. Sélection of roosting habitats by Nyctalus noctula and Nyctalus leisleri in Białowieża Forest - Adaptive response to forest management? Forest Ecol. Manage. 259 (2010) 1633-1641.
• Ruprecht A.L. 1983. 0029. Nyctalus leisleri (Kuhl, 1818). W: Pucek Z., Raczyński J. (red.). Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce. PWN, Warszawa: 78.
• Postawa T., Gas A. 2003. Fauna nietoperzy Wigierskiego Parku Narodowego (północno-wschodnia Polska). Studia Chiropterol. 3/4: 31-42.
• Sachanowicz K., Ciechanowski M„ Piksa K. 2006. Distribution patterns, species richness and status of bats in Poland. Vespertilio 9-10: 151-173.
• Sachanowicz K., Marzec M., Ciechanowski M., Rachwald A. 2001. Nietoperze Puszczy Rominckiej. Nietoperze 2:109-115.
• Sachanowicz K., Krasnodębski I. 2003. Skład gatunkowy i antropogeniczne kryjówki nietoperzy w Lasach Łukowskich. Nietoperze 4: 27-38
• Skiba R. 2003. Europäische Fledermäuse. Die Neue Brehm-Bücherei, Westarp Wissenschaften, Hohenwarsleben.
• Szkudlarek R., Węgiel A., Węgiel J., Paszkiewicz R., Mleczek T., Szatkowski B. 2008. Nietoperze Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego. Nietoperze 9: 29-58.
• Wołoszyn B.W. 2001. Nyctalus leisleri (Kuhl, 1817). W: Głowaciński Z. (red.). Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa: 58-59.