Gleby zanieczyszczone metalami ciężkimi i arsenem na Dolnym Śląsku - potrzeby i metody rekultywacji

• Autorzy: Karczewska A. , Kabala C.

Warianty tytułu

EN

The soils polluted with heavy metals and arsenic in Lower Silesia - the need and methods of reclamation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzone przez różne instytucje potwierdzają lokalne występowanie na Dolnym Śląsku gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Problem ten dotyczy zwłaszcza obszarów związanych z aktualnym i historycznym wydobyciem oraz przetwórstwem rud metali, sąsiedz¬twa składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych, a także różnych terenów miejskich i poprzemysłowych. Na części tych obszarów stwierdza się przekroczenie wartości dopuszczal¬nych określonych w standardach jakości gleb i ziem. W niniejszej pracy przedstawiono przykłady takich obiektów, z uwzględnieniem czynników wpływających na ocenę zagrożenia ekologicznego. Podjęto też dyskusję nad wyborem strategii postępowania służącej rekultywacji takich gleb, w odniesieniu do oceny zagrożenia oraz wymogów obowiązującego prawa.

EN

Various research works, carried out in Lower Silesia by various institutions and surveys, con¬firm local occurrence of soils polluted with heavy metals. This problem is related first of all to the areas affected by present and historical mining and processing of metal ores, the vicinities of in¬dustrial and municipal waste dumping sites, as well as different urban and industrial areas. In some parts of those areas, exceeded are the threshold values for metal concentrations, established as soil and earth quality standards. Presented are several examples of such areas, with special attention given to the factors affecting ecological risk caused by the presence of heavy metals in soils. The choice of the best strategy for soil reclamation is a matter of discussion, which should involve the assessment of ecological risk as well as the requirements of present legal regulations.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Rolnictwo
• Rocznik: 2010
• Tom: 96
• Opis fizyczny: s.59-79,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Karczewska A.

• Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław

autor

Kabala C.

Bibliografia

• Alloway B.J., Ayres D.C., 1999. Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska. PWN, Warszawa.
• Bogda A., Karczewska A., Lech E., Marynowicz K., 2002. Metale ciężkie w glebach sąsiadujących z hałdami dawnego górnictwa miedzi i uranu w Miedziance (Rudawy Janowickie). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 493, I: 45-52.
• Buczkowski R., Kondzielski I., Szymański T., 2002. Metody remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Wyd. UMK Toruń: 95.
• Chodak T., Szerszeń L., Kabała C., Kaszubkiewicz J. i wsp., 1995-2004. Dokumentacja zawartości metali ciężkich w glebach i roślinach w rejonie składowiska „Żelazny Most" ze szczególnym uwzględnieniem wsi Tarnówek. Ekspertyzy dla KGHM S.A. Instytut Gleboznawstwa i Ochrony Środowiska Rolniczego AR we Wrocławiu (maszynopisy).
• Chodak T., Kaszubkiewicz J., Kabała C., Szerszeń L., Kotecki A., Mikołajczak Z., Jezierski D., Gałka B., Woźniczka P., Ochman D., 2006. Ocena degradacji oraz możliwości zagospodarowania gleb obszaru ograniczonego użytkowania w otoczeniu składowiska odpadów poflotacyjnych Żelazny Most. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, 1732, Górnictwo, 272: 21-30.
• Dziekoński T., 1979. Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII w. do połowy XX w. Ossollineum, Wrocław.
• EEA, 2005: European Environment Agency, 2005. The European environment - state and outlook 2005. Copenhagen.
• Evangelou M.W.H., Ebel M., Schaeffer A., 2007. Chelate assisted phytoextraction of heavy metals from soil. Effect, mechanism, toxicity, and fate of chelating agents. Chemosphere, 68, 6: 989-1003.
• GUS, 2002-2009. Ochrona Środowiska 2002- 2009. Wydawnictwo GUS. Warszawa.
• Gworek B., Czarnomski K., Barański A., 2003. Ocena ryzyka w zarządzaniu gruntami zanieczysz-czonymi, [w:] Skiba S., Drewnik M., Kacprzak A. (red.) Gleba w środowisku. Materiały 26 Kongresu PTG, Kraków 2003: 134-136.
• IOŚ, 2003-2009. Raporty o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w roku 2002, 2003,... 2008. WIOŚ we Wrocławiu, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wrocław.
• Kabała C., Chodak T., 2002. Gleby, [w:] Smolnicki K., Szykasiuk M. (red.). Środowisko Wrocławia - Informator 2002. Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju, Wrocław: 66-73.
• Kabała C., Chodak T., Szerszeń L., Karczewska A., Szopka K., Frątczak U., 2009. Factors influencing the concentration of heavy metals in soils of allotment gardens in the city of Wroclaw, Poland. Fresenius Env. Bullet., 18 (7): 1118-1124.
• Kabata-Pendias A., Piotrowska M., Witek T., 1993. Ocena jakości i możliwości rolniczego użytkowania gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi, [w:] Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa. IUNG, Puławy.
• Kabata-Pendias A., Pendias H., 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.
• Karczewska A., 1999. Metale ciężkie w glebach i roślinach na hałdach pogórniczych dawnych ośrodków górnictwa i hutnictwa miedzi w Parku Krajobrazowym Chełmy. Ochr. Środ. Zas. Nat., 18: 177-186.
• Karczewska A., 2008. Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych. Podręcznik. Wydawnictwo UP we Wrocławiu.
• Karczewska A., Bogda A., Kurnikowska B., 2001. Nickel, chromium, lead and cadmium in soils and common plant species in the area of nickel mining and smelting (Szklary, SW Poland). Proc. 6th ICOBTE; Guelph 2001, GP327, 570.
• Karczewska A., 2002. Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi - formy i rozpuszczalność. Zesz. Nauk. AR Wroc. CLXXXIV, 432, Wrocław.
• Karczewska A., Lizurek S. 2004. Właściwości gleb w dolinie potoku Bobrzyca w 35 lat po katastrofie zbiornika osadów poflotacyjnych Iwiny. Roczn. Glebozn., LV, 4: 51-62.
• Karczewska A., Bogda A., Gałka B., Krajewski J., 2005. Ocena zagrożenia środowiska przyrodniczego w rejonie oddziaływania złoża rud polimetalicznych Żeleźniak (Wojcieszów - Góry Kaczawskie). Monografia. Wydawnictwo AR we Wrocławiu.
• Karczewska A., Bogda A., Gałka B., 2006a. Problem rekultywacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi na terenie dawnego górnictwa rud metali w Sudetach. Roczn. Glebozn. LVII, 1 / 2: 106-116.
• Karczewska A., Bogda A., Gałka B., Szulc A., Czwarkiel D., Duszyńska D., 2006b. Natural and anthropogenic soil enrichment in heavy metals in the areas of former metallic ore mining in the Sudety Mts. Polish J. Soil Science, 39, 2: 143-150.
• Karczewska A., Bogda A., Gałka B., Kabała C., Krysiak A., Szopka K., 2007. Metale ciężkie i arsen w glebach na obszarach dawnego górnictwa rud metali w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim. Bezp. Pracy i Och. Środ. w Górn. Miesięcznik WUG, 4 (152): 25-27.
• Karczewska A., Duszyńska D., 2007. Metale ciężkie i arsen w powierzchniowych poziomach gleb leśnych Złotego Jaru na obszarze dawnego górnictwa złota i arsenu w Złotym Stoku. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. Z. 520/ I /101-106.
• Karczewska A., Król A., 2007. Zawartość i formy rozpuszczalne Cu, Zn i Pb w glebach rejonu składowiska odpadów poflotacyjnych „Wartowice" w rejonie Bolesławca. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. Nr 31: 131-136.
• Karczewska A., Bortniak M., 2008. Chrom i inne metale ciężkie w glebach wrocławskich terenów wodonośnych na obszarze sąsiadującym z hałdą żużla żelazochromowego w Siechnicach. Roczn. Glebozn. LIX, 1: 106-111.
• Karczewska A., Spiak Z., Kabała C., Gałka B., Szopka K., Kocan K., Jezierski P., 2008. Ocena możliwości zastosowania metody wspomaganej fitoekstrakcji do rekultywacji gleb zanie-czyszczonych emisjami hutnictwa miedzi. Monografia. Wyd. Zante, Wrocław.
• Karczewska A., Kocan K., Agata M., Krysiak A., 2010. Soil pollution with arsenic within the allotment gardens in Złoty Stok. Ecolog. Chem Engineering, 16 (w druku).
• Kaszubkiewicz J., Karczewska A., Jezierski P., Kabała C., 2005. Ekspertyza dotycząca określenia zawartości metalicznych zanieczyszczeń przemysłowych w glebach strefy ochronnej Huty Miedzi „Legnica" , w zależności od wielkości emisji w okresie działalności zakładu. Ekspertyza dla KGHMPolska Miedź S.A. Wrocław AR, IGiOŚR. 2005. Maszynopis.
• Krysiak A., Karczewska A., 2007. Arsenic extractability in soils in the areas of former arsenic mining and smelting, SW Poland. Sci Total Env., 379, 2: 190-200.
• Krajewski J., Nierzewska M., 1995. Metale ciężkie w glebach na terenach górniczych kopalń rud miedzi. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 418/ I: 407-414.
• Lis J., Pasieczna A., 1995. Atlas geochemiczny Polski 1:2 500 000. PIG, Warszawa.
• Lis J., Pasieczna A., Bojakowska I., Gliwicz T., Frankowski Z., Pasławski P., Popiołek E., Sokołowska G., Strzelecki R., Wołkowicz S., 1999. Atlas Geochemiczny Legnicko- -Głogowskiego Okręgu Miedziowego 1:250 000. PIG, Warszawa.
• Mc Bride M.B., 1994. Environmental chemistry of soils. Oxford University Press, New York, NY.
• Pasieczna A., 2003. Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. PIG Warszawa.
• Piątek E., Piątek Z., 1998. Dzieje górnictwa i hutnictwa na obszarze PK Chełmy. Dyrekcja PK Chełmy, Myślibórz (maszynopis).
• Piestrzyński A. (red.), 1996. Monografia KGHM S.A. Wyd. CBPM Cuprum, Wroclaw-Lubin.
• Projekt Dyrektywy Glebowej 2006. Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council establishing a framework for the protection of soil and amending Directive 2004/35/EC. Commission of the European Communities, Brussels, 22.9.2006. COM(2006) 232 final. 2006/0086 (COD).
• Roszyk E., Szerszeń L., 1988. Nagromadzenie metali ciężkich w warstwie ornej gleb stref ochrony sanitarnej przy hutach miedzi. 1: Legnica. 2. Głogów. Roczn. Glebozn., 39, 4, 135-141, 147-156.
• Rozporządzenie 2002a. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 w/s komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. 2002, Nr 134, poz. 1140).
• Rozporządzenie 2002b. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w/s Standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziem (Dz. U. 2002, Nr 165, Poz. 1359).
• Stuczyński T., Siebielec G., Maliszewska-Kordybach B., Smreczak B., Gawrysiak L. 2004. Wyznaczanie obszarów, na których przekroczone są standardy jakości gleb. Poradnik me-todyczny dla administracji. Biblioteka Monitoringu Środowiska. IOŚ, Warszawa 2004.
• Szerszeń L., Chodak T., Borkowski J., Bogda A., Karczewska A., 1995. Stan środowiska glebowego Dolnego Śląska. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 418: 61-74.
• Szerszeń L., Chodak T., Kabała C., 1999. Monitoring zawartości pierwiastków śladowych w glebach przylegających do Hut Miedzi w Głogowie i Legnicy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 467, 2: 405-412.
• Szerszeń L., Chodak T., Kabała C., 2004. Zmiany zawartości miedzi, ołowiu i cynku w glebach w rejonie hut miedzi Głogów i Legnica w latach 1972-2002. Roczn. Glebozn., 55, 3: 195205.
• Terelak H., Stuczyński T., Piotrowska M., 1997. Heavy metals in agricultural soils in Poland. Polish J. Soil Sci., 30, 2: 35-42.
• Ustawa 1995. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r., Dz. U. Nr 16, poz. 78, z późniejszymi zmianami.
• Ustawa 2001. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., Dz. U. Nr 62, poz. 627.
• Ustawa 2007. Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. Dz. U. Nr 75, poz. 493.
• Weber J., 1987. Stan ekologiczny gleb Dolnego Śląska, [w:] Stan ekologiczny Dolnego Śląska. Materiały konferencyjne, Wrocław 1987, DTSK Wrocław.

Uwagi

PL